TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Çiftlik hayvanları yetiştiriciliğinde teknisyenler boynuz köreltme, kastrasyon ve tırnak kesimi gibi pek çok rutin uygulamayı yapabilecek bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Çünkü rutindeki uygulamalar aslında genel yetiştiricilik pratiği içinde yer alsa da sürü sağlığı uygulamaları için vazgeçilmezdir. Özellikle sığır yetiştiri- ciliğinde, damızlık değeri yüksek olanlar gibi kıymetli hayvanlar için yoğun bir tedavi süreci vardır. Teknisyenler bu süreçte yoğun tedavinin gereği olan damar içi ilaç ya da sıvı tedavisi gibi uygulamaları yapabilecek nitelikte olmalıdırlar. Ge- rektiğinde laboratuara gönderilecek farklı materyallerin (kan, süt, yem, su v.b.) toplanmasıyla ilgili gerekli beceri ve bilgiye sahip; nekropsi yi asiste etmek, organ ya da dokulardan ne şekilde numune alınacağı, numunelerin hangi şartlarda laboratuarlara gönderileceği konularında yeterli olmalıdır. Elde edilen verilerin (sağlık, verim) kayıt edilmesi, sürünün genel durumu hakkında bilgi edinilmesine olanak verecek düzeyde verilerin analizlerinin yorumlanması işleri teknisyenler tarafından da yapılabilmelidir. Bunun için asgari düzeyde bilgisayar kullanabilme becerisi gerekir.

Dışarıdan işletmeye getirilen hayvanlar her zaman bazı hastalık risklerini de beraberlerinde işletmeye taşırlar. Bu ihtimal biyogüvenlik planlarının sıkı bir şekilde uygulanması zorunluluğunu doğurur. Bu planların yeterli ciddiyette uygulanmaması halinde işletmelerin uzun vadede ancak bertaraf edebilecekleri kayıplardan, işletmenin tümüyle kapanmasına yol açabilecek büyüklükte yıkımların yaşanması kaçınılmaz hale gelebilir.

Basit Kontrol Programları: Bu tür programlar yıllardır Veteriner Hekimler tarafından önerilmektedir ve Brucella enfeksiyonu, footrot ya da iç parazit problemlerinin eradikasyonu ya da kontrol altına alınmasını amaçlar. Ve- teriner Hekimler genellikle düzenli olarak değil sadece belirli dönemlerde (sıfat sezonu öncesi, doğum sezonu v.b.) ya da sadece çağrıldıklarında işlet- melere giderler ve bu tür programlarda fazla kayıt tutulması da gerekmez.

Özellikle yüksek verimli hayvanların sürü sağlığı nedeniyle sürüden çıkarılmasının gerektiği durumlarda genellikle küçük işletmeler bu konuda pek istekli olmamaktadırlar. Bu hayvanların sürüde tutulması; işletmelerin karlılığının düşmesinden, salgın hastalık riski ile karşı karşıya kalmasına kadar değişen düzeylerde risk altına girmesi demektir. Çünkü bazı hastalıkların (abo- masum deplasmanı, enfekte olmamış bazı ayak sorunları v.b.) enfektif ya da bula- şıcı bir özelliği olmasa da, gerek tedavilerinin uzun sürmesi gerekse tedavi sonrası hayvanların tekrar toparlanıncaya kadar ki verim kayıpları hatta tedavi sırasında ya da sonrasında ölüm ihtimalinin olması bu hayvanların sürüden çıkarılmasını gerektirmektedir. Bu tür hayvanlar genellikle düşük verimli olduklarından sürüden çıkarılmaları ciddi sorun yaratmaz.

Pik verimi: Süt veriminin en yüksek olduğu döneme verilen addır.

Hastalıkların neden olduğu ekonomik kayıplar, mali boyutları değişme- sine rağmen başlıca şunlardan oluşur:

• Ölümler, Sürüden çıkarma, Ölü doğum, Süt verimi kaybı, tedavide kullanılan ilaçlar, Karkas ağırlığında düşme, canlı ağırlık kaybı v.b.

Tutulacak kayıtlar ve kullanılan kayıt sistemleri, işletmelerin büyüklüğüne, tü- rüne (koyunculuk, besi, süt ineği v.b.), işletme yönetimindeki personelin eğitim ve bilgi seviyesine göre az çok değişiklik gösterir. Nitekim küçük işletmeler (besi ya da süt amaçlı) ya da sığır yetiştiriciliğine göre daha geleneksel bir yapıya sahip olan koyun-keçi işletmeleri, pahalı bilgisayar programları almayı gereksiz görmektedirler. Kayıtlar temel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Yazılı (manuel) kayıt sistemleri
• Bilgisayarlı kayıt sistemleri
• Merkezi kayıt sistemleri

Sürü sağlığı programlarının başarısızlık se- beplerinden bazıları şöyle sıralanabilir:

Sürü sağlığı ve yönetimi konusunda en sık yapılan hata, aşılama gibi tek bir unsur üzerinde durulmasıdır. Unutulmamalıdır ki aşılama programı tek başına bir sürü sağılığı programı değildir.

Veteriner Hekimler ve üreticiler arasındaki iletişimsizlik.

Gereğinden fazla önerilerle üreticilerin yıldırılması.

Önerilerin çiftlik personelince uygulanmaması

Veteriner Hekimlerin bilgi ve motivasyonlarının üreticilerin (ya da işlet- mecilerin) beklentilerini karşılayamaması (ya da tam tersi). Program, Veteriner Hekimlerin ya da üreticilerin beklentilerinin gerçekleşmemesi halinde başarılı olamaz. Sonuçta taraflar (Veteriner Hekimler ya da İşletmeciler) beklentilerini karşılayabilecek yeni arayışlar içerisine girerler.

Veteriner Hekimlik ücretlerinin yüksek bulunması. Nitekim Veteriner He- kimlerin danışmanlık amaçlı olarak işletmede geçirdikleri zaman yeterli olmadıkça, salt bireysel hastalıklara müdahale ederek üreticilerin, kendi ücretlerini makul gösterir kazanç elde etmelerini sağlayamazlar.

Hasta hayvanların tespiti ve Veteriner Hekimce önerilen tedavinin uygulanabilmesi teknisyenler eliyle yürütülür. Doğru cevap D'dir.

Hayvansal gıda üretimi yapılan işletmelerde sürü sağlığı ve yönetiminin temel
amacı, müteşebbislere hayvan sağlığı ve hayvansal üretimin devamını ve etkin
rekabeti sağlayabilecek ekonomik getirinin sağlanmasıdır.

Proaktif: İleriye yönelik, ilerisi düşünülerek

Sürüden çıkarma: Verimleri düşen hayvanların satılması ya da kesime sevk edilmesi

Biyogüvenlik: Hastalıkların hayvancılık işletmelerine girişinin ve işletme içinde yayılmasının sınırlandırılması ya da engellenmesi amacıyla uygulanan koruma programı.

Kuru dönem: Süt veren hayvanların, doğumla başladıkları süt verimlerinin, gebeliklerinin son döneminde (bir sonraki doğuma kadar süren, değişik uzunlukta) kesildiği süreç

Kuru dönem: Süt veren hayvanların, doğumla başladıkları süt verimlerinin, gebeliklerinin son döneminde (bir sonraki doğuma kadar süren, değişik uzunlukta) kesildiği süreç

Laktasyon: Hayvanların süt verdikleri dönem.

Laktasyon: Hayvanların süt verdikleri dönem.

Sıfat sezonu: Koyun ve keçi yetiştiriciliğinde, dişi ve erkeklerin çiftleştirildiği dönem

Sıfat sezonu: Koyun ve keçi yetiştiriciliğinde, dişi ve erkeklerin çiftleştirildiği dönem

Sürüden çıkarma: Verimleri düşen hayvanların satılması ya da kesime sevk edilmesi. Doğru cevap E'dir.