SÜRÜ SAĞLIĞINI ETKİLEYEN ÖNEMLİ HASTALIKLARIN GENEL YANSIMALARI

Sığırlarda solunum sistemi hastalıklarının oluşumuna zemin hazırlayan birçok faktör bulunmaktadır;
• Çevresel stres
- Hayvanın bulunduğu ortamın yüksek ısı ve nemli olması
- Ani iklim değişiklikleri
- Hayvanların kalabalık ve buzağılar, genç hayvanlarla yetişkinlerin aynı ortamda bulunmaları
- Transport

Hayvanların verim özelliklerine göre gruplandırılması, su ihtiyaçlarının yeterince karşılanması, rasyonlarında verim özelliklerine göre yeterli protein, enerji, özellikle çinko, selenyum, A, E vitaminleri, kobalt, mangan, bakır ve demir gibi önemli besin maddelerinin sağlanması solunum sistemi hastalıklarının oluşumunu azaltması, en azından daha az şiddette seyretmesini sağlaması açısından önemlidir.

Koyun yetiştiriciliğinde kuzu enzootik pnomönisi en çok kuzu kayıplarının meydana geldiği hastalıktır.

Koyun yetiştiriciliğinde kuzu enzootik pnomönisi en çok kuzu kayıplarının meydana geldiği hastalıktır. Genellikle 1.5 - 6 aylık arası kuzularda oluşur.

Hastalığın oluşumunda kötü bak›m beslenme şartları, havasız, çok rutubetli ağıllar, kuzuların annelerini yeterince emmeleri, aşırı kalabalık en önemli hazırlayıcı faktörlerdir. Hastalık viral, bakteriyel, mikoplasmal birçok mikrobiyel etken tarafından oluşturulur. Kış giriş ve kış aylarında hastalık çok sık görülür.

Ülkemiz açısında en önemli, enfektif nedenleri, E. Coli, Rotavirüs, Coronovirüs, Cryptosporidium, Salmonella spp. oluşturur. Bu enfeksiyonların meydana gelmesinde en önemli faktör ise yavrularda oluşan pasif transfer yetmezliğidir (PTY).

PTY’yi oluşturan faktörler ise şunlardır;
• Annenin çok genç veya çok yaşlı olması, yavrularının emmesine izin vermemesi,
• Mevsimsel değişimler. Aşırı sıcak ve rutubetli padoklar,
• Annenin gebelik boyunca geçirdiği immunsupresif hastalıklar veya ilaç uygulamaları,
• Doğum öncesi meme sekresyonun başlaması,
• Annenin sığırlarda doğuma 3 aydan, küçük ruminantlarda 1.5 aydan az kala, ortam değiştirmesi ve doğumun yeni ortamda şekillenmesi.
• İlk ağız sütünün sonda ile verilmesi (klostrumun ince barsaklara geçişini uzatır),
• Erken veya doğmasal deformasyonlu doğumlar,
• Yavruların yeterince ve zamanında iyi kaliteli kolostrum (ağız sütü) almaması,
• Barsak emiliminin aksamasına yol açan diğer nedenler

İshalin rengi nedene bağlı olarak sarı, sarı -mukuslu, kanlı, mukuslu - kanlı, beyaz-gri, yeşil veya kahverengi olabilir.

Neonatal dönemdeki ishalleri azaltmak amacı ile veteriner hekimin önerisi doğrultusunda annelerine gebelik döneminde E. coli, rota, corana virüslere karşı aşılama yapılabilir.

Tuberkülozis (verem) hayvanlardan insanlara bulaşması ve büyük ekonomik kayıplara yol açması nedeni ile son derece önemli bir hastalıktır.

Sığır, keçi ve domuzlar tuberküloza en duyarlı türlerdir. At ve koyunlar do¤al olarak hastalığa yüksek direnç gösterebilirler.

Paratüberküloz, başta sığır olmak üzere koyun - keçi gibi diğer geviş getiren hayvanları da etkileyen, tedaviye cevap vermeyen uzun süreli ishalle seyreden mikrobiyel bir hastalıktır. Hastalığın tedavisinin olmaması ve mikrobu taşıyan hayvanların elemine edilmesinin gerekmesi büyük maddi kayıplara neden olmaktadır.

Hastalıktan hayvanlarımızı nasıl koruyabiliriz?
• Hastalık çıkan sürüde 6 ayda bir alerjik deri testleri veteriner hekimler tarafından uygulanır ya da kan serumu örneklerini ilgili laboratuara gönderilir.
• Hastalığı taşıyan hayvanlar derhal sürüden elemine edilir.
• Hastalık tamamen elimine edilesiye kadar işletmeye hayvan sokulmaz.
• Hasta hayvanlar elden hemen çıkarma imkanı yoksa ayrı bir bölgeye tecrit edilir ve bunlarla bir kişinin ilgilenmesi ayrı çizme ve elbise giymesi, ahırın giriş ve çıkışlarına uygun dezenfektanlı havuzlar yapılması gereklidir.
• Hastalıklı anneden doğan buzağılar sağlam hayvanların sütü ile biberonla beslenir.

Etken gebe hayvanların uterusunda (Rahminde) ve fötüs de yüksek yerleşim yeteneğine sahiptir. Genellikle gebeliğin 5. ayından sonra yavru atmalara neden olmaktadır.

Yüksek bulaşma nedenindeki üç faktör kısaca şunlardır;
• Enfekte hayvanların salgıları (rahimyolu akıntıları, dışkı, süt) ile atılan mikroorganizmaların sayısı ve bu organizmaların çevrede uzun dönem yaşamaları,
• Hasta hayvanların sayısı,
• Hayvanların savunma sistemlerinin durumu

Aşağıda belirtilen koşullar enteretoksemi için predispozisyon yaratır:
• Hayvanların büyüme ve gelişme devrelerinde bulunmaları,
• Gelişme hızının yüksek ve kondisyonunun çok iyi olması,
• Süt emme devresinde, kuzuların aşırı miktarda süt emmeleri,
• Besiye alınan hayvanların nişasta ve diğer kolay fermente olabilen karbonhidratlarca ve protein bakımından zengin rasyonla beslenmeleri,
• Hububat ağırlıklı rasyonla beslenmeleri,
• Kuzularda paraziter sorunların bulunması

Sinirsel form: hastalar durgun, çevreleri ile ilişkileri zayıflamış, sürüde arkada kalırlar. Ayakta dururken başını sabit bir cisme dayarlar. Asimetrik bir yüz felci şekillenir, dudaklar bir yana çekilir, felç olan taraftaki kulak düşer. Alt çene gevşer ve ağızdan salya akar. Hayvan dilini toplayamaz, yürürken kendi etrafında döner ve son dönemde ayağa kalkamayacak hale gelir solunum felcine bağlı hayatını kaybeder.

Koyun ve keçi sürülerinde en çok gözlenen hastalıkların başında gelen hastalık keçilerde daha şiddetli seyredebilmektedir. Hastalığın etkeni Mycoplasma agalactiae’dir

Pratikte alınacak bazı önlemlerle hastalık oranını büyük ölçüde azaltmak mümkündür.
• Hasta olduğu bilinen veya şüphelenilen hayvanların Sonbaharda sürüden çıkarılmaları,
• Kırkımda, genç hayvanların önce, yaşlıların sonra kırkılması, şüpheli hayvanların daima en son kırkılması,
• Her hayvanın kırkımı bittikten sonra kırkım makinesini antiseptik solüsyon ile dezenfekte etmek,
• Kuzuların kuyruk kesim işleminde gerekli hijyen ve antisepsi kurallarını uygulamak,
• Yeni doğan kuzuların göbek kordonunun üzerine antiseptik sürmek,
• Kırkımdan sonra kene banyosu yaptırılacak ise yaralarının iyileşmesi beklenilmeli,
• En önemlisi ise veteriner hekimin önerdiği uygun bir aşı ile tüm hayvanların aşılanmasıdır.

Mavi Dil, koyun ve sığırlarda rastlanılan sokucu sineklerle bulaşan bir viral enfeksiyondur.