TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Tuberkülozis (verem) hayvanlardan insanlara bulaşması ve büyük ekonomik kayıplara yol açması nedeni ile son derece önemli bir hastalıktır. Hastalık insanlık
tarihinden daha eski bir geçmişe sahip Mycobakterium bovis adlı bir bakteri tarafından meydana getirilmektedir.

Hangi bulgular hastalıktan şüphe ettirir?
• Zaman zaman şiddeti azalsa da haftalarca hatta aylarca devam eden suluköpüklü ishal,
• İştahın son döneme kadar iyi olması ama süt veriminde hızlı azalma,
• Bazı hayvanlarda son dönemde çene altında su toplanması (ödem).

Ölüm sırasında ve sonrasında ağızdan, burundan ve anüsten kan gelir (en tipik bulgusudur). Ölen hayvanların kadavralarında erken kokuşma ve ölüm sertliğinin şekillenmemesi veya geç şekillenmesi ve doğal deliklerden siyahımsı kan gelmesi Şarbon için tipiktir.

Enterotoksemi buzağılar arasında nadir bir seyir göstermektedir. Enterotoksemiye sahip buzağılarda ani ölüm gözlenir. Biraz daha uzun yaşayanlarda kanlı İshal, dizanteri, amaçsız koşma hareketleri, sancı belirtileri, başın yukarı doğru kaldırılması, yerde yan yatma ve kasılmalar şekillenmesine takiben kısa bir dönemde solunum kaslarının felcine bağlı ölürler.

Listeriozis Sinirsel form: hastalar durgun, çevreleri ile ilişkileri zayıflamış, sürüde arkada kalırlar. Ayakta dururken başını sabit bir cisme dayarlar. Asimetrik bir yüz felçi şekillenir, dudaklar bir yana çekilir, felç olan taraftaki kulak düşer. Alt çene gevşer ve ağızdan salya akar. Hayvan dilini toplayamaz, yürürken kendi etrafında döner ve son dönemde ayağa kalkamayacak hale gelir solunum felcine bağlı hayatını kaybeder.

Koyun ve Keçilerin Bulaşıcı Agalaksisi (Süt Kesen) Hastalığı
Koyun ve keçi sürülerinde en çok gözlenen hastalıların başında gelen hastalık keçilerde daha şiddetli setredebilmektedir. Hastalığın etkeni Mycoplasma agalactiae’dir

Botilismus, Clostridium botulinum bakterisi tarafından salgılanan toksinler tarafından meydana gelir. Hastalığı oluşturan toksinler A, B, C, D, E, F ve G harfleri ile isimlendirilmiştir.

Sığırların Viral Diaresi, BVD ile enfekte hayvanların salya, burun akıntıları, rahim akıntıları, öksürükleriyle direkt olarak diğer hayvanlara etkilemesi veya yem ve içme sularına karışması ile meydana gelebilir. Ayrıca, virus gebelik esnasında göbek kordonu ile ve ağız sütü ile yavruya geçebilir.

İneklerde meme, iki tane ön ve iki tane de arka olmak üzere, 4 adet meme lobundan oluşmaktadır.

ACTH (Adrenokortikotropin): Hipofizden salgılanan bir hormondur. Glikokortikoid
salınımını uyarır, glikokortikoidler de prolaktinin laktogenezis üzerine etkisini artırır.

Östrojen: Ovaryum üzerinde her östrusta gelişen foliküllerden ve gebelikte plasentadan salgılanan dişilik hormonudur. Östrojen diğer etkileri yanında pubertas ve gebelikte meme bezinin ve özellikle de memenin kanal sisteminin gelişmesini sağlayan hormondur. Dolaylı yoldan prolaktinin etkisini artırır.

Oksitosin: Alveollerdeki miyoepitel hücrelerinin kasılmasını sağlayan ve böylelikle sütün sağılabilmesine olanak sağlayan bir hormondur.

İmpetigo, irinli deri yangısı olarak da bilinir. 2-4 mm çapında püstüller oluşur.
Meme başı ve memenin alt kısımlarında görülür. Önce içi su dolu açık renkli
kabarcıklar oluşur, sonra bunlar kızarık bir hal alır. İçi su dolu kabarcıklar irinleşir,
patlar, kabuklaşır.

İntertrigo denen ve wolf meme, bacak arası dermatit, nekrotik dermatitis isimleriyle de bilinen bu hastalık ineklerde ve özellikle ilk doğumunu yapan düvelerde, çanak memeli, memesi yüksek olarak selekte edilmiş (ayıklanmış), yüksek verimli hayvanlarda görülür. Herşeyden önce şiddetli ödeme bağlı olarak düvelerde meme ve bacakların iç yüzünde şiddetli basınç ve sürtünme oluşur.

Memenin süt yapan dokusunun, süt kanallarının ve sütü depolayan kısımlarının
tümünde görülebilen yangısal bozukluklara mastitis adı verilmektedir.

Mikroorganizmalar, bakteriler viruslar, paraziter etkenler, fiziksel ve kimyasal
etmenler ile bu etkenlerin miktarı ve virulansı, yapıcı etkilerinin şiddeti ve etki
süresi de hastalığın ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır.

SÜRÜDE MEME SAĞLIĞI PROBLEMLERİNE İŞARET EDEN PARAMETRELER
• Tank Sütü SHS’nın 400.000’den fazla olması
• Aylık % 10’dan fazla meme hastalığı
• Klinik kontrollerde %10’dan fazla memede fibrozis ve sertleşme belirtileri
• Kör meme oranının %2 veya daha fazla olması                                              • Sürüde toplam %20’den fazla mastitisli meme lobunun bulunması
• Sürü sütünde antibiyotik kalıntılarının belirlenmesi
gibi bulgular ilgili işletmede önemli meme sağlığı problemleri olduğuna işaret etmektedir.

Mastitis için sanitasyon: Bir süt sığırı işletmesinde mastitislerin tedavisi, taşıyıcı ve kronik hasta hayvanların sürüden çıkartılması, hastalık oluşmasında etkili tüm faktörlerin incelenerek iyileştirilmesini kapsayan uygulamaların tümünü ifade eder.

İleri gebe ineğin karnında bu dönemde hızla gelişen yavrusunu daha iyi besleyebilmesi, doğum eforu için ihtiyacı olan güç ve enerjiyi toplayabilmesi ve yeni başlayacak laktasyon için ilave olarak gerekecek maddeler ve enerjiyi sağlamak bakımından vücut depolarını bir miktar doldurması gerekmektedir. Bu nedenle gebe ineklerin doğumlarına 45-60 gün kala kuruya alınmaları uygundur, yani inekler bu dönemde sağılmazlar.

Şap çok bulaşıcı diğer bir viral hastalıktır. Genel durumdaki bozukluklar yanında, meme derisinde tipik lezyonlar oluşturduğu gibi meme bezi epitelinde de önemli hasara yol açar. Bunun sonucu süt yapısında ve miktarında belirgin değişiklikler olur. İnce derili meme ve memebaşı kısımlarında veziküller oluşur ve patlar, kırmızı deri altı dokusu açığa çıkar. Bu lezyonlar çok ağrılıdır.