TEMEL SANAT VE TASARIM EĞİTİMİ

Renk denen bu algının ışıkla ilişkili olduğunun da ne derece farkında olabilirler. Bilinen bir şey varsa karanlık bir ortamda hiçbir şeyin görülmediğidir. Onun için mağaralarda yapay ışık altında çizimlerini yapmışlardır. Bu çalışma biçimi her zaman için geçerlidir uygarlığın gelişmesi sonucu Neolitik Dönem, Antik Mezopotamya, Mısır, Yunanistan uygarlıklarının oluşumu ve gelişmesi sonucunda ilk defa Yunanlı düşünürlerce renk dediğimiz bu algının ana nedeninin ışık olduğu ele alınmıştır. Bu düşünceyle günümüze doğru geldiğimizde ilk olarak Isaac Newton tarafından bir sınıflama yapılmıştır. Isaac Newton’dan sonra konuyla ilgili teorisyenler, renkle ilgili teoriler geliştirmişler ve bunları uygulamaya koymuşlardır (s. 191). Newton ise kesinlikle renk teorisini kuran ve geliştiren ve renk çalışmasına bilimsel bir araştırma yöntemi getiren ilk kişidir (s. 199)

KIRMIZI- ~ 700-635 nm

SARI- ~ 590-560 nm

YEŞİL- ~ 560-490 nm

MAVİ- ~ 490-450 nm

MOR- ~ 450-400 nm

Dalga boyu aralığı en fazla olan renk kırmızıdır. Dalga boyu aralığı en kısa olan renk ise mordur.

Aristoteles (MÖ384–322)
Aristoteles, renk konusuyla ilgili bilinen ilk kitap olan De Coloribus’u yazmış olması nedeniyle renk
teorisinin yaratıcısı olarak kabul edilebilir. Tüm renklerin güneş ışığı, ateş ışığı, hava ve suyun farklı karışımlarından elde edildiğini yazmıştır. Siyahların ve daha koyu tonların, bu unsurlardan bir veya daha fazlasının eksikliğinin bir sonucudur. Aristoteles’in temel renk paleti, kırmızı, sarı, mavi, yeşil ve menekşe ile beyaz, siyah ve kahverengiyi içermektedir.

Michel-Eugène Chevreul (1786–1889) Goethe’nin çağdaşı olan Michel Eugene Chevreul, bir Fransız kimyagerdir. Rengin üç ana ögesini veya niteliğini ayırt etmiş ve tanımlamıştır. Üç ana öge; saflık (doygunluk), değer (parlaklık) ve renk tonudur.

Birincil Renkler
Kırmızı, sarı ve mavi renk çemberinde ana renklerdir. Ana renkler karıştırma gerektirmez. Görsel
olarak başka renklere parçalanamaz ya da tamamlayıcı parçalara indirgenemez. Ana renklerin her
biri birbirinden farklıdır çünkü hiçbir ortak yanları yoktur. Ana renkler olan sarı, kırmızı ve mavinin
karıştırılmasıyla oluşan diğer tüm renklerin, tonlarını (daha açık tonlar) ve gölgelerini (koyu tonlar) oluşturmak için beyaz veya siyah ile kullanılır.

Renk çarkında birbirinin tam zıttı olan iki renk tamamlayıcısı zıt, kontrasttır. Renk çemberindeki en yüksek kontrast biçimini temsil ederler. Seçilen renkler yan yana yerleştirildiğinde, renkler daha parlak ve daha yoğun görüneceklerdir. Bu aynı zamanda tamamlayıcı kontrast olarak da bilinir. Kontrast olan bu renklerin tonları da birbirine kontrasttır. Renk çemberinde birbirinin tam karşısında bulunan iki ton, tamamlayıcı renklerin en basit ve temel kullanımıdır.

Fiziksel olarak rengin algılamasında üç temel nitelik bulunur. Bunlar, 1.Temel renk (Hue): Rengin
kendisidir. 2.Doygunluk (Saturasyon, chroma): Rengin saflık derecelerini belirler ve rengin en doğru, doygun hâlidir. 3.Parlaklık (value): Işıkların yansıtma boyutudur. Renklerin açıklık veya koyuluğunun ölçümüdür.

Ton (Hue)
Rengin en saf hâlini tanımlayan bir terimdir; Genellikle “renk” kelimesi ile birbirinin yerine kullanılan “ton” terimi, belirli bir rengin ait olduğu aileyi ve tam doygunluğa sahip bir rengi ifade eder. Bir başka belirtmeyle ton, bir rengin kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor olarak adı veya niteliğidir. Bir renk genellikle en belirgin veya baskın tonunun adıyla anılır. Renk çemberi 12 temel renk tonuna sahiptir. Ancak “Hue” her zaman yalnızca rengin adı anlamına gelir. Chroma, renk tonunun eş anlamlısıdır.

Değer (Value)
Değer, bir rengin açıklığını veya koyuluğunu ifade eder. Değer, bir kompozisyon içinde vurgu oluşturmak ve görsel hiyerarşi oluşturmak için önemli bir araçtır. Tonlar, en saf göründükleri yerde doğal bir değere sahiptir. Her tonda, koyu tonlardan açık tonlara kadar bir dizi değer elde edebilir. Beyaz, mümkün olan en yüksek değerdir. Siyah, mümkün olan en düşük değerdir. Bir renge, beyaz veya siyah eklemek, o rengin değerini değiştirir. Siyah ve beyaz renksiz değerler, siyah ve beyaz karışımı olan gri, orta bir değerdir.

Doygunluk, Kroma (Saturation)
Bir rengin “yoğunluğu” veya “kroma” olarak da adlandırılan doygunluğu bir rengin parlaklığını ve yoğunluğunu tanımlar. Bir renk tonuna sahip algılanan renkler kromatik renkler olarak algılanır. Bir rengin doygun görünüp görünmediği, yanında hangi renklerin bulunduğuna bağlı olacaktır.

Doygunluk terimi,
bir rengin saflığını ifade eder. Bir rengin doygunluğu azaldıkça renk griye döner. Bir rengi tamamen solgunlaştırılırsa, esasen griye döner. Parlaklık veya hafiflik, bir renge beyaz miktarını ekler. Ne kadar fazla parlaklık eklerseniz renk o kadar soluklaşır. Parlaklığı azaltırsanız, beyaz miktarı azaldıkça renk koyulaşır.

Kırmızı: Tarihin en eski rengi olan kırmızı renklerin arasında en güçlü olan renktir. En sıcak renk olan kırmızı; gençliği, dinamizmi ve hareketi ifade eder. Kişileri duygusal olarak mutlu, azimli ve kararlı yapar. Azmin ve gücün sembolü olarak kabul edilir.

RGB, CMYK, Pantone ve Hexachrome tasarımda en sık kullanılan renk sistemleridir.

“Lenticular”, “lenslerle ilgili” anlamına gelir ve derinlemesine görüntüleme ile boyut illüzyonu yaratan plastik lenslerdir.

1821’de keşfedilmesine rağmen, seri üretim ancak 1920’lerin başında
başlamıştır. 20. yüzyılda keşfedilen pigmentler arasında en önemlisi, sanatçı kalitesinde mükemmel bir pigment olan titanyum beyazıdır.

Renk teorisinin ilk verileri, eski Yunan filozofu Empedokles tarafından formüle edilmiştir

Aristoteles, renk konusuyla ilgili bilinen ilk kitap olan De Coloribus’u yazmış olması nedeniyle renk teorisinin yaratıcısı olarak kabul edilebilir

Tasarımcı, öğretmen, yazar, ressam ve teorisyen olan Johannes İtten’in, Tasarım eğitiminin zirvesi olan Bauhaus’ta 1920’den beri renk konusundaki
yöntemleri, bugün de geçerliliğini korumaktadır. İtten’in renk çemberi, tüm renk çemberlerinin en ünlülerinden biri olarak tanımlanabilir ve 12 renkli daire ile birlikte ünlü renkli yıldız’ı, renk üzerine ders kitaplarında değişmez bir şekilde yer alır

İkincil Renkler
Yeşil, turuncu ve mor (violet) ara renklerdir.

Nötr-Akromatik Renkler Renk çarkında yer almazlar

Akromatik: Renksizlik, renk çemberinin bir parçası olmayan renkler

Mor: Asalet, zenginlik, lüks duygularını çağrıştıran mor renk, hayal gücünü arttırır. Kişilerde konsantrasyonu arttıran, şevk veren bir renktir.

Lacivert: Bu renk sezgilerin artmasına, kararları kolaylaştırmaya
etkilidir. Düşüncenin rengi olarak kabul edilir. Kişiler için otorite ve sonsuzluk sembolüdür

CMYK, Bu renk sistemine aynı zamanda dört renkli işlem de denir. Camgöbeği (turkuaz), macenta, sarı ve siyah renklerini içeren dört renkli bir çıkarma işlemidir

3