TEMEL SAĞLIK VE HASTALIK BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 17

Diyafram, servikse (rahim ağzı) yerleştirilen ince plastikten yapılmış bir çeşit kapaktır. Spermlerin rahme geçişini engelleyerek gebelikten korur. Spermisidlerle birlikte kullanıldığında koruyucu etkisi daha da artar. Kadın, her cinsel ilişki öncesinde diyaframı kendi yerleştirir, cinsel ilişki sonrasında ise çıkarır. Diyafram, hekimin muayenesi ve rahim ağzının ölçüsünün alınmasından sonra sipariş verilir ve her kadın için rahim ağzına uygun boyutta özel yapılır. Bu nedenle diğer yöntemlere göre başlangıç maliyeti yüksektir. Diyafram, cinsel ilişki sonrasında 6 saat hazneden çıkarılmamalıdır. Diyafram çıkarıldıktan sonra yıkanır, kurulanır ve özel saklama kabına yerleştirilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Hastalıkların belirtisiz dönemlerinde ya da belirtilerin hafif olduğu dönemlerde erken tanı ve etkin tedavi edilmeleridir. İkincil korumaya “erken tanı” hizmetleri de denir. Meme kanseri taramaları bu tür koruma hizmetlerine bir örnektir.

En sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalık etkenleri;
• Bakteriler:
• Gonore
• Klamidya Trokomatis
• Sifiliz
• Şankroid
• Granuloma inguinale
• Gardnerella vajinalis

• Virüsler:
• Genital Herpes Simpleks Virüsü (HSV)
• Cytomegalo virüs (CMV)
• Hepatit B                                                                                                                • Hepatit C
• Human Immunodeficiency Virus (HIV)/Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS)
• Human Papilloma Virüsü (HPV) dir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kadın/anne sağlığını etkileyen biyolojik faktörleri şu şekilde sınıflandırabiliriz:

• Beslenme Durumu ve Sorunları
• Anemi (kansızlık)
• Obezite
• Zayıflık
• Boy Kısalığı
• Vitamin Eksiklikleri (D vitamini, B9, B12 eksiklikleri)
• Mineral ve Element Eksiklikleri (Demir, iyot vb.)
• Var Olan Hastalıkları
• Kronik Hastalıkları (hipertansiyon, diyabetes mellitus, kalp kapak hastalıkları,
obezite vb.)
• Enfeksiyon ve Paraziter Hastalıklar (Sıtma, HIV/AIDS, Viral Hepatitler vb.)
• Doğurganlıkla İlgili Özellikleri
• İlk âdet Tarihi
• Evlilik Yaşı
• İlk Gebelik Yaşı
• Gebelik Sayısı
• Düşük, Ölü Doğum, Küretaj Sayısı
• Menopoz Yaşı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Gebeliğe bağlı ölüm “Gebelikte, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki 6 hafta içinde meydana gelen, gebelikle doğrudan ya da dolaylı ilişkili nedenler ile tesadüfi nedenlerden
dolayı kadının ölümüdür”. Anne ölümü nedenleri:
1. Doğrudan Nedenler
• Kanama (%25)
• Enfeksiyon (%15)
• Düşük (%13)
• Toksemi (%12)
• Engellenmiş Eylem (%8)
2. Dolaylı Nedenler (%8) dir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Konjenital Hipotiroidi yenidoğan döneminde en sık karşılaşılan endokrinolojik sorundur. Yenidoğanda tiroid hormon yetersizliği ile karakterize klinik bir durumdur. Hipotiroidik yenidoğanda sarılık uzayabilir, ödemli bir yüz vardır, dil büyüktür, kabızlık görülür. Hipotiroidik çocuklarda zekâ gelişiminde gerilik söz konusudur. Erken tanı ve tedavi ile bu sorun ortadan kaldırılabilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hepatit B aşısı cinsel yolla, kan ve enfekte vücut sıvıları ile bulaşabilen; karaciğerde yetmezliğe, siroz ve kansere neden olan Hepatit B virusuna karşı geliştirilen; rekombinant DNA teknolojisi ile üretilen ölü (inaktif) bir aşıdır. Kas içine (intramuskuler: IM) uygulanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kızamık-Kızamıkçık–Kabakulak (KKK) çocukluk çağı hastalıklardan ve ölümlere bile neden olabilen 3 hastalığa karşı yapılan bir aşıdır. Bununla birlikte bu aşı yapılmazsa ve bu hastalıklar ileriki yaşlarda geçirilirse tehlikeli sonuçlarla karşılaşılabilir. KKK aşısı canlı aşıdır, deri altına (subcutan, SC) yapılması önerilir. KKK aşısı 12. ayda ilk aşı ve ilköğretim 1. sınıfta rapeli olmak üzere toplam 2 kez yapılır. Doğru cevap D şıkkıdır.

ANNE ÖLÜMLERİNİN NEDENLERİ VE ÖNLENMESİ
Anne Ölümü “Gebelikte, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki 6 hafta içinde meydana gelen, gebelikle doğrudan ya da dolaylı ilişkili nedenlerden dolayı kadının ölümüdür”. Gebeliğe Bağlı Ölüm ise “Gebelikte, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki 6 hafta içinde meydana gelen, gebelikle doğrudan ya da dolaylı ilişkili nedenler ile tesadüfi nedenlerden dolayı kadının ölümüdür”.
Anne ölümü nedenleri:
1. Doğrudan Nedenler
• Kanama (%25)
• Enfeksiyon (%15)
• Düşük (%13)
• Toksemi (%12)
• Engellenmiş Eylem (%8)

Doğru cevap E şıkkıdır.

Aşılar      Doğum   1. ay  2. ay  4. ay  6. ay  12. ay  18. ay  24. ay 1.sınıf  8. sınıf
Hepatit B     I            II                     III
BCG                                  I
DaBT-İPAHib                      I       II    III                    R              DaBT-İPA    Td
OPA                                                  I                      R
Pnömokok
(KPA)                                I        II    III        R
KKK                                                              I                                R
Suçiçeği                                                        I
Hepatit A                                                                  I        II

Doğru cevap D şıkkıdır.

Serbest radikallerle bağ kurarak hücrelere zarar vermelerini engelleyen maddelere antioksidan denir.

Dört ana tip egzersiz aktivitesi vardır. Bunlar:
• Dayanıklılık (endurans, aerobik ya da kalp-solunum egzersizleri),
• Kuvvet (kas artırıcı, anaerobik, direnç egzersizleri),
• Esneklik (stretching, fleksibilite),
• Denge (balans) egzersizleridir

D vitamini de vücutta kalsiyum ve fosfor gibi minerallerin kemik ve dişlerde yerleşmesine yardımcı olur

Yapılarında bir ünite şeker içeren monosakkaritler (glikoz, fruktoz, galaktoz ve riboz), iki molekül şeker içeren disakkaritler (sükroz, maltoz, laktoz), içlerinde 3-10 arası molekül monosakkarit ünitesi içerenler oligosakkaritler (probiyotiklerin çoğalmasına yardımcı olurlar) ve 10’un üzerinde monosakkarit ünitesi içerenler de polisakkaritler (glikojen, nişasta, sellüloz) olarak isimlendirilirler.

Glikoz vücutta glikojen olarak en çok kas ve karaciğerde depolanır. Gerektiğinde de glikoz olarak salınır. Bitkisel besin olan tahıllarda, baklagillerde çok fazla bulunurken et, süt, yumurta gibi hayvansal besinlerde çok az bulunurlar.
• Glikoz; meyve ve bazı kök sebzelerde, bal, pekmez, mısırda,
• Fruktoz (meyve şekeri); sarımsak, soğan, yer elmasında,
• Galaktoz; keten tohumunda,
• Laktoz; sütte,
• Maltoz; tahıl ve baklagillerde,
• Glikojen (vücutta glikozun depo edildiği şeklidir); karaciger ve kas dokuda,
• Nişasta (karbonhidratların bitkilerdeki depo şeklidir); mısır, pirinç, patateste
• Selluloz (bitkilerde destek görevi yapar); bitkilerde bulunan başlıca karbonhidratlardır.

Doymamış yağ asidi oranı yüksek olan yağlar; zeytin yağı, mısırözü yağı, ayçiçek yağı, fındık yağı, soya ve fındık yağlarıdır. 
Doymuş yağ asidi oranı yüksek olan yağlar; hindistan cevizi yağı, hurma yağı, tereyağı, iç yağı, balık, balık yağı ve su ürünleri yağları, kırmızı et, süt ve süt ürünleridir.

Glikoz vücutta glikojen olarak en çok kas ve karaciğerde depolanır. Gerektiğinde de glikoz olarak salınır. Bitkisel besin olan tahıllarda, baklagillerde çok fazla bulunurken et, süt, yumurta gibi hayvansal besinlerde çok az bulunurlar.
• Glikoz; meyve ve bazı kök sebzelerde, bal, pekmez, mısırda,
• Fruktoz (meyve şekeri); sarımsak, soğan, yer elmasında,
• Galaktoz; keten tohumunda,
• Laktoz; sütte,
• Maltoz; tahıl ve baklagillerde,
• Glikojen (vücutta glikozun depo edildiği şeklidir); karaciger ve kas dokuda,
• Nişasta (karbonhidratların bitkilerdeki depo şeklidir); mısır, pirinç, patateste
• Selluloz (bitkilerde destek görevi yapar); bitkilerde bulunan başlıca karbonhidratlardır.

Glikoz vücutta glikojen olarak en çok kas ve karaciğerde depolanır. Gerektiğinde de glikoz olarak salınır.

Çocuk ve gençler gelişim ve vücut zindelik durumlarında bir sorun yoksa her gün en az 60 dakika düzenli egzersiz aktiviteleri içinde bulunmalıdırlar.

Anne sütü içerisinde bulunan proteinlere “Whey proteinleri” denir. Bu proteinlerin özelliği, biyoyararlanımının (emilim ve kullanımının) diğer proteinlere göre yüksek olmasıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.