TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ

yüksek tansiyon nedeniyle beyin kanaması geçişen bir hastayı ele alalım. Mesleği öğretmenlik olan bu hastanın, yüksek tansiyonun yol açtığı beyin kanaması sonucu vücudunun bir tarafında felç gelişmiş ve konuşma bozukluğu ortaya çıkmıştır. Bu nedenlerle artık öğretmenlik yapamayan hasta fiziksel, psikolojik, sosyal ve mesleki yönden sıkıntı ve zorluklar içindedir. Bu örnekte; yüksek tansiyon hastalık, hastalık nedeniyle damar, sinir ve kasların fonksiyonlarında ortaya çıkan anormal değişiklikler bozukluk, vücudun bir yarısında gelişen felç ve konuşma bozukluğu özürlülük durumudur.

Sosyal modele göre; özürlülük, kişiler arasındaki fiziksel, zihinsel v.b. farklılıkların bir yansıması olmaktan çok, toplumdaki ayırımcılığın, önyargının ve dışlamanın bir ürünüdür. Özürlü kişilerin, özürlülük durumları, çevre koşullarının kişilerin durumuna ne kadar uygun olduğuna bağlıdır. Başka bir ifadeyle; çevresel, fiziksel, mekansal koşullar ve toplumsal tutumlar kişileri özürlü kılmaktadır.Doğru cevap D'dir.

Madde 7: Özürlü kişiler, ekonomik ve sosyal güvenlik ve iyi düzeyde yaşama hakkına sahiptirler. Kapasitelerine göre istihdam edilme veya yararlı, verimli ve kazançlı bir işe girme, sendikalara katılma hakkına sahiptirler.Doğru cevap B'dir.

Bununla ilişkili bir başka gelişme, “Avrupa Özürlülük Forumu” (European Disability Forum)’dur. Avrupa Özürlülük Forumu, Avrupa Topluluğu bünyesindeki tüm özürlü kuruluşlarını içeren 'şemsiye organizasyon'dur. Doğru cevap A'dır.

Yaşlı insanda yaşanabilecek sorunların üstesinden gelmek için iyi planlanmış kapsamlı sağlık hizmetlerine diğer bir ifade ile “geriatrik rehabilitasyona” gereksinim vardır. Geriatrik rehabilitasyon fizyolojik yaşlılığın ortaya çıkardığı sorunların çözülmesi, hastalık veya özürlülüğün önlenmesi veya en aza indirilmesi ve yaşlıların günlük yaşantılarında fiziksel, psikososyal ve ekonomik yönden bağımsız hale getirilmeleri için yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Y. Doğru cevap A'dır.

Özürlülük ikilemi: Özürlü, aslında kendisinin normal bir kişi gibi kabul edilmesini istemesine rağmen, kendisinden özürlü insanlar gibi davranış beklendiğini düşünerek duygusal bir çatışma yaşar. Bu durumda psikososyal rehabilitasyona ihtiyaç duyulmaktadır.Doğru cevap C'dir.

Elle Tutulur Sosyal Destek: Elle tutulur ya da araçsal sosyal destek hizmeti, eşya, alet,meta cinsinden yardımlar, ödünç para verme, çocuklara bakma, ev içindeki ve dışındaki hizmetleri üstlenme gibi yardımlardan oluşur.Doğru cevap E'dir.

Rehabilitasyon ekip çalışmasını gerektirir. Doğru cevap A'dır.

Psikososyal rehabilitasyon özürlülerin toplumda mümkün olduğu kadar bağımsız yaşamalarına yardımcı olacak sosyal, mesleki, serbest zaman becerilerini keşfetmek ve geliştirmek için uygulanan bir programdır.Doğru cevap A'dır.

DSÖ’nün ölçütlerine göre; gelişmiş ülkelerde nüfusun %10 (yüzde 10)’unun özürlü olduğu kabul edilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’ne göre, sağlık; yalnızca hastalık ya da bedensel güçsüzlüğün olmayışı değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik halinin olmasıdır.

İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması, sağlık ve sağlıkla ilgili alanları sistematik olarak gruplandırır. Hastalıkların, yaralanmaların ve bozuklukların vücut fonksiyonunu ve yapısını nasıl bozduğunu, aktivitelerini nasıl sınırladığını, sosyal alanda katılımı nasıl kısıtladığını belirten standart kodlar içerir. Dolayısıyla, insanın fonksiyonelliği (işlevselliği) ve özürlülük durumu, hem bireysel hem de sosyal alanda değerlendirilmektedir. Bu sınıflandırmada özürlülük; aktivite limitasyonu olarak, engellilik; katılım kısıtlılığı olarak ifade edilmektedir.

doğuştan gelen özürlülük nedenleri arasında; genetik bozukluklar, akraba evliliği, gebelik sırasında annenin karşılaştığı travmalar, hastalıklar, ilaç kullanımı, ışına maruz kalmak, annenin alkol ve madde bağımlısı olması, kötü beslenmesi gibi nedenler görülmektedir.

Fiziksel özürler: Kas-iskelet, sinir ve damar sistemini ilgilendiren durumlarda, aktivitelerin (kavrama, el ve kolu çeşitli görevlerde kullanma, yürüme, çömelme, eğilme, merdiven inip çıkma, solunum, konuşma gibi) fiziksel fonksiyon kaybı nedeniyle kısıtlanmasıdır.

DSÖ’nün ölçütlerine göre, gelişmiş ülkelerde nüfusun %10’unun, gelişmekte olan ülkelerde ise %12’sinin özürlü olduğu kabul edilmektedir. Buna göre tüm dünyada 500 milyon, Türkiye’de 8 milyon civarında özürlü olduğu tahmin edilmektedir.

Özürlülüğe ilişkin ilk ve en eski model “ahlaki model” dir. Bu modelde özürlülüğün, ahlaki çöküntüden kaynaklandığına, özürlü kişilerin bedenlerine şeytanın ve kötü ruhların egemen olduğuna inanılmıştır. Bu nedenle, hem özürlüler hem de onların aileleri utanç yaşamaya başlamışlar ve damgalanmışlardır. Aynı zamanda suçlanmışlar, hatta cezalandırılmışlardır. Pek çok kültürde özürlü kişilerin karşılaştığı bu gibi olumsuz durumlar 21. yüzyıla dek değişik ölçülerde olsa da varlığını korumuştur.

Sosyal modele göre engelli kişi yoktur, engellenmiş kişi vardır.

Birleşmiş Milletler 1981 yılını “Uluslararası Engelliler Yılı” olarak ilan etmiştir.

Romatizmal hastalıkların rehabilitasyonu: Romatizmal hastalıklar her yaşta ortaya çıkabilen, nedeni tam olarak belli olmayan, ancak genetik faktörlerle ilişkili olduğu bilinen, eklem ağrıları, hareket kısıtlılıkları ve ileri devrede şekil bozukluklarıyla seyreden sistemik hastalıklardır. Romatizmal hastalıklarda rehabilitasyonun amaçları; ağrıyı azaltmak, eklemlerde oluşabilecek şekil ve hareket bozukluklarını önlemek, oluştu ise yeniden kazandırmak, fonksiyonel aktiviteyi geliştirmek, ağrı kesici ilaç gereksinimini azaltmak ve daha ağrısız ve bağımsız bir yaşam sağlamaktır. Bu amaçlarla ilaç tedavisinin yanı sıra mutlaka vücudun düzgün duruşuna yönelik eğitim verilir. Hastalığın evresine uygun fizik tedavi ajanları, çeşitli egzersizler ve cihazlar uygulanır.

Özür türleri şöyledir: 

Doğru cevap A'dır.