TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ

Ağrıyı tanımlayabilmek için deneysel- akut patolojik-kronik benign olmak üzere 3 gruba ayırmak mantıklı bir yaklaşım gibi görünmektedir.

Ağrı tedavisinde esas olarak farmakolojik tedavi ile %75-85 hastada fayda sağlar.

Yatak istirahatine bağlı olarak, kalbin yükünde artma, ortostatik hipotansiyon, trombüs oluşumu, toraksın genişlemesinde azalma, solunum yollarında sekresyon birikimi, hipostatik pnömoni, konstipasyon, idrar yapmada zorluk, üriner staz, böbrek taşı oluşumu, uykusuzluk, davranış ve oryantasyon bozuklukları, anksiyete, bası yaraları gibi istenmeyen durumlar ortaya çıkmaktadır.

Bası yaralarının gelişmesinde rol oynayan en önemli faktör basınçtır. Basınç; vücut ile destek yüzey arasında birim alana düşen dik kuvvet olarak tanımlanmaktadır. Bu basıncın 32mm Hg’nın üzerinde olması kapiller yatakların kapanmasına ve doku iskemisine yol açmaktadır. Basınç Noktaları: Basınç yarası oluşumunda riskli bölgeler vücuttaki bazı basınç noktalarıdır. Yüz üstü yatışta risk oluşturan basınç noktaları: Dizler, Uyluk ön yüzü, Göğüs, Ayakların ön yüzü, omuz-boyun-kulaktır. Sırt üstü yatışta risk oluşturan basınç noktaları: topuklar, kuyruk sokumu kemiği, dirsekler, omuzlar, başın arkasıdır.

Bası Yaralarının Önlenmesi için Nemi kontrol altında tutmak gerekmektedir. Bunun için neme yol açan nedenler belirlenir. Bunlara örnek verilmek istenirse;
- Terleme
- Banyo sonrası ıslak kalma
- Yara akıntısı
- Dışkı ya da idrarın kaçırılması halleridir.

Solunum sayısı: Normal koşullarda sağlıklı yetişkin bir birey dakikada 16-20 solunum yapar. Yaş ilerledikçe solunum sayısı düşer.

Anoksi: Yerel veya genel olarak oksijenin tamamen yokluğudur. Hipoksi: Hücrelerin veya dokuların yeterli oranda oksijensizliğidir. Hipoksi belirtileri: konsantrasyon ve oryantasyon bozukluğu, bilinçte bozulma, baş dönmesi, davranış değişikliği, yorgun, endişeli ve ajite bir görünümdür. Siyanoz: Oksijen gereksinimin yeterli karşılanmadığı durumlarda deri ve mukoz membranların kirli mavimsi-mor renk almasıdır. Siyanoz dudaklarda, kulak memelerinde, tırnaklarda ve oral mukozada belirgin olarak gözlenir. Apne : Solunumun geçici veya kalıcı olarak durmasıdır. Dispne (nefes darlığı): Zor nefes alma veya verme veya her ikisidir. Larenks ve trekeada herhengi bir sebepten ileri gelen darlıklarda nefes alma zorluğu görülür. Nefes verme zorluğu bronşial astım nöbetlerinde ve amfizemde görülür.

Solunum yetersizliğinin belirtileri:
• Burun kanadı solunumu
• Göz kapaklarının retraksiyonu
• Aksesuar kasların kullanımı
• Trakea çekilmesi
• İnterkostal çekilme
• Torakoabdominalparadoksal solunum
• Terleme
• Şuur değişiklikleridir.
Pnömoni:Akciğer dokusunun enfeksiyonudur.

Akut Respiratuar Distres Sendrom (ARDS):Alveoller kapiller bariyerde artmış permaibilitenin (geçirgenliğin) neden olduğu pulmoner ödeme bağlı solunum yetmezliği durumudur. Nedenleri;
• Boğulma
• Yüksek dozda ilaç alma
• Pnömoni
• Toksik madde inhalasyonu,
• Septik şok,
• Travma,
• Yaygın damar içi pıhtılaşma Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı pulmoner kapillerin zarar görmesi, alveol kapiller membranının geçirgenliğinin artmasına yol açar ve arkasından pulmoner ödem gelişir. Hava boşlukları sıvı ile dolunca akciğerlerde gaz değişimi ve mekanik özellikler bozulur.

Dolaşım sistemi, kapalı bir devredir ve aynı kan, aynı damar sistemi içinde devamlı dolaşır. Bu nedenledir ki bir noktadaki akımın değişmesiyle tüm sistem etkilenebilir. Örneğin kan damarında belirli bir miktarda gelişen ani bir büzülme, dolaşımın başka bir kısmında dilatasyona neden olabilir. Bu koruyucu bir mekanizmadır.
Dolaşım sisteminin görevleri:
1. Taşıma fonksiyonu
• Sindirim sisteminde emilen maddeler,
• Oksijen
• Karbondioksit
• Diğer metabolik atıklar
• Hormonlar
2. Vücut ısısının kontrolü
3. Mikroorganizmalara karşın vücudun korunması
4. Lenfatik sistem.

Üriner İnkontinans Risk Faktörleri:
• Yaş ve cinsiyet
• Doğum travması
• Östrojen yetersizliği
• Irk
• Obezite ve kronik konstipasyon
• Bağ dokusu
• Sigara kullanımı
• Geçirilmiş pelvik cerrahi
• Radyoterapi
• Üriner sistem enfeksiyonu
• Nörolojik hastalıklar ve spinal kord yaralanmalarıdır.

Ağrı eşiğini azaltan nedenler arasında; uykusuzluk, yorgunluk, anksiyete, korku, üzüntü, çaresizlik, depresyon, öfke, rahatsız edici bir ortamda bulunma, iş ve prestij kaybı, ailevi kaygılar, tedirginlik ve stres sayılabilir. Ruhsal durumun iyi olması veya düzelmesi, yeterli uyku, dinlenme, anlayış, dışa dönük kişilik, gevşeme ise ağrı eşiğini artıran nedenlerdir.

Bası yarası belli bir deri alanının aralıksız ve uzun süre süren bası sonucu meydana gelen iskemi, hücre ölümü ve doku nekrozudur. Yük binen kemiksi çıkıntılar üzerindeki deride daha sık görülür. Bu bölgelerde kemik çıkıntısının üzeri sadece deri ve belki de biraz kas ve subkutan doku ile kaplıdır.

Güneş ışığı bası yaralarının oluşmasında rol oynayan risk faktörleri arasında sayılamaz.

Ateş yükselmesi bir solunum yetersizliği belirtisi değildir.

Atelektazi; alveollerin kollapsı ya da hava girişine kapalı olmasıdır. Akut ya da kronik olabilirler. En sık görülen iki nedeni; solunum yollarının mukus, tümör, gibi oluşumlar ile tıkanması ve alveol yüzeyini kaplayan sıvıda sürfaktan eksikliğinin olmasıdır.

Solunum yollarının özel tedavi ve bakım yöntemleri Aerosol tedavi, öksürüğün artırılması, Postüral drenaj ve oksijen tedavisi bulunmaktadır.

Genellikle üst ekstremite, bazen de alt ekstremite arteriollerini simetrik olarak tutan, ataklar halinde seyreden bir hastalıktır. Hastalık primer olursa reynaud hastalığı, skleroderma, obstrüktif arter hastalığı, travmatik nedenler, pulmoner hipertansiyon gibi hastalıklar sonucu gelişirse raynoyd fenomeni denir.

Vücut suyunun %11-15inin kaybı: Delirium, sağırlık, böbrek yetmezliği tablosu.

Fazla sıvı tüketimi; üriner inkontinans risk faktörleri arasında değildir.