TEMEL KLİNİK BİLGİSİ

İlk yardımda hastanın değerlendirilmesinde hastanın belli bir mesafeden bilincinin açık olup olmadığı, nefes alış şekli, anormal vücut ve bacak duruşu varlığı, vücudun herhangi bir bölgesinde ya da hastanın yakınında kan olup olmadığını kontrol etmek için incelenmelidir. doğru cevap D'dir.

Şokun belirtileri şunlardır:

Doğru cevap E'dir.

Şok’ta ilk yardımda şunlar yapılamldıır:

Doğru cevap C'dir.

Kan basıncında belirgin bir düşme olduğunda vücut bunu düzenlemeye ve dolaşımı sağlamaya çalışır. Kalp hızı ve kasılma miktarı artar. Perifer arterler ve venalar kasılır. Kan, beyin ve kalp gibi vital organlara gönderilmek üzere periferal dolaşımdan çekilir. Deri, kaslar, barsaklar ve böbrekler de kan akımı azalır ve buna bağlı olarak bu organlarda hipoksi gelişir. Anaerob metabolizma ve hipoksi sonucu laktik asit miktarında artış oluşarak vücutta asit baz dengesi bozulur, asidoz şekillenir. Böbrekler ve barsaklar gibi organlarda hasar şiddetli olabilmektedir. Eğer beyine giden kan miktarında azalma gözlenir ise bilinç durumunda değişimler gözlenebilir. Bu değişimler huzursuzluktan bilinç kaybına kadar değişir. Doğru cevap A'dır.

Kardiyopulmoner resusitasyonda hastaya dakikada 15-20 nefes alacak şekilde tüpün ucuna bağlanacak ambu ya da anestezi makinesi yardımı ile yapay solunum yaptırılmalıdır. doğru cevap C'dir.

Kanamanın bir damardan (arter, ven ya da kapillar) ya da damar grubundan oluşabileceği unutulmamalıdır. Arteriyel kanama en ciddi
hasarı oluşturur çünkü kısa sürede kaybedilen kan miktarı çok fazladır. Arteriyel kanama parlak kırmızı renkte, nabız ile uyumlu olarak fışkırır tarzda akan kan ile karakterizedir. Venalardan akan kan koyu renklidir ve serbestçe akar. Kapiller kanama ise fazla basınç uygulanmadan sızma tarzında akan kanı ifade eder. Doğru cevap D'dir.

Deri ya da müköz membranlarda oluşan sıyrıklara abrazyon adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Enzisyonlar cam ya da metal parçası gibi keskin cisimler tarafından meydana getirilen düzgün kesiklerdir. Doğru cevap B'dir.

Çıkığın bulguları eklem hareketi sırasında ağrı, etkilenen eklemde hareketsizlik ya da anormal hareket, bacakta eklem seviyesinde anormal açılanma ve bacakta belirgin kısalmadır. Krepitasyon kırığın bulguları arasındadır. doğru cevap C'dir.

Hipotermi vücut ısısının anormal düşüşü olarak bilinir. Doğru cevap B'dir.

Yaralı ve hasta hayvanların duydukları ağrı nedeniyle daha saldırgan davranabilecekleri akıldan çıkarılmamalıdır. Bu sebeple
hastanın yardım eden kişiye zarar vermesi alınacak basit tedbirler ile önlenmelidir. Bu önlemler hastanın basit bir sargı bezi ile ağzının bağlanması, eğer bulunabiliyor ise hastanın büyüklüğüne uygun bir ağızlık takılması, hasta kedi ya da
küçük bir köpek ise bir havlu ya da örtü kullanılması gerekmektedir (Resim 8.1).
Hastanın taşınmasından önce durumunun kontrol altına alınmasını gerektiren durumlar bulunmaktadır. Hasta veteriner hekime ulaştırılmadan önce bazı
önlemler alınmalıdır. Bunlara; kanamanın kontrolü, kırık bölgesine geçici bir atel
uygulanması ya da ısı çarpmasına maruz kalmış bir hastanın vücut ısısının düşürülmesi örnek verilebilir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

İlk Muayene
Detaylı sorgulama ve fiziksel muayene yapmak için genelde çok az zaman kalır.
Çünkü ilk yardım gerektiren durumlar genellikle hayati tehlike içermektedir. Hızlı bir muayene yapılarak hızlı karar verilmesi gerekmektedir. Bunun için temel ilk
yardım bilgilerinin uygulanması gerekmektedir.

1. Soğukkanlı yaklaşım: Acil durumda genellikle aşırı heyecanlanma ve her
şeyi bir anda yapma eğilimi gözlenmektedir. Bu durumda panik artar ve
uyulması gereken kurallar unutulur. İlk yardım gerektiren bir hastaya müdahale edenin soğukkanlı davranması mantıklı düşünmesi ve duruma göre
planlı davranması gerekmektedir.
2. Veteriner hekimin en kısa sürede bilgilendirilmesi: Hastanın hızlı ve etkili bir tedavi alabilmesi için ilgili veteriner hekimin en kısa sürede bilgilendirilmesi gerekmektedir.
3. Yardımcı personelin korunması: Kendi sağlığınız ve korunmanız için
hastanın tam olarak tespit edildiğine emin olunmalıdır. Bu durum hem
nakli gerçekleştiren kişilerin sağlığı hem de hastanın kendi kendine zarar
vermesinin engellenmesi için gereklidir.
4. Hastanın değerlendirilmesi: Sistematik yolla hastanın ilk muayenesi yapılmalıdır. Bu sayede veteriner hekime hasta hakkında detaylı bilgi verilmiş
olur. Eğer çok disiplinli bir ilk muayene uygulanır ise tekrar tekrar hastayı
muayene etmek gerekmez ve zaman kaybı minimuma iner. Bu incelemenin
1 dakikada ya da daha az bir sürede yapılması gerekmektedir. Hasta belli bir mesafeden bilincinin açık olup olmadığı, nefes alış şekli, anormal vücut
ve bacak duruşu varlığı, vücudun herhangi bir bölgesinde ya da hastanın
yakınında kan olup olmadığını kontrol etmek için incelenmelidir. Hastanın
hareket etmesini engellemek için hastaya arkadan yaklaşılmalıdır.
5. Solunumun kontrolü: Müköz membranların rengi kontrol edilmelidir. Solunum sesleri dinlenmeli, eğer gerekli ise solunum yolundaki birikinti ve
sıvıyı rahat nefes alabilmesi için temizlenmelidir. Genellikle bu durumda
dilin dışarı alınması gerekir. Eğer yakında kullanılabilecek bir aspiratör var
ise aspiratör yardımı ile temizlenebilir. Eğer gerekli ise trakea ya entübasyon uygulanmalıdır. Burunda ve ağızda kanama olup olmadığı ve kapillar
dolum zamanı kontrol edilmelidir.
6. Kanamanın durdurulması: Küçük kanamalar geçici olarak göz ardı edilebilir fakat büyük kanamalar turnike veya basınç ile acilen durdurulmalıdır.
Bazı büyük kanamalarda damarın hemostatik pens kullanılarak tutulması
kanamanın durdurulmasının tek yoludur. Eğer gerekli ise şok tedavisine
başlanmalıdır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

İlk yardım için gerekli malzeme ve ekipmanlar klinikten kliniğe farklılık gösterir.
Aşağıda verilecek olan listede temel gereksinimler özetlenmiştir. Bu malzemelerin
acil müdahale için hazır olarak bir arada bulundurulması gerekmektedir. Sodyum bikarbonat
Bandaj materyalleri (gazlı bezler, rulo pamuk, sargı bezi, flaster)
Örtüler ve havlular
%10 dextroz solüsyonu
Endotraheal tüpler (çeşitli büyüklüklerde)
Steril ve steril olmayan eldiven
Yabancı cisimleri çıkartmak için forseps
Hemostatikler
Hidrojen peroksit
Buz
Limon suyu ya da sirke
Oksijen tüpü
Steril izotonik NaCl
Steteskop
Mide sondası, çeşitli büyüklüklerde
Sofra tuzu
Termometre
Turnike
Serviyet ve serviyet tutucular
Suda çözünebilen kayganlaştırıcı (K-Y jeli)

Doğru cevap C seçeneğidir.

Şokun belirtileri
Güçsüzlük ve bilinç kaybı
Müköz membranlarda solgunluk
Deri ve bacaklarda soğuma
Hızlı kalp atımı
Düşük nabız
Hızlı ve yüzeysel solunum
Düşük kapillar dolum zamanı

Doğru cevap E seçeneğidir.

Anaerob metabolizma ve hipoksi sonucu laktik asit miktarında artış oluşarak vücutta asit baz dengesi bozulur, asidoz şekillenir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kapillar dolum zamanını belirlemek için diş etinin pigmentsiz kısmına parmak ile belirli bir basınç uygulanır ve bölgenin
rengi beyaza dönmesi beklenir. Basınç ortadan kaldırılır kaldırılmaz normal
pembe renge dönüş için geçen zamanın 1-2 saniye olması beklenmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Özellikle
de beyine oksijen gidişi durduğu için bu hipoksik dönem 3-4 dakika içinde geriye
döndürülür ise beyin hasarı tersine çevrilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İlk yardım
Yapay solunum (15-20\dakika)
Kalp masajı (60\dakika)

Doğru cevap D seçeneğidir.

Nedenleri
Hasarlı damarlardan akan kan kanamaya sebep olarak ciddi problemlere yol açar.
Devamlı kan kaybı şokun gelişmesine sebep olabilir. Şok oluşturmayacak miktarda ki oluşan kanamalar şoka sebep olmasa da dokularda hipoksiye yol açmaktadır. Orta düzeyde gözlenen kanamalar yara iyileşmesini geciktirir ve enfeksiyonların gelişimine yol açar. Kanın bakterilerin büyümesi için iyi bir ortam olduğu
akıldan çıkarılmamalıdır. Kanamanın bir damardan (arter, ven ya da kapillar) ya
da damar grubundan oluşabileceği unutulmamalıdır. Arteriyel kanama en ciddi
hasarı oluşturur çünkü kısa sürede kaybedilen kan miktarı çok fazladır. Arteriyel
kanama parlak kırmızı renkte, nabız ile uyumlu olarak fışkırır tarzda akan kan
ile karakterizedir. Venalardan akan kan koyu renklidir ve serbestçe akar. Kapiller
kanama ise fazla basınç uygulanmadan sızma tarzında akan kanı ifade eder.

Doğru cevap D seçeneğidir.

KIRIK
Kırıklar birçok etkene göre sınıflandırılırlar. En basit sınıflandırma ise kırığın şekline ve kırık hattında yer alan derinin bütünlüğünü koruyup koruyamamasına göre
yapılan sınıflandırmadır. Eğer kemik tam olarak kırık değil ise tam olmayan kırık
adını alır. Tam kırık ise kemiğin iki ya da daha fazla parçaya bölünmesi şeklindedir.
Parçalı kırıkta ise kemik kırılmıştır ve ikiden fazla parçaya ayrılmıştır. Basit (kapalı)
kırıklarda üstte bulunan deri bütünlüğü bozulmamıştır. Bileşik (açık) kırıklarda ise
kemik üzerinde bulunan deriden dışarıya çıkmış olarak yer almaktadır.

Doğru cevap A seçeneğidir.