KEDİ VE KÖPEK KLİNİĞİ

Hastanın geçmişi ile ilgili bilgi almaya başlar iken temel sorundan başlanmalıdır. Hasta sahibinin profesyonel bir yardım almasını gerektiren durum nedir? Problem ne zamandır mevcuttur? Bulgular hangi sırayla ortaya çıkmıştır? (Hangisi önce başlamıştır diyare mi yoksa kusma mı?). Hasta sahibi hastayı tedavi etmek amacıyla herhangi bir ilaç ya da tedavi uygulanmış mıdır? Hasta daha önce bu tür bir problem yaşamış mıdır? Eğer yaşamış ise ne zaman? Yaşadığı dönemde ne tür bir tedavi almıştır? Aldığı bu tedavi hastaya iyi gelmiş midir? Hastanın daha önce geçirdiği hastalıklar ve travmalar var mıdır? Bu sorular hasta sahibi için sıkıcı ya da gereksiz gelebilir fakat eksik bilgilerin tamamlanması açısından hem veteriner teknisyen hem de veteriner hekim için çok önemlidir.

Hastalığa bağlı olarak gelişen ve hastanın dışkılama sıklığında ve dışkının
kompozisyonunda oluşan yumuşamaya diyare adı verilir?

Gerçek bir acil durum ile karşılaşıldığında öncelikle hayati fonksiyonların
sağlanması öncelik taşımaktadır. Bazı temel bilgilere ihtiyaç duyulsa da ayrıntılı bir geçmiş alınması hastanın durumu stabil hale getirilene kadar ertelenmelidir. Bunun dışında tutulması gerekli olan bir durum vardır ki bu zehirlenmedir. Zehirlenme şüphesi ile getirilen hastalarda hasta sahibinden acil bilgi alınması gerekmektedir. Hasta sahibinin hasta maddeyi yerken ya da içerken görüp görmediği öğrenilmelidir. Hasta sahibinin hastanın temas edebileceği zehirli bir madde kullanıp kullanmadığı eğer kullandı ise boş kutusunu yanında getirip getirmediği
öğrenilmelidir. İlk yardım için gerekli bilgiler genellikle kutuların üzerinde yazılıdır ve eğer hasta sahibi kutuyu yanında getirmiş ise bilgiler buradan alınabilir. Bu bilgi ile lokal zehir merkezi ile irtibat kurularak zehri nötralize edecek maddenin özellikleri alınmalıdır.

Hastanelerde ve kliniklerde kullanılan değişik kayıt alma yöntemleri bulunmaktadır. Bazı hastanelerde kart indeks sistemleri kullanılır. Küçük bir kart şeklinde olan bu kayıtlarda hastanın tüm medikal geçmişi kliniğe ilk geldiği günden itibaren aşılama tarihleri geçirdiği hastalıklar muayene tarihleri ve gerekli kontak numaraları not edilmektedir. Kayıt edilen yer çok kısıtlı olduğu için bazı kısaltmalar kullanılmakta bu kısaltmalar da başka bir kişi tarafından zorlukla değerlendirilmektedir. Ek olarak yapılan analizlere ait kayıtlar da farklı kağıtlarda farklı bölümlerde tutulmaktadır. Bu sistemin avantajı kayıtların tutulmasının ucuz olması ve çok yer kaplamamasıdır fakat artık günümüzde çok kullanılmamaktadır. Diğer bir kayıt tutma şekli ise her muayene için ayrı açılan muayene kağıtlarına bilgilerin not edilmesidir. Bu kayıtların bir tanesinin bile dosyadan alındığı
durumda hastanın kayıtlarında eksiklik olacağı için her bir sayfanın arkasına tüm medikal uygulamaları ve cerrahi girişimleri not edebilecek kolonlar yapılarak kayıtlarda eksiklik olmaması sağlanmaktadır. Bu sistem kartlı sisteme göre daha fazla yer bulunması açısınan daha avantajlı görünsede yine laboratuvar analizi gibi ek analizleri kayıt altına alacak yer bulmakta zorlanılmaktadır. En iyi sistem ise dosyalama sistemidir. Bu sistemde dosya içinde farklı renklerde kağıtlar bulunmakta her renk başka bir analizi ya da yapılan müdahaleyi göstermektedir. 

Medikal kayıtların nasıl tutulduğu önem taşısa da asıl önemli olan kayıtlarda bulunan bilgilerin standart olmasıdır. Bu yüzden ideal bir kayıt dosyasında olması gerekenler:

• Hasta sahibinin adı ev adresi ve telefon numarası
• İş adresi ve telefon numarası
• Hastanın adı ve eşkali (tür, ırk, cinsiyet, kısırlaştırılıp kısırlaştırlılmadığı,
  doğum tarihi, rengi, ayırtedici işaretleri, mikroçipi varsa numarası
• Medikal bilgi
• Hastaneyi ziyaret ediş tarihleri ve bir sonraki ziyareti
• Hastanın geçmişi ve ziyaret sebebi
• Fiziksel muayene bulguları ve tanı
• Tedavi ve kullanılan ilaçlar
• Laboratuvar test sonuçları, radyografileri
• Hastanın iyileşme durumu

Hospitalize edilen hastalar için bazı temel bilgilerin kayıt edilebilmesi için ayrı bir bölüm olması gerekmektedir. Bu bilgiler hastanın rektal ısısı, nabız sayısı ve solunum sayısını içermelidir. Vücut ısısı santigrat derece olarak kayıt edilmeli, nabız ve solunum sayısı ise dakikada atım ve solunum olarak kayıt edilmelidir. Ayrıca iştah durumu, idrara çıkma durumu, barsak hareketleri ve kusma olup olmadığı not edilmelidir.

Rektal ısı almadan önce termometrenin derecesinin düşürüldüğünden emin olunmalı sonra termometre yerleştirilmelidir. Termometrenin uç kısmı yaklaşık 1 cm kadar ilerletilmeli ve içeride 3 dakika kadar tutulmalıdır. Termometrenin ucu kullanımdan sonra temizlenmeli ve hastalar arasında hastalığın geçmemesi için mutlaka antiseptik solüsyon içinde muhafaza edilmelidir.

Hastaya kliniğe başvurduğu sırada uzaktan bakılmalı genel durumu vücut kondisyonu ve davranışları not edilmelidir. Hasta kilo olarak normal, zayıf ya da obez olabilir. Hastanın yaklaşımı uysal, sinirli ya da alert durumda olabilir. Teknisyenin olası tehlike durumunda kendini hastadan koruması için hastanın genel duruşunu iyi tahlil etmesi gerekmektedir.

Deri örtüsünün parlak kepeklenmiş ya da kuru olup olmadığı, kıllarda incelme ve kayıp olup olmadığı, hastanın kaşıntısının ve kaşıntıya bağlı olarak kendini ısırıp ısırmadığı, kaşıntıya bağlı olarak kızarıklık olup olmadığı, deride kırmızı yangılı bölgelerin olup olmadığı, hastanın dış parazitlerinin olup olmadığı (pire, kene), deride herhangi bir kokunun olup olmadığı muayenede göz önünde bulundurulmalıdır. Hasta eğer kendine dokunulmasına izin veriyor ise uzun yüy örtüsünün hastalığa ilişkin bulguları saklama olasılığını ortadan kaldırmak için tüylerin aralarına bakılarak muayene tamamlanmalıdır.

Hastanın görüşünün muayenesi için görebileceği bir mesafeden bir objeyi hareket ettirerek gözleri ile takip edip etmediğini gözlemlemek yapılabilecek en basit görme testidir. Bu uygulama sırasında fazla
miktarda hava akımı oluşturmamaya dikkat edilmelidir. Eğer hava hareketi fazla oluşur ise hasta yanlış reaksiyon verecek ve görme testi doğru değerlendirilemeyecektir. Hastanın baş hizasının biraz üzerinden yere bırakılacak bir pamuk parçasını takip edip etmediğinin  gözlemlenmesi genellikle en kolay uygulanabilen ve en az yanlış değerlendirmeye yol açan testtir. Gözlerin nasıl göründüğüne bakılmalıdır.

Kedi ve köpeklerde kulaklar şu şekilde muayene edilmelidir:

• Kulaklarda koku olup olmadığı,
• Kulak yolunda akıntı olup olmadığı (ıslak, kuru, koyu renkli, krema benzeri ya da kanlı akıntı varlığına bakılmalıdır),
• Hastanın kafasını sağa sola sallayıp sallamadığı (kulakta akıntı sebebiyle
  hasta akıntıyı dışarı atmak için kafasını sallamaktadır),
• Kulaklara el ile temas edildiğinde ağrı duyup duymadığı,
• Kulak kepçesinde renk değişikliği ya da şişkinlik olup olmadığı muayene edilmelidir.

Hasta yürüme halinde iken herhangi bir topallığın olup olmadığına bakılmalıdır. Hastanın önünde durularak bir el yardımı ile omuzdan başlayıp dirsek ve parmaklara kadar kemiklerin muayenesi yapılmalıdır. Aynı muayene arka bacaklarda kalçadan başlayarak diz ve parmaklara kadar uygulanmalıdır. Hastanın duruşunda bir asimetri olup olmadığına bakılmalıdır. Göğüs kafesi elle muayene edilmelidir herhangi bir şişkinlik ya da ağrı olup olmadığına bakılmalıdır. Her dört bacaktaki her eklem nazikçe öne ve arkaya hareket ettirilerek şişkinlik, ağrı, kaslarda
güçsüzlük ve eklem hareketinde zorlanma yönünden muayene edilmelidir.

Kedi ve köpeklerde solunum sistemi muayenesinde şu kriterlere dikkat edilir:

• Burun akıntısı mevcut mu,
• Hapşırma ya da öksürük mevcut mu,
• Trakeanın muayenesinde öksürük artıyor mu,
• Solunumun karakteri (gözle görülür bir fark yaratacak şekilde derin solunum yapması ya da ağrıdan dolayı göğüs kafesini fazla hareket ettirmemek için yüzeysel solunum yapması),
• Solunum sesleri (normal hastalarda solunum sesleri hasta nefes alırken ve çok az da nefes verirken duyulmalıdır)

Köpek dişi hizasından mukozaya yapılacak basınç ile kapilar dolum zamanının ölçümü gerçekleştirilmektedir. Parmak bu bölge üzerinden kaldırıldıktan sonra bölgede oluşan beyazlaşmanın kan ile tekrar dolması ve pembe renge ulaşması 1-2 saniye içinde gerçekleşmelidir. 1-2 saniyeyi geçen durumlarda ve mukozanın soluk gözlendiği durumlarda anemi ve dolaşıma ilişkin bir sorun olduğu düşünülmelidir.

Gastrointestinal sistem muayenesine ağızdan dişlerin muayenesi ile başlanır. Dişlerde kahverengi renk değişimleri diştaşı olarak bilinir ve orta yaşlı ya da yaşlı hayvanlarda gözlenmektedir. Bu tür değişimler diş etlerinde çekilmeye yol açarak dişlerin erken dönemde kaybına yol açabilmektedir. Diş etlerinde enfeksiyon bulunduğu durumlarda da normalde pembe renkli olması beklenen diş etleri diş birleşme hattında kızarıklara yol açmaktadır. Dilin durumunda muayene edilmelidir. Dilin simetrik olup olmadığı hastanın normal çiğneme hareketini yapıp
yapmadığı ve aşırı salya üretimi olup olmadığına bakılmalıdır.

Anüs bölgesi gastrointestinal sistemin en son bölümüdür ve dışarıdan önce gözle sonra bir eldiven giyilerek elle muayene edilmelidir. Anal bölgede sağlı sollu olarak simetrik iki kese bulunmaktadır. Bu keselerden kötü kokulu bir salgı gelmektedir. Bu salgı normaldir ve dışkı yapımı sırasında dışkının kolay çıkmasını sağlamaktadır. Bu keselerin normalde dışarıdan fark edilmemesi gerekmektedir. Eğer bir asimetri ya da her ikisinde birden bir genişleme bulunuyor ise mutlaka not edilmelidir. Eldiven yardımı ile anüsten bir parmak içeriye sokularak prostat
muayenesi yapılmalıdır. Bu tür muayene sayesinde hem genişleyen bir prostata olup olmadığı hem dışkının karakteri hem de anal keselerde iltihabi bir durum olup olmadığı belirlenmektedir.

Mandibular lenf nodülleri çenenin altında oval kitleler şeklinde elle muayene edilebilektedir. Preskapular lenf nodülleri kürek kemiğinin ön bölümünde hissedilebilmektedir. Aşırı kilolu hayvanlarda lenf nodüllerinin muayenesi mümkün olmamaktadır. Aksillar lenf nödülleri kol altı bölgede yer almaktadır. İnguinal lenf nodülleri ise karın bölgesinin gerisinde yer almaktadır ve patolojik bir genişleme olmaması durumunda elle muayene edilememektedir. Popliteal lenf nodülleri ise dizin gerisinden muayene edilebilmektedir. Her bir lenf nodülünün simetriği ile birlikte muayene edilmesi ve asimetri olması durumunda not edilmesi gerekmektedir. Tüm lenf nodüllerinde genişleme olması durumunda bazı enfeksiyöz hastalıkların ya da lenfosarkomun gelişmiş olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır.

Aspirasyon pnevmonisi, hastanın genel anestezi sırasında mide içeriğini soluk borusuna kaçırması sonucu akciğerlerde gelişen bir rahatsızlıktır.

Hastayı hareket ettirmeden önce ve temizliğe başlamadan önce kafes muayene edilmelidir. Dışkı, idrar ya da kusmuk varmı kontrol edilmelidir. Eğer bu maddelerden örnek alınması gerekiyor ise uygun kaplara örnekler alınarak muayene için buzdolabına konulmalıdır. Kafeslerde bulunan kartlar dışkılama, idrar yapma ve iştah durumu hakkında alınan bilgiler yönünden işaretlenmeli daha sonra temizlik yapılmalıdır. En iyi kafesler paslanmaz çelik ve fiberglas kafeslerdir. Bu kafeslerde yuvarlak kenarların olması temizliğin etkin bir şekilde yapılabilmesi açısından önemlidir. Tavanı da içine alacak şekilde tüm kafes iç yüzeyi standart
dezenfektan solüsyonlar (Nolvasan: Fort Dodge) kullanılarak spreylenmeli ve uygun tek kullanımlık temizlik bezleri ile silinmelidir. Kafes içinden su kabı çıkarılarak yenisi ile değiştirilmelidir. Kafes önündeki barların araları idrar, dışkı ve salya bulaşıklığı olabileceğinden temizlenmelidir. Hastanın altına tercihen tek kullanımlık temiz bir örtü konulmalıdır.

Dekübit ülserleri, hastanın sürekli yatmasına bağlı olarak yattığı taraftaki eklemlerin sert yüzey ile temas eden bölgelerinde dolaşımın bozulması ile gelişen açık yaralara verilen isimdir.