TEMEL KALEM MEVZUATI BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 3

Ülkemizde davaların görülüp karara bağlandığı ve hüküm verildiği yer olan mahkemeler, farklı ölçütler esas alınarak sınıflandırılmıştır. Mahkemeler; kuruluş ve çalışma şekilleri bakımından, derecelerine göre ve uyuşmazlığın niteliği bakımından sınıflandırılmakta ve buna göre çeşitli türlerden oluşmaktadır.

Uyuşmazlığın Niteliğine veya Tarafların İçinde Bulundukları Konuma Göre Mahkemeler, genel ve özel
(ihtisas/uzmanlık) mahkemeler olarak ikiye ayrılmaktadır.

Bu kapsamda istinaf mahkemeleri olarak anılan ikinci derece mahkemeleri; adli yargıda “Bölge Adliye
Mahkemeleri”, idari yargıda ise “Bölge İdare Mahkemeleri” dir. Temyiz mahkemeleri olarak da anılan
üçüncü derece mahkemeler ise T.C. Anayasasına göre adli yargıda “Yargıtay”, idari yargıda ise “Danıştay”
olarak üst mahkemeler arasında yer alır.

adli yargıda yer alan ve bir ilk derece mahkemesi olan Aile Mahkemeleridir.

Üst dereceli mahkemeler ise ilk derece mahkemesinin yargılama faaliyeti sona erdikten ve nihai karar
verildikten sonra, ancak tarafların itirazları ile görevi başlayan ve kararın hukuka ve vakıaya uyguluğunu
ya da sadece vakıaya uygunluğunu denetleyen mercilerdir.Bu kapsamda istinaf mahkemeleri olarak anılan ikinci derece mahkemeleri; adli yargıda “Bölge Adliye Mahkemeleri”, idari yargıda ise “Bölge İdare Mahkemeleri” dir. Temyiz mahkemeleri olarak da anılan üçüncü derece mahkemeler ise T.C. Anayasasına göre adli yargıda “Yargıtay”, idari yargıda ise “Danıştay”
olarak üst mahkemeler arasında yer alır.

1. Adli Yargı
• Medeni Yargı (Hukuk Yargısı)
• İlk Derece Mahkemeleri
• Genel Mahkemeler (Asliye Hukuk
Mahkemesi, Sulh Hukuk Mahkemesi)
• Özel Mahkemeler (AsliyeTicaret Mahkemesi, Aile Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi, İş Mahkemesi, İcra Hukuk Mahkemesi, Kadastro Hukuk Mahkemesi, Fikri
ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi)

Ceza Yargısı
• İlk Derece Mahkemeleri
• Genel Mahkemeler (Asliye Ceza
Mahkemesi, Ağır Ceza Mahkemesi)
• Özel Mahkemeler (Çocuk Mahkemesi, Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi, İcra Ceza Mahkemesi, Kadastro
Ceza Mahkemesi, Fikri ve Sınai
Haklar Ceza Mahkemesi, Trafik
Mahkemesi)

• Ceza Yargısı
• İlk Derece Mahkemeleri
• Genel Mahkemeler (Asliye Ceza
Mahkemesi, Ağır Ceza Mahkemesi)
• Özel Mahkemeler (Çocuk Mahkemesi, Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi, İcra Ceza Mahkemesi, Kadastro
Ceza Mahkemesi, Fikri ve Sınai
Haklar Ceza Mahkemesi, Trafik
Mahkemesi)
• Üst Dereceli Mahkemeler
• Bölge Adliye Mahkemesi (BAM)
• Yargıtay

Anayasa Mahkemesi hem ilk derece mahkemesi, hem üst derece mahkemesi sıfatıyla görev yapan bir mahkemedir. Ayrıca bireysel başvuruları karara bağlama, Yüce Divan yargılamalarını yerine getirme, siyasi partilerin kapatma davaları hakkında karar verme, siyasi partilerin mali denetimini gerçekleştirme, yasama dokunulmazlığı işleri ve milletvekilliğini düşürme işleriyle görevlidir.

sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaların Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvuru mümkün değildir (6216 sayılı Kanun 42/1. m).

Sayıştay; kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetler ve sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunar

İdarenin eylem ve işlemlerine ilişkin davaların idari yargıda açılabilmesi için kamu hukukuna yönelik faaliyetlerden kaynaklanması gerekir. İdarenin özel hukuk işlemlerinden kaynaklanan davalarda adli yargı görevlidir.

Örneğin idarenin bir özel hukuk kişisi gibi yapmış bulunduğu sözleşmeden (kira sözleşmesi gibi) kaynaklanan uyuşmazlıkta adli yargı görevlidir.

Çok hâkimli mahkemeler ise yargılama faaliyetinin birden fazla hâkim tarafından yürütüldüğü mahkemelerdir. Bu mahkemelerde hüküm, kurul (heyet) halinde verilir. Bu halde, mahkemenin bir başkanı ve
üyeleri mevcut olup tahkikatın bir üye tarafından yapılması mümkündür (HMK 185. m). Karar birlikte
verilir, ancak oy çokluğu ile karar verilmesi mümkündür (HMK 296. m). Bir mahkemenin toplu mahkeme olması, kişiler için güvence teşkil eder. Çünkü kararların müzakere edilmesi ve tartışılması ile daha isabetli olması temenni edilir. Bununla birlikte, kurul halinde çalışma, daima beklenen verimi sağlamayabilir,
davaların daha da uzamasına sebep olabilir. Zira, bu durumda hakimlerin tek başına karar vermek zorunda
olmamaları, onların inisiyatif alma becerilerini olumsuz etkileyebilir.

Asli ve doğrudan görevi takip süreci içinde olmayan, ancak takip süreci içinde bazı durumlarda kendisine başvurulması gereken organlar yardımcı icra organları olarak adlandırılılır. Doğru cevap A şıkkıdır.

İcra müdürü, icra müdür yardımcısı veya icra kâtibinin herhangi bir nedenden dolayı yokluğu hâlinde görev ve yetkileri, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu tarafından görevlendirilecek yazı işleri müdürü veya zabıt kâtibi tarafından yerine getirilir.  Doğru cevap C şıkkıdır.

Yardımcı icra organları şunlardır; genel mahkemeler, savcılar ve adalet müfettişleri ve kol- luk kuvvetleri. Doğru cevap D şıkkıdır.

Esas kaydı: Elektronik veya fiziki ortamda gelen takip talepleri, ihtiyatî haciz ve tedbire yönelik isteklerin tutulduğu kayıttır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Zimmet kaydı (İİK Yön. 11. m): İcra ve iflâs dairesinden çeşitli mercilere gönderilen evra- kın işlendiği kayıttır. Doğru cevap A şıkkıdır.

İcra ve İflas Dairelerinde Bulundurulması Gereken Kartonlar
İcra ve İflas Kanunu Yönetmeliği’nin 18. mad- de hükmü uyarınca icra ve iflâs dairelerinde şu ya- zılı kartonlar bulundurulur:
• Faizlerin çekilip maliyeye yatırıldığına iliş- kin makbuz kartonu,
• Zamanaşımına uğrayan paraların maliyeye teslim edildiğine ilişkin makbuz kartonu,
• Disiplin soruşturması sonucunda verilen kararlara ilişkin karton,
• Adalet müfettişlerince yapılan denetimlere ilişkin tavsiyeler kartonu,
• Cumhuriyet savcılığı teftiş kartonu ve • İhtiyaç duyulan diğer kartonlar.
 Doğru cevap B şıkkıdır.

Kambiyo senetlerine dayanan takip talebinde, İİK Yönetmeliği 20. maddede yazılı hususlardan başka, alacaklı iflâsa tâbi borçlusu aleyhine haciz ve iflâs yollarından hangisini istediğini, takip talebinde belirt- mek zorundadır. Takibin elektronik ortamda açılması durumunda, takibe eklenecek belgeler elektronik ortama aktarılarak güvenli elektronik imza ile imzalanır. Birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen kambiyo senetleri elektronik ortamda takip talebine eklense de, en geç 3 gün içinde belgenin aslının ilgili daireye ibraz edilmesi zorunludur. Doğru cevap C şıkkıdır

Kasa kaydına işlenecek paralar için düzenlenen makbuz, tahsilat makbuzudur. Doğru cevap D şıkkıdır.

İcra mahkemesi hem hukuk işleri hem de ceza işleri hakkında yargılama yapıp karar verir. Doğru cevap E şıkkıdır.