TEMEL İŞ HUKUKU

Yıl içinde bir işçinin yapabileceği fazla çalışma sürelerini 270 saat ile sınırlamaktadır. Bu sürenin yılın kaç gününde doldurulacağı işverenin takdirindedir.

Çalışma süreleri yer altı maden işlerinde gün­lük en çok 7,5 saat haftalık 37,5 saat olarak dü­zenlenmiştir.

Tarafların anlaşması ile 2 aylık süre içinde haftalık çalışma süreleri ortalaması 45 saati geçmediği takdirde bazı haftalarda çalışma süresi akdi ya da kanuni çalışma süresinin üzerine çıksa bile bu çalışma normal çalışma olarak kabul edilecektir. Böylece işverenler fazla çalışma ücretlerinden tasarruf etmek imkanı bulmaktadır. Denkleştirme süresi olarak adlandırılan bu dönem, toplu iş sözleşmeleri ile 4 aya kadar uzatılabilir

Daha çok öngörülemeyen geçici iş artışlarında, işverenin “ihtiyaten” çağırmayı düşündüğü işçiler için bu tür çalışmayı tercih ettiği görülmektedir. Otellerde, düğün salonlarında, eğlence mekânlarında, başta müzik olmak üzere bazı hizmetler sağlayan işçiler çağrı üzerine çalıştırılmaktadırlar.

Postalar hâlinde çalışma uygulaması yapılan işyerlerinde bir posta da gece çalışan işçinin mü­teakip haftada gündüz çalıştırılması gerekir.

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir. Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Nitekim Covid-19 gerekçesiyle yapılan kısa çalışmada ödeneğin süresi dört aya çıkarılmıştır.

İstisnaları dışında (turizm, özel güvenlik ve sağlık işyerleri) gece çalışmasında günlük çalışma süresi en çok 7,5 saattir ve zorunlu yahut olağa¬nüstü sebepler dışında işçilere gece döneminde fazla çalışma da yaptırılamaz

İşyerinde faaliyetin zorunlu nedenlerle durması, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde önce veya sonra tatil yapılması veya benzer nedenlerle normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması yahut tamamen tatil edilmesi, kimi zaman da işçinin isteğiyle izin verilmesi durumunda, işveren, çalışılmayan dönemin dört ay içerisinde telafisini işçiden isteyebilir. Dört aylık süre, 2020 yılındaki değişiklikle getirilmiştir. Önceki dönemde süre 2 aydı.

Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocuk­ların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Gebe kadın işçiler hamilelik dönemi boyunca ve emziren kadın işçiler doğumdan itibaren 1 yıl süreyle gece postalarında çalıştırılamazlar. Bu süre doktorun gerekli görmesi hâlinde 6 ay uzatılabilir Genel bakımdan haftalık çalışma süresi ise en çok 45 saattir fakat bu süre tüm çalışanlar için geçerli değildir, istisnaları vardır.

Kanun, iş görmek için yapılacak çağrının iş tarihinden en az 4 gün önce yapılması zorunluluğunu getirmiştir.

Çağrı üzerine çalışmada, Kanuna göre taraflar, hafta, ay, yıl gibi zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süre çalıştırlacağını belirlemedikleri takdirde yasadaki süre (haftalık en az 20 saat) geçerli olacaktır.

Fazla çalışmada normal çalışma için ödenen saat ücretinin en az %50, fazla sürelerle çalışmada ise en az %25 arttırılmış ücret ödenmesi kuralı getirilmiş; sözleşmelerle bu oranın yükseltilebilmesine imkan tanınmıştır

Ara dinlenmesi işyerinde geçirilmiş olsa da iş süresinden sayılmaz

Çalışma süreleri yer altı maden işlerinde günlük en çok 7,5 saat haftalık 37,5 saat olarak düzenlenmiştir.

Kadın işçinin süt izni süresi, mağazada çalışan satış elemanının müşteri beklerken geçirdiği süre ve su tesisatçısının müşterinin evine giderken yolda geçirdiği süre işçilerin günlük çalışma süresinden sayılan zamanlardır. Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler çalışma süresinden sayılır. Belediye otobüsü ile gelinen süre çalışma süresinden sayılmaz.

Yeraltı maden işlerinde günlük çalışma süresi en çok 7,5 saattir.