TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II

İnsan haklarının anayasal güvenceye kavuşmasının ilk örneği ABD Anayasası'dır. Doğru cevap E'dir.

Amerikan Devletleri Örgütü'nün en yetkili iki organı Genel Kurul ve Genel Sekreterliktir. Doğru cevap D'dir.

Amerikan İnsan Hak ve Ödevleri ADÖ'nün Mayıs 1948'de 9. Konferansında kabul edildi.

Amerika kıtasında insan hakları anlamında ilk
resmî belgeye 1776 yılında rastlanmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Virginia
Haklar Bildirisi 16 maddeden oluşmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

(mad.1). Bildiri egemenliğin tamamıyla halkta toplandığını ve ülke yöneticilerinin yönetme güçlerini
yani egemenliklerini halktan aldıklarını düzenler.
Buna göre hükûmet ve kamu görevlileri halka hizmet
için vardırlar ve her zaman halka karşı sorumludurlar
(mad.2). Hükûmet halkın, ulusun ya da topluluğun
ortak yararı, korunması ve güvenliği için kurulmuştur
ya da kurulmalıdır. En iyi yönetim biçimi en yüksek
mutluluğu ve emniyeti üretmeye çalışan ve yönetimin
kötüye kullanılması tehlikesine karşı en etkili güvenceyi sağlayandır. Bu doğrultuda topluluğun çoğunluğu bu amaçları yerine getirmekte yetersiz olan ya da
halkın haklarını ihlal eden hükûmette reform yapma
ya da onu değiştirme hakkına sahiptir (mad. 3). Dolayısıyla Virginia Haklar Bildirisi dolaylı yoldan olsa
da modern bir yaklaşımla hükûmetleri yani iktidarı
insan hak ve özgürlükleri ile sınırlandırmıştır. Bu sınırlandırma ile paralel bir şekilde kamu görevlilerinin,
görevlerinden dolayı kendilerine kazanç ve ayrıcalık
sağlayamayacaklarını, memuriyetin babadan oğula
geçen bir makam olmadığını garanti altına almıştır
(mad. 4). Bildiri bundan sonra yargı bağımsızlığını
garanti altına almaktadır. Buna göre devletin yasama
ve yürütme erkleri, yargı erkinden ayrı ve farklı olmalıdır (mad. 5). Modern demokratik anayasaların temel
özelliği olan kuvvetler ayrılığının ilk örneklerinden birisini bu şekilde bu Bildiri’de görmek mümkündür.
Mecliste halkın temsilcileri olan üyelerin seçimi serbest olmalıdır ve topluluğun ortak yararına sürekli ilgi
ve topluluğa bağlılık konusunda yeterli delili olan herkesin bu üyelerin seçiminde oy hakkı vardır. Halkın
ya da temsilcilerinin rızası olmaksızın kimse vergiye
tabi tutulamaz ya da malına kamusal kullanım için el
konulamaz denilerek eşit oy ve bir vatandaşlık hakkı
olarak vergilerin ancak yasa ile alınıp kaldırılabileceği
düzenlenmiştir (mad. 6). Bildiri’de ceza davalarında
kendisine suçlama yöneltilen kişiye, suçlama nedenini sorma, kendi lehine delil gösterme, yansız bir jüri
tarafından yargılanma gibi haklar tanınmıştır ve yasaların gerektirmesi ya da hakkında verilmiş bir hüküm
olması hâllerinin dışında kimsenin özgürlüğünden
mahrum bırakılamayacağı belirtilmiştir (mad. 8). Bu
hak Habeas Corpus güvencesi olarak nitelenen kişi
özgürlüğü ve güvenliği hakkının yanında modern adil
yargılanma hakkının ilk örneklerinden birisi olmuştur. Delil bulunmaksızın bir yerde arama yapmak,
delil olmadan bir kişiyi yakalamak ya da tutuklamak
yasaklanmıştır (mad.10). Ayrıca, basın (mad.12), din
ve vicdan hürriyeti (mad.16) tanınmıştır. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

Amerikan Bağımsızlık Bildirisi 1776 yılında ilan edilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

ABD Anayasası’nın 1787 yılında kabul edilen
ilk hâlinde bir haklar listesi bulunmamaktaydı.
Fakat Anayasa büyük oranda daha sonra bir haklar bildirisi eklenmesi şartıyla kabul edilmişti ve
1791’de bu gerçekleşti. Doğru cevap D seçeneğidir.

(ek.1), ülke güvenliği için
ordu kurulması ve vatandaşların silah bulundurma ve taşıma hakkı (ek.2), askerin barış ve savaş
zamanında herhangi bir meskene yerleştirilmesi
koşulları (ek.3), keyfi arama ve el koyma yasağı
(ek.4), aynı suçtan iki kez cezalandırılmama, kendi aleyhine tanıklığa zorlanamama, mülkünü kamunun ortak kullanımına açmaya zorlanamama
(ek.5), adil ve usulüne uygun yargılanma hakkı
(ek.6), uyuşmazlık miktarının yirmi doları aştığı
common law davalarında jüri önünde yargılanma
hakkı ve jürinin hükme bağladığı bir olayın başka
bir Birleşik Devletler mahkemesinde tekrar görülememesi (ek.7), kefalet ve para cezasında çok fazla
miktarların istenememesi, zalimane ve olağan dışı
cezanın verilememesi (ek.8), Anayasa’da düzenlenen hakların diğer hakları ortadan kaldırabileceği
şeklinde yorumlanamayacağı (ek.9), Anayasa’da Federal Devlete bırakılmayan ya da federe devletlere
yasaklanmayan yetkilerin öncelikle federe devlette sonra halkta olduğu (ek. 10) hükümleri ABD
Anayasası’na girmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Amerikan Devletleri Örgütü (ADÖ), (Organization of American States-OAS) 30 Nisan 1948’de
Kolombiya’nın Bogota kentinde imzalanan bir anlaşmayla kurulmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Amerikan Devletleri Örgütü, Kanada dâhil Amerika kıtasındaki ve Karayiplerdeki ülkeler olmak üzere 35 ülkeden oluşmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Mayıs 1948’de ADÖ’nün 9. Konferansı’nda
Amerikan İnsan Hak ve Ödevleri Bildirisi kabul edildi. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal güvenlik hakkı

Kanun

1924 Anayasası