TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II

Virginia haklar bildirisi. Cevap A'dır.

Amerikan bağımsızlık bildirisi.Cevap B'dir.

Pennslyvania anayasası. Cevap C'dir.

Massachusetts Anayasası. Cevap A'dır.

Amerika Birleşik Devletleri Anayasası. Cevap D'dir.

Amerikan Devletleri. Örgütü. Cevap A'dır.

Amerikan insan hak ve ödevleri bildirisi.Cevap A'dır.

Amerikalılar arası İnsan Hkları Sözleşmesi.Cevap b'dir.

Afrika insan ve halklarının hakları şartı. Cevap E'dir.

Amerika kıtasındaki insan haklarına dair ilk adımlar ve belgeler Kuzey Amerika’da ortaya çıkmıştır. Zira Güney Amerika ilgili tarihlerde Portekiz, İspanya, İngiltere, Fransa gibi sömürgeci devletlerin kontrolü altındadır. Bu nedenle Amerika kıtasındaki insan hakları tarihine baktığımız zaman ağırlıklı olarak Kuzey Amerika yani Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) gelişmelere rastlarız. Kıtadaki insan hakları konusundaki gelişmeler de ABD’nin bağımsızlığını kazandığı zamanlarla birlikte başlar. ABD’nin bağımsızlığına giden yoldaki ilk adımlardan birisi de Virginia Haklar Bildirisidir. Doğru cevap A’ dır.

Virginia Haklar Bildirisi’ nde, delil bulunmaksızın bir yerde arama yapmak, delil olmadan bir kişiyi yakalamak ya da tutuklamak yasaklanmıştır (mad.10). Ayrıca, basın (mad.12), din ve vicdan hürriyeti (mad.16) tanınmıştır. Bu hâli ile bildiri insan haklarının anayasal güvencelerle korumaya alınmasında modern dönemin başlangıç noktalarından birisi olarak kabul edilebilir. Ancak Bildiri’ de ifade hürriyeti, toplanma, dilekçe hakkı, yasaların geriye yürümezliği gibi modern birtakım hak ve hürriyetlere yer verilmemiştir. Doğru cevap B’ dir.

Amerikan Bağımsızlık Bildirisi: Amerikan (Kuzey Amerika) devletlerinin yani İngiliz kolonilerinin kolonist İngiltere’ye karşı ilan ettikleri bağımsızlıklarını, bu bağımsızlık kararına giden süreci ve bu kararın nedenlerini açıkladıkları bir belgedir. Bildiri’nin büyük bir kısmını bağımsızlık ilan eden kolonilerin neden böyle bir işe kalkıştıklarını ve dönemin İngiltere kralının hangi davranış ve kararlarının bu bağımsızlık kararı üzerinde etkili olduğunu maddeleyerek sıralanması oluşturmaktadır. Dönemin İngiltere kralına karşı sıralanan şikâyetleri insan hakları açısından değerlendirecek olursak Amerikan uluslarının Kralın kuvvetler ayrılığını zedeleyen uygulamalarından, yargı ve yargıç bağımsızlığını hiçe saymasından, adil yargılanma ilkesini göz ardı ettiğinden, yer yer insanların yaşam haklarını ellerinden aldığından şikâyet ettikleri görülür. Doğru cevap B’ dir.

Dünya Savaşı sonrasında Birleşmiş Milletlerin kurulmasını takiben tüm Avrupa kıtası başta olmak üzere tüm dünyada olduğu gibi Amerika’da da bölgesel örgütlenme çabaları yoğunlaşmıştır. Bu çerçevede Amerikan Devletleri Örgütü (ADÖ), (Organization of American States-OAS) 30 Nisan 1948’de Kolombiya’nın Bogota kentinde imzalanan bir anlaş­mayla kurulmuştur. Örgütün kuruluş amacı, Amerika Devletleri arasında ekonomi, güvenlik konuları başta olmak üzere çeşitli alanlarda iş birliğini, koordinasyonu sağlamak ve üye devletler arasında çıkabilecek uyuşmazlıklarda barışçı yöntemlerle sorunları çözmek gibi konulardı. Antlaşmaya göre, Amerika kıtasında bir devlete karşı yapılacak her türlü saldırı tüm Amerika kıtası devletlerine yapılmış sayılacaktı. Amerikan Devletleri Örgütü Kurucu Anlaşmasının (Şartının) önsözünde Amerika kıtasının insanlara özgürlük vadettiği vurgulanmıştır. Şartta insan haklarına çok fazla değinilmemiştir. Sadece 5. maddede eşitlik ve ayrımcılık yasağına, 16. maddede her devletin kendi kültürel, siyasi ve ekonomik yaşamını özgürce belirleyebileceği kuralına yer verilmiştir. Doğru cevap C’ dir.

AİHS’den daha kapsamlı olarak Ame. İHS’de tanınan 26 hakkın 11’i olağanüstü dönemlerde de dokunulmaz kabul edilmiştir. Ame.İHS’deki bu haklar “sert çekirdek” olarak niteleyebileceğimiz haklardır. Hiçbir suretle askıya alınamayacak bu haklar şu şekildedir; hukuki kişilik, yaşama, insanca muamele görme, köle olmama hakkı, suç ve cezada geriye yürümez­lik, din ve vicdan özgürlüğü, aile hakları, bir isme sahip olma hakkı, çocuk hakları, uyrukluk hakkı, yönetime katılma hakkı. Doğru cevap A’ dır.

Sömürge öncesi dönemde Afrika’da günlük yaşamda bazı hakların kullanımına rastlıyoruz. Örneğin yaşama hakkı ki bu hak sadece insanlara değil, kendini savunma, yiyecek temini, adak adama gibi hâllerin dışında hayvanlara da tanınıyordu. Ayrıca ifade özgürlüğü, din özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü, seyahat özgürlüğü, çalışma hak ve ödevi ve eğitim hakkı gibi hak ve özgürlükler de tanınıyor ve kullanılıyordu. Fakat haklar yazılı belgelere dayalı olarak değil, örf ve adetlerle korunurdu. Doğru cevap D’ dir.

Afrika Birliği Örgütünün kuruluş amaçları şunlardır: barışçılık ve bloksuzluk politikaları izlemek; Afrika Ülkeleri arasındaki birlik ve dayanışmayı geliştirmek; üyelerinin bağımsızlıklarını gözetmek; tüm kolonileşme biçimlerini ortadan kaldırmak; Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne uygun olarak uluslararası iş birliğini ilerletmek; üyelerinin ekonomi, diplomasi, eğitim, sağlık, refah, bilim ve savunma politikalarını uyumlaştırmak ve koordine etmektir. Doğru cevap C’ dir.

Devlet Başvurusu: Afrika Sisteminde devletlerarası başvuruda Afrika Komisyonu konuyu resmen ele almadan önce ilgili devletler arasında bir dostça çözüme ulaşılması teşvik edilmektedir. Bu usul diğer sözleşmelerde de kabul edilmiş bir usuldür fakat Afrika Şartı’nda Komisyonun incelemesinden önce ilgili devletler arasında doğrudan irtibat kurulması özellikle düzenlenmiştir. Şartın tarafı bir devlet, diğer bir devletin Şart hükümlerini ihlal ettiği hakkında ciddi nedenlere dayandığında ilgili devlete, Komisyona ve birlik Genel Sekreterliğine yazılı bir metinle durumu bildirir. Kendisine karşı başvuruda bulunulan devlet üç ay içinde cevap vermek zorundadır. Bu cevapta ihlal nedenleri ve iç hukuka göre yapılan işlemler açıklanır. Şikâyet başvurusunda bulunan devletin yazılı bildiriminden itibaren üç ay içinde sorun ilgili devletler arasında bir çözüme ulaştırılamazsa iki taraf da Komisyona başvuruda bulunabilir. İki taraf da Komisyona gitmezse sorun ortada kalır, Komisyonun kendiliğinden karışma yetkisi yoktur. Fakat, ikinci bir yöntem olarak taraf devletlerden biri bir diğer devletin Şart hükümlerini ihlal ettiği gerekçesiyle Komisyona doğrudan da başvurabilir. Komisyon kendisine sunulan bir meseleyi, ken­di değerlendirmesine göre hukuk yollarının başa­rılması usulünün aşırı derecede uzun süreceği anla­şıldığında ya da tüm iç hukuk yollarının tüketilmiş olduğundan emin olduğunda ele alabilir. Doğru cevap B’ dir.

A, B, C, D şıklarında yazılanlar, şartta düzenlenen in hak ve özgürlükleri arasındadır. Şart’ın 19-24. maddeleri arasında üçüncü kuşak haklar olarak da adlandırılan halkların hakları düzenlenmiştir. Bunlar arsında olanlardan bazıları da şunlardır: halkların kendi doğal zenginlik ve kaynaklarını özgürce kullanma hakkı, mülkünden yoksun bırakılan halkın, mülkiyetini hukuka uygun biçimde yeniden edinmesinin yanı sıra uygun tazminat alma hakkı, halkların kendi zenginlik ve doğal kaynaklarından özgür olarak yararlanma hakkı, tek tek ya da toplu olarak Afrika Birliğini ve dayanışmasını güçlendirmek amacıyla kullanma hakkı. Doğru cevap E’ dir.

Afrika Birliği Örgütü (ABÖ)  kurulduktan sonra, Afrika kıtası açısından özel önem taşıyan mülteci sorunu hakkında 1969 yılında Afrika’da Mülteci Sorunlarının Özgün Yönlerine İlişkin ABÖ Sözleşmesi kabul edilmiştir ve bu Sözleşme 1974’te yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap D’ dir.