TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II

II. Dünya Savaşı’ndan bu yana insan haklarına saygı giderek artan oranda modern anayasaların meşruiyetinin temelini, siyasal iktidarların da egemenlik yetkilerinin sınırlarını oluşturmaktadır. nsan haklarına bu saygının uluslararası anlamda kurumsallaştırılıp geliştirilmesinin başlangıcı Birleşmiş Milletler Şartı’dır. Ekim 1945’te yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Şartı günümüzde bu derece önemli olan insan hakları açısından tam bir dönüm noktası olmuştur. Birleşmiş Milletler Şartı ile insan hakları insanlık tarihinde ilk kez açıkça uluslararası hukukun bir konusu olmuştur. Doğru cevap B'dir.

İnsan hakları her ne koşulda ve durumda olursa olsun insanlar arasında eşit olarak uygulanmak zorundadır. Doğru cevap E'dir.

Sovyetler Birliği ve diğer beş sosyalist ülke, soyut birtakım hürriyetlere yer vermesi ve kişinin devlet karşısındaki ödevlerinin yeterince belirtilmemesi bakımından bildiriyi gerçekçi bulmadıkları için, Güney Afrika sosyal ve ekonomik hakların burada yer almaması gerektiği görüşünde olduğu için, Suudi Arabistan ise Bildiride benimsenen bazı ilkelerle İslamiyet ve şeriat kuralları arasında bağdaşmazlık gördüğü için çekimser oy kullanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Cassin Bildiride “İnsan onuru, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik” olmak üzere dört sütun tanımlamaktadır. Bildirinin yirmi yedi maddesi bu dört sütuna dayanmaktadır. Her sütun temel tarihsel bir kilometre taşını temsil etmektedir. Doğru cevap A'dır.

İHEB’de yer verilmiş klasik hakların düzenlendiği Sözleşme’de, İHEB’de düzenlenmemiş olup da Sözleşme’de yer alan haklar da göze çarpmaktadır. Bunların başında “self determinasyon” hakkı gelmektedir.

Çocuk Hakları Sözleşmesi ile çocuklara tanınan başlıca haklar şöyle sıralanabilir: Ayrımcılık yasağı (mad.2), yaşama hakkı (mad. 6), işkence yasağı (mad. 37), isim ve vatandaşlık hakkı (mad. 7), çocuğun kimliğini koruma hakkı (mad. 8), görüş ve düşünce açıklama ve bilgi alma hakkı (mad. 12, 13, 17), düşünce, vicdan ve din özgürlüğü (mad. 14), dernek, barışçı toplanma özgürlükleri (mad. 15), özel yaşam, aile, konut ve haberleşme hakkı (mad. 16), sosyal güvenlik hakkı (mad. 26), yeterli yaşam düzeyine erişme hakkı (mad. 27), eğitim hakkı (mad. 28, 29), çocukları ana-babadan ayırma yasağı (mad. 9, 10, 11), özel durumdaki çocukların (Bu gruba, sığınmacı çocuklar, özürlü çocuklar, azınlık çocukları, silahlı çatışmalardaki çocuklar ve asker çocuklar girmektedir. Bu gruba dâhil çocukların hakları konusunda geniş bilgi için bkz. Sayıta, s. 382-385, 389-390) hakları (mad. 22, 23, 30, 38), sömürüye karşı koruma (mad. 19, 32, 33, 35, 36, 39, 40), oyun ve dinlenme hakkı (mad. 31). Doğru cevap C'dir.

Apartheid Afrikada’ki manası ile “ayrılıklık” Güney Afrika devletinde uzun yıllar bir devlet politikası olarak uygulanmıştır. Doğru cevap B'dir.

1235 usulü insan haklarının uluslararası alanda korunması için Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan Ekonomik ve Sosyal Komitenin 1967 tarihli 1235 sayılı kararına dayanır. Bu nedenle insan haklarının korunmasının denetlenmesinden geliştirilen bu yöntem 1235 usulü olarak nitelenir. Doğru cevap E'dir.

Başvuru ihlal edilen insan haklarının mağduru olduğunu iddia eden birey veya birey grupları tarafından yapılabileceği gibi, insan hakları ilkelerine uygun şekilde iyi niyetle hareket eden bireyler ve birey grupları (sivil toplum örgütleri dâhil) tarafından da yapılabilir. Mağdur sıfatı taşımayan birey veya birey gruplarının şikâyetlerinin incelenebilmesi için, bu şikâyetlerin Birleşmiş Milletler Şartı hükümlerine aykırı siyasi saiklerle yapılmamış olması ve ihlallerle ilişkin doğrudan ve güvenilir bilgi içermesi gerekmektedir. Burada şikâyet usulünü kullanan kişinin ihlale bizzat tanık olmasından ziyade, ihlale ilişkin sahip olduğu bilginin delillerle desteklenebilir olması, bir duyumdan ibaret olmaması beklenmektedir. Doğru cevap D'dir.

Sürecin işleyişi anlamında 1503 usulü ile keskin farklılıkları yoktur. Şikâyet Prosedürünün 1503 usulünden farkları Birleşmiş Milletler tarafından şu şekilde belirtilmiştir: • Tarafsızlık ve Şeffaflık: Dilekçeler Çalışma Grubu Başkanı, Çalışma Grubu üyelerine ilk taramada reddedilen dilekçelerin listesini ve red nedenlerini sunmaktadır. • Zaman Odaklı Süreç: Çalışma gruplarının her biri yılda bir kez iki haftalık oturumlar yerine, yılda 2 kez 1 haftalık oturumlar için bir araya gelir. Böylece Konsey, Durumlar Çalışma Grubu tarafından gerekli sıklıkta gönderilen dosyaları değerlendirmeye alabilmektedir. • Mağdur Odaklılık: Mağdurlar, ana aşamalarda, süreçle ilgili olarak devletler gibi bilgilendirilirler. Her iki çalışma grubu, ilgili devletlerden talep ettikleri gibi mağdurlardan da bilgi talebinde bulunabilmektedir. • İş Birliği ve Diyalog: İlgili devlete teknik iş birliği, kapasite inşa desteği ve tavsiye hizmetleri sağlaması için İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine Konsey tarafından tavsiyede bulunulabilir. Doğru cevap A'dır.

Birleşmiş Milletler Şartı,

Birleşmiş Milletler Teşkilatı,

Güney Afrika.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi  kişisel haklar ve siyasal özgürlükler, ekonomik, toplumsal ve kültürel hakları kapsamaktaydı.

Birleşmiş Milletler İnsan hakları çekirdek sözleşmeleri dışında düzenlenmiş  sözleşmeler.     

        İnsan Kaçakçılığına Dair Sözleşme

        Apartheid Suçunun Cezalandırılması ve Kaldırılması Sözleşmesi

        Soykırımın Önlenmesi Sözleşmesi

Sözleşme Ocak 1969’da yürürlüğe girmiştir (Gülmez, s. 30). Söz- leşmeye günümüzde 179 devlet taraftır. Türkiye ise 1972’de imzaladığı Sözleşme’yi Avrupa Birliği’ne uyum yasaları çerçevesinde 2002 yılında onaylamış ve Sözleşme’ye taraf olmuştur.