TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 21

Surinam, Güney Amerika'da bulunan bir ülkedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Vatandaşlık değiştirmeye ilişkin bir hak bu sözleşmede bulunmamaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Amerika kıtasında insan hakları anlamında ilk resmî belgeye 1776 yılında rastlanmaktadır. Bu belge Virginia Haklar Bildirisi olarak bilinir. Virginia Anayasasının başına da eklenen 12 Haziran 1776 tarihli bu Bildiri 16 maddeden oluşmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Virginia Haklar Bildirisi dolaylı yoldan olsa da modern bir yaklaşımla hükûmetleri yani iktidarı insan hak ve özgürlükleri ile sınırlandırmıştır. Bildiri bundan sonra yargı bağımsızlığını garanti altına almaktadır. Modern demokratik anayasaların temel özelliği olan kuvvetler ayrılığının ilk örneklerinden birisini bu şekilde bu Bildiri’de görmek mümkündür. Yasaların gerektirmesi ya da hakkında verilmiş bir hüküm olması hâllerinin dışında kimsenin özgürlüğünden mahrum bırakılamayacağı belirtilmiştir (mad. 8). Bu hak Habeas Corpus güvencesi olarak nitelenen kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının yanında modern adil yargılanma hakkının ilk örneklerinden birisi olmuştur. Ayrıca, basın (mad.12), din ve vicdan hürriyeti (mad.16) tanınmıştır. Ancak Bildiri’de ifade hürriyeti, toplanma, dilekçe hakkı, yasaların geriye yürümezliği gibi modern birtakım hak ve hürriyetlere yer verilmemiştir. Doğru cevap A’dır.

1787 ABD Anayasası anayasal düzeyde uluslararası hukuka gönderme yapan ilk belge olması nedeniyle de önemlidir. Anayasaya uygun yapılacak Birleşik Devletler kanunları ve Birleşik Devletlerin akdedeceği tüm anlaşmaların hukuk kuralı kabul edileceği ve federe devlet anayasa ve yasalarına aykırı hükümler taşısa bile bağlayıcı olacağı açıkça belirtilmiştir (mad.6/2), yani uluslararası hukukun ulusal hukuka üstünlüğü kabul edilmiştir. Bunun ötesinde ABD Anayasası insan haklarının anayasal güvenceye kavuşmasının ilk örneğidir. Doğru cevap C’dir.

Mayıs 1948’de ADÖ’nün 9. Konferansı’nda Amerikan İnsan Hak ve Ödevleri Bildirisi kabul edildi. Bildirinin ilanında uluslararası alanda çatışma ve savaşın korunması için insan haklarının korunmasının kritik rol oynadığı inancı etkili olmuştur. Aynı mantığı paylaşan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nden (Aralık 1948) yaklaşık yedi ay önce kabul edilen bildiri uluslararası insan hakları kataloğu olarak kabul edilebilecek ilk düzenlemedir. Bu manada bölgesel boyutta da olsa insan haklarının uluslararası korumaya kavuşmasında bir adım olmuştur. Doğru cevap E’dir.

Ancak bu kısımda sayılan hakların birçoğu Avrupa İnsan Hakları sistemindeki haklara benzese de belli birtakım farklılıkları da vardır. Örneğin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ayrıca bir hak olarak sayılmayan tazminat hakkı (mad. 10), cevap hakkı (mad. 14), isim hakkı (mad. 18), çocuk hakları (mad. 19), uyrukluk hakkı (mad. 20), yönetime katılma hakkı (mad. 23) gibi haklar Ame.İHS’de ayrıca sayılan birer insan hakkı olarak kendilerine yer bulmuştur. Bu haklar haricinde Ame.İHS’de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde de yer alan hemen hemen benzer hakları görmek mümkündür. Bu haklar arasında; hukuksal kişilik hakkı (mad. 3), yaşam hakkı (mad. 4), insanca muamele görme hakkı (mad. 5), kölelikten bağışık olma hakkı (mad. 6), kişi özgürlüğü hakkı (mad. 7), adil yargılanma hakkı (mad. 8), suç ve cezada geriye yürümezlik (mad. 9), özel yaşamın gizliliğine hak (mad. 11), vicdan ve din özgürlüğü (mad. 12), düşünce ve ifade özgürlüğü (mad. 13), , toplanma hakkı (mad. 15), örgütlenme hakkı (mad. 16), aile hakkı (mad. 17), mülkiyet hakkı (mad. 21), seyahat ve yerleşme hakkı (mad. 22), eşit korunmaya hak (mad. 24), yargısal korunmaya hak (mad. 25) gibi haklar vardır. Doğru cevap E’dir.

Siyasal bağımsızlıkların kazanılmasının yoğunlaştığı 1960’lı yıllardan sonra Afrikalı devletler bölgesel birlik oluşturma çabalarına hız verdiler ve 1963’te Afrika Birliği Örgütünü kurdular. Örgüt Addis Ababa’da (Etiyopya) 32 bağımsız Afrika devletinin devlet ve hükûmet başkanı tarafından kurulmuştur. Doğru cevap D’dir.

Örgütün başlıca organları, devlet ya da hükûmet başkanlarından oluşan Genel Kurul (Devlet ve Hükûmet Başkanları Meclisi), Bakanlar Konseyi, Genel Sekreterlik ve Arabuluculuk, Uzlaştırma ve Hakemlik Komisyonudur. Doğru cevap A’dır.

Afrika İnsan ve Halklarının Hakları Şartı: Sözleşmede Düzenlenen Haklar Afrika Birliği Örgütü, 27.06.1981 tarihinde Afrika İnsan ve Halklarının Hakları Şartı’nı (Afrika Şartı) kabul etmiş ve bu Şart, 21.10.1986 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Günümüzde 55 ABÖ üyesi devletten 54’ü sözleşmeye taraftır. Taraf olmayan tek örgüt üyesi ise Fas’tır. Doğru cevap B’dir.

Afrika Şartı’nda tanınan hakların korunması amacıyla Şart’ın 30 ile 44. maddelerine dayanarak 1986 yılında Afrika İnsan ve Halklarının Hakları Komisyonu oluşturulmuştur. Komisyon, Devlet ve Hükûmet Başkanları Kurulunca seçilen 11 uzmandan oluşur, 6 yıl için seçilirler ve kendi adlarına görev yaparlar. Doğru cevap C’dir.

Afrika Birliği Örgütü, 1999’da düzenlediği İnsan Hakları Konferansı’nda Grand Bay Deklarasyonu’nu yayınlamıştır. Bu Deklarasyon’da, kadın ve çocuklara uygulanan ayrımcılığın ve onları küçük düşüren kültürel uygulamaların ortadan kaldırılması gerektiği vurgulanmıştır. Devletler kıtada soykırımı önlemeye ve Çocuk Hakları ve Refahı Hakkında Afrika Şartı’nı ve İnsan ve Halklarının Hakları Mahkemesi kurulmasına dair Protokol’ü onaylamaya çağrılmıştır. Doğru cevap D’dir.

İnsan haklarının anayasal güvenceye kavuşmasının ilk örneği ABD Anayasası'dır. Doğru cevap E'dir.

Amerikan Devletleri Örgütü'nün en yetkili iki organı Genel Kurul ve Genel Sekreterliktir. Doğru cevap D'dir.