TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 6

Birleşmiş Milletler Şartı,

Birleşmiş Milletler Teşkilatı,

Güney Afrika.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi  kişisel haklar ve siyasal özgürlükler, ekonomik, toplumsal ve kültürel hakları kapsamaktaydı.

Birleşmiş Milletler İnsan hakları çekirdek sözleşmeleri dışında düzenlenmiş  sözleşmeler.     

        İnsan Kaçakçılığına Dair Sözleşme

        Apartheid Suçunun Cezalandırılması ve Kaldırılması Sözleşmesi

        Soykırımın Önlenmesi Sözleşmesi

Sözleşme Ocak 1969’da yürürlüğe girmiştir (Gülmez, s. 30). Söz- leşmeye günümüzde 179 devlet taraftır. Türkiye ise 1972’de imzaladığı Sözleşme’yi Avrupa Birliği’ne uyum yasaları çerçevesinde 2002 yılında onaylamış ve Sözleşme’ye taraf olmuştur.

Sözleşme’de  bazı  dokunulmaz haklar da öngörülmüştür: Yaşama hakkı (mad. 6), işkence yasağı (mad. 7), kölelik yasağı (mad. 8), kişiyi borçlarından dolayı özgürlüklerinden mahrum bırakma yasağı (mad. 11), kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi (mad. 15), herkesin kanun önünde kişi olarak kabul edilme hakkı (mad. 16), düşünce din ve vicdan özgürlüğü (mad. 18) (Gemalmaz, Ulusa- lüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, s. 371).

Bireysel başvuru usulünde ise (mad. 22); devletlerarası başvuru usulüne benzer bir şekilde Komitenin inceleme yapabilmesi için aleyhine başvuruda bulunulan taraf devletin Komitenin bu konudaki yetkisini kabul etmiş olması lazımdır.İkinci  şart iç hukuk yollarının tüketilmesidir. İç hukuk yolları da tüketilmişse üçüncü olarak başvurunun bizzat mağdur veya onunla doğrudan ilişkisi olan kişilerce yapılması gerekir. Doğal bunların ötesinde baş- vurunun kabulü için söz konusu olayın diğer bir uluslararası soruşturma ve çözüm usulü dairesinde inceleniyor olmaması gerekir

Çocuk Hakları Sözleşmesine ek bir diğer pro- tokol  ise  çocuk  satışı,  çocuk  fahişeliği  ve  çocuk pornografisinin  önlenmesine  ilişkindir.  Protokol çerçevesinde  taraf  devletler  çocukların  cinsel  istismarını, organlarının kâr amacı ile naklini, zorla çalıştırılmasını önlemekle yükümlüdür. Bunun ötesinde çocukların her türlü istismarı, zorla çalıştırılması gibi durumlardan korunması için gerekli adli ve idari yapının oluşturulması da devletlerin yükümlülüğü altındadır. Tıpkı diğer protokol gibi bu protokol uyarınca da devletler bu protokolden kaynaklanan yükümlülükleri hakkında en geç 2 yıl içerisine çocuk hakları komitesine bir rapor verecektir.. Protokole günümüzde 174 devlet tarafken Türkiye, protokolü 2000 yılında imzalamış, 2002 yılında yürürlüğe koymuştur.

Sözleşme soykırım suçunun siyasi suç sayılamayacağını düzenleyerek (mad. 7) soykırım suçlularının iadesi önündeki engelleri kaldırmıştır.

Günümüzde İnsan Hakları Komisyonu “İnsan Hakları Konseyi” adı altında çalışmaktadır. Komisyon Mart 2006’da çalışmalarına son vermiş onun yerine İnsan Hakları Konseyi ihdas edilmiştir. Konsey, bölgeler esasına göre belirlenen 47 üyeden oluşmakta ve devletlerarası bir yapı olmakla birlikte gerekli durumlarda hükümet dışı örgütlerin de katkı sağladığı eylemlerle tüm dünyada insan haklarının korunması ve geliştirilmesi için çalışmaktadır.

Sözleşme denetim mekanizması olarak yalnızca “zorunlu rapor” usulünü öngörmektedir. Yani Sözleşme’de ne bireysel ne de devletler arası başvuru usulü öngörülmüştür. Sözleşme’de devletlerin sunacakları raporları incelemek üzere “Çocuk Hakları Komitesi” adıyla, Sözleşmenin 43. maddesi uyarınca 10 üyeden oluşan bir komite öngörülmüştür. Bu Komite, Sözleşme’ye taraf devletlerin ilki Sözleşme’nin kendileri bakımından yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl, daha sonra da periyodik olarak her 5 yılda bir Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri aracılığıyla kendisine sunduğu raporları inceler.

Sözleşmeyle, temelde taraf devletler kendi ülkelerinde vatandaşları ile göçmen işçiler arasında çalışma şartları, sosyal güvenlik hakları gibi konularda hiçbir suretle ayrımcılık yapmamayı taahhüt eder. (ayrımcılık yasağı mad. 8) Hatta ötesinde sözleşme ile göçmen işçilerin ve aile fertlerinin yaşama hakları (mad. 9), işkenceye ve diğer zalimane muameleye maruz kalmama hakları (mad. 10), zorla çalıştırılmama hakkı (mad. 11) din ve vicdan hürriyeti (mad. 12), özel hayatlarının dokunulmazlığı (mad. 15) gibi hakları garanti altına alınmıştır. Eğitim hakkı Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin maddelerinde biridir.

Apartheid Sözleşmesi 30 Kasım 1973’te Birleşmiş Milletler Genel Kurul’u tarafından kabul edilmiştir. Genel Kurul’da yapılan oylamada 91 devlet kabul oyu verirsen dört devlet Sözleşme’ye red oyu vermiştir.

Sözleşme soykırım suçu işleyenlerin cezasız kalmalarının önüne geçmeye çalışmıştır. Ayrıca sözleşme soykırım suçunun siyasi suç sayılamayacağını düzenleyerek (mad. 7) soykırım suçluların iadesi önündeki engelleri de kaldırmıştır.