TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 3

Uluslararası Ceza Mahkemesinden önce kurulmuş olan mahkemeler genel bir deyişle savaş sonrası galip gelen tarafın mağlup olan tarafı yargılaması şeklindedir. Bu, biraz da bu mahkemelerin bir insancıl hukuk ihlali olduğunda, bu ihlallerin cezalandırılması maksadı ile kurulmuş olmalarının bir sonucudur. Oysa Uluslararası Ceza Mahkemesiyle bu duruma bir son verilerek uluslararası ceza hukuku suçu isleyen tarafın adil yargılanma hakkına (fair trial) saygı gösterilip tarafsız bir yargılama merciinde yargılanması sağlanmıştır

İnsani müdahalenin, “bir devletin, başka bir devletteki insan hakları ihlallerini önlemek amacıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin izni olmaksızın kuvvet kullanması” olarak kabul edilen tanımından yola çıkılarak öncelikle müdahale ve kuvvet konuları üzerinde durulmuş, uluslararası hukukta kuvvet kullanmanın meşru kabul edildiği durumlar hakkında insani müdahaleye ışık tutması açısından kısaca bilgi verilmeye çalışılmıştır.

Meşru müdafaa, bir devletin haksız bir taarruz karşısında bunu ortadan kaldırmak için sahip olduğu haktır

Tokyo Askerî Ceza Mahkemesi de Uzak Doğu’da işlenen savaş suçlarının faillerini yargılamak üzere kurulmuştur. 1945 Postdam Konferansı ile kurulması düşünülen Mahkemenin statüsü ABD Kara Kuvvetleri Komutanı General Mc Arthur’ un yayınladığı bir bildiri ekindeki yer almıştır. Doğru seçenek B' dir.

Uluslararası Ceza Mahkemesine taraf olan ilk devlet Şubat 1999’da Senegal, taraf olan son devlet ise Mart 2016’da El Salvador’dur. Eylül 2018 itibariyle Mahkemeye taraf olan devlet sayısı 123’tür. Türkiye, ABD veRusya Mahkemeye hâlen taraf değildir. Doğru seçenek A' dır.

Meşru müdafaa, bir devletin haksız bir taarruz karşısında bunu ortadan kaldırmak için sahip olduğu haktır. Doğru seçenek B' dir.

İnsani ya da insancıl müdahale, en basit tanımıyla bir devletin başka bir devlete karşı geniş çaplı insan hakkı ihlallerini önlemek amacıyla kuvvet kullanmasıdır. Doğru cevap C' dir.

Uluslararası Ceza Mahkemesi 15 Haziran-17 Temmuz 1998 tarihlerinde Roma’da Birleşmiş Milletlerin girişimiyle toplanan “Uluslararası Ceza Mahkemesini Kuran Diplomatik Konferans”ta alınan kararlar ve kabul edilen statü ile kurulmuştur. Uluslararası Ceza Mahkemesini kuran bu statü Roma Statüsü olarak anılmaktadır. Doğru seçenek E' dir.

Fakat daha başta ABD, Hindistan ve Çin Roma Statüsünü kabul etmemişlerdir. Bilhassa ABD Uluslararası Ceza Mahkemesinin etkin bir kurum olarak iş yapabilmesinin önündeki en önemli engel olarak karşımıza çıkmaktadır. ABD bu konuda ülkeler ile ikili antlaşmalar yaparak ABD vatandaşlarının Mahkeme tarafından yargılanmasının önüne geçmeye çalışmaktadır. Doğru seçenek C' dir.

Nuremberg Askeri Ceza Mahkemesinin özellikleri; Mahkeme jürili olmayan toplu mahkemelerdir. Mahkemenin uygun gördüğü takdirde ölüm cezası verme yetkisinin yanında, ömür boyu hapis ve süreli hapis cezası verme yetkisi de vardır. Mahkemenin yargı yetkisi uluslararası insancıl hukukun ihlallerine ilişkindir. Doğru seçenek E' dir.

Uluslararası Ceza Mahkemesi 15 Haziran-17 Temmuz 1998 tarihlerinde Roma’da Birleşmiş Milletlerin girişimiyle toplanan “Uluslararası Ceza Mahkemesini Kuran Diplomatik Konferans”ta alınan kararlar ve kabul edilen statü ile kurulmuştur. Doğru seçenek D' dir.

Yargıçların tayini 1945 Londra Sözleşmesine taraf olan devletlerce yapılmıştır. Bu devletler ABD, Büyük Britanya, Fransa ve SSCB’dir. Savcılık makamı da yine bu devletler tarafından atanan kişiler tarafından doldurulmuştur. Doğru seçenek A' dir.

Bir uluslararası ceza mahkemesi kurma çabaları II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru yoğunlaşmaya başlamıştır. Savaş sırasında böyle bir mahkemenin kurulması fikri ilk olarak 30 Ekim 1943 tarihli Moskova Deklarasyonunda yer almıştır. Buna göre savaş ve örf-adet hukukunun ağır ihlalleri niteliğini taşıyan fiilleri işleyenlerin, müttefik kuvvetlerin beraber verecekleri bir kararla yargılanmalarının yapılabileceği hükmüne yer verilmiştir. Bu doğrultuda savaş sonrasında Nuremberg ve Tokyo Askerî Ceza Mahkemeleri oluşturulmuştur.

Nuremberg Askerî Ceza Mahkemesi, II. Dünya Savaşı sonrası savaş suçlularının adalet önüne çıkarılması niyeti ile oluşturulmuş bir uluslararası ceza mahkemesidir (Yılmaz, s. 143). Bu amacı gerçekleştirmek 1945’de imzalanan Londra Sözleşmesi’ne nasip olmuştur. Nuremberg Askerî Ceza Mahkemesi bu Sözleşme’nin 1. maddesi ve Sözleşme’ye eklenen Uluslararası Askeri Mahkeme Statüsü ile yeri veya ülkesi belli olmayan, diğer bir deyişle tarafsız bir yerde savaş suçlarını cezalandırmak için kurulan bir mahkemedir.

Mahkeme Uzak Doğu Komisyonu tarafından hazırlanan listeden General Mc Arthur tarafından seçilen 11 askerî hâkimden oluşmuştur.

Mahkemenin yargı yetkisine giren suçlar: Cenevre Sözleşmesi’nin ağır ihlalleri, savaş ve savaş örf-adet hukukuna aykırılık, soykırım suçu ve insanlığa karşı işlenen suçlardır. Mahkeme bu suçlar için ceza-i sorumluluğun bireyselliği ilkesini benimsemiştir. Yani Mahkeme sadece gerçek kişileri yargılayabilmektedir. Bu kapsamda gruplar ve organizasyonlar Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinin kapsamı dışında kalmıştır.

Uluslararası Ceza Mahkemesi 15 Haziran-17 Temmuz 1998 tarihlerinde Roma’da Birleşmiş Milletlerin girişimiyle toplanan “Uluslararası Ceza Mahkemesini Kuran Diplomatik Konferans”ta alınan kararlar ve kabul edilen statü ile kurulmuştur. Uluslararası Ceza Mahkemesini kuran bu statü Roma Statüsü olarak anılmaktadır.

Uluslararası Ceza Mahkemesine taraf olan ilk devlet Şubat 1999’da Senegal, taraf olan son devlet ise Mart 2016’da El Salvador’dur. Eylül 2018 itibariyle Mahkemeye taraf olan devlet sayısı 123’tür. Türkiye, ABD veRusya Mahkemeye hâlen taraf değildir.

BM Antlaşması dört durumda kuvvet kullanılmasına olanak tanımıştır. Bunlar;

Uluslararası insancıl hukukun genel çerçevesini 1949 Cenevre Sözleşmeleri ile 1977 tarihli bu Sözleşmelere ek protokoller oluşturmaktadır.