TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 2

1899’da Rus Çarı II. Nicholas’ın teklifi üzerine 1899’da La Haye’de 26 devlet temsilcisinin katılımı ile Birinci Barış Konferansı düzenlenmiştir.

Uluslararası ceza mahkemesi kurma çabaları II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru yoğunlaşmaya başlamıştır. Savaş sırasında böyle bir mahkemenin kurulması fikri ilk olarak 30 Ekim 1943 tarihli Moskova Deklarasyonunda yer almıştır.

Nuremberg Askerî Ceza Mahkemesi, II. Dünya Savaşı sonrası savaş suçlularının adalet önüne çıkarılması niyeti ile oluşturulmuş bir uluslararası ceza mahkemesidir.  Daha yalın bir deyişle Mahkeme aslında savaş sonrasında Nazileri yargılamak için kurulmuştur.

Tokyo Askerî Ceza Mahkemesi de Uzak Doğu’da işlenen savaş suçlarının faillerini yargılamak üzere kurulmuştur.

Mahkemenin yargı yetkisine giren suçlar: Cenevre Sözleşmesi’nin ağır ihlalleri, savaş ve savaş örf-adet hukukuna aykırılık, soykırım suçu ve insanlığa karşı işlenen suçlardır.

Selfdeterminasyon; halkların kendi kaderlerini kendilerinin tayin hakkıdır.

Birincisi; İnsani müdahaleyi hukuka aykırı bulanlar. İkincisi; İnsani müdahaleyi günümüzde hukuka aykırı bulanlar. Üçüncüsü; İnsani müdahale olgusunun kayıtsız kabulünü savunanlar. Dördüncüsü: Özellikle yıkılma aşamasındaki devletlerde müdahalenin haklı olduğunu kanıtlamaya çalışanlar. Beşincisi; Bu grup, insani müdahale hakkının tam gelişmemiş olmasına rağmen var olduğu anlayışında olanlardır. Altıncısı; Uç olaylarda en son çare olarak insani müdahale hakkının yasallığının zaten var olduğunu savunanlar.

BM Antlaşması dört durumda kuvvet kullanılmasına olanak tanımıştır. Bunlar; 

 Meşru müdafaa hâlinde kuvvet kullanma 

BM Güvenlik Konseyi tarafından kuvvet kullanma

Güvenlik Konseyi faaliyete geçmeden beş sürekli üyenin kuvvet kullanması 

İkinci Dünya Savaşı’ndaki düşman devletlere karşı kuvvet kullanılması

Uluslararası olmayan silahlı çatışmalara, insani hukukun uygulanması dört sözleşmeden oluşan “1949 Cenevre Sözleşmeleri” ile başlamıştı

Nuremberg ve Tokyo Mahkemelerine kadar olan dönemde konumuzla ilgili gerçekleşen bir diğer gelişme de 1899 ve 1907’de gerçekleştirilen La Haye Barış Konferanslarıdır. Bu konferanslar, 26 devlet temsilcisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

soruda içeriği ortaya konan ilke, "uluslararası suçlamanın ulusal hukuktan önceliği prensibi" olarak adlandırılmaktadır. Buna göre, suç sayılan ilgili fiil, ilgili devletin iç hukukunda suç teşkil etmese dahi kişi bu sorumluluktan kurtulamayacaktır. Doğru cevap B'dir.

Uluslararası Ceza Mahkemesi 15 Haziran-17 Temmuz 1998 tarihlerinde Roma’da Birleşmiş Milletlerin girişimiyle toplanan “Uluslararası Ceza Mahkemesini Kuran Diplomatik Konferans”ta alınan kararlar ve kabul edilen statü ile kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Uluslararası Ceza Mahkemesine taraf olan ilk devlet Şubat 1999’da Senegal, taraf olan son devlet ise Mart 2016’da El Salvador’dur. Eylül 2018 itibariyle Mahkemeye taraf olan devlet sayısı 123’tür. Türkiye, ABD ve Rusya, mahkemeye hâlen taraf değildir. Doğru cevap E'dir.

Mahkeme 1998 tarihli Roma Antlaşması ile kurulmuş olmakla birlikte, Mahkemenin kurulması ve işlemeye başlaması için 60 devletin Sözleşme’yi onaylaması şartı söz konusu olmuştur (I). Mahkeme, kurulduğu ve işlemeye başladığı 1 Temmuz 2002 tarihinden sonra islenen suçlar için yetki sahibidir (II). Ayrıca mahkeme sadece gerçek kişiler üzerinde yargı yetkisine sahiptir (III). Doğru cevap C'dir.

1993 Viyana Dünya İnsan Hakları Konferansı’nda oy birliği ile kabul edilen bildirgeye göre self determinasyon sadece barışçıl metotlarla ve ülkenin toprak bütünlüğü ile siyasal birliğini bozmaksızın savunulabilecektir. Doğru cevap E'dir.

Uluslararası hukukta insani müdahale konusunda hukukçular 6 gruba ayrılmışlardır. Üçüncü grupta yer alanlar, insani müdahale olgusunun kayıtsız kabulünü savunanlardır. Bunlar, insani müdahalenin uluslararası alanda kınanmaması gerektiğini, zira yaşamların çoğu insani müdahale sonucunda kurtarıldığını ifade etmektedirler. Doğru cevap B'dir.

Soruda verilen önermeyi ifade eden kişi, "Çerniçenko"dur. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası olmayan silahlı çatışmalara, insani hukukun uygulanması dört sözleşmeden oluşan “1949 Cenevre Sözleşmeleri” ile başlamıştır. Sözleşmelere 190 devlet taraftır. Bu Sözleşmelerin dördü de devletin uluslararası olmayan silahlı çatışmada kendi vatandaşlarına nasıl davranacağını ortak bir 3. maddede hükme bağlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Bunun ötesinde Birleşmiş Milletler dünyada vatandaşlarının haklarını korumada aciz duruma düşmüş olan devletlere “insani müdahale” konsepti çerçevesinde müdahale edilmesinin önünü almış olduğu karar, tavsiye ve görüşlerle açmaktadır. Uluslararası hukukun en temel ilkelerinden birisi olan “iç işlerine müdahale yasağı” insan haklarının korunması gibi ulvi bir amacın gerçekleştirilmesi için esnetilebilmektedir.

Nuremberg ve Tokyo Mahkemelerine kadar olan dönemde konumuzla ilgili gerçekleşen bir diğer gelişme de 1899 ve 1907’de ger-çekleştirilen La Haye Barış Konferanslarıdır.