TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ I

Fransız İhtilalinden 50 yıl sonra gerçekleşen ve haklar beyannamesi olarak kabul edilen ilk Osmanlı belgesi Tanzimat Fermanı olarak kabul edilmektedir.

Kişi hak ve hürriyetlerinden ilk kez söz edilen belge Kanun-i Esasi olmuştur.

Kanun-u Esasi ile getirilen kişi hak ve hürriyetleri II. Meşrutiyetle genişletildiğinde dernek kurma hakkı 1909'da verilmiştir.

B

E

D

1808 tarihli, şart niteliğinde olan ve Padişah ile Rumeli yanı arasında imzalanan Sened-i İttifak yedi maddeden oluşmaktadır

Osmanlı Devletinde insan haklarının tanınması yolunda atılan ilk önemli adım 1839 Gülhane Hattı Hümayun-u (Tanzimat Fermanı) ile olmuştur.

Doğrudan doğruya Batılı devletlerin baskısı ile yapılan ve Müslüman ile Hıristiyan tebaa arasında eşitlik getiren 1856 tarihli Islahat Fermanı ile, artık din ve mezhep farkı kalkmış, bütün Osmanlılar eşit duruma getirilmiştir.

13 Kasım 1875 tarihli Adalet Fermanı ile adalet teşkilatına, hâkim güvencelerine (azledilmeme, yer değiştirmeme, emeklilik), vergilerde yapılacak yeni düzenlemelere, iltizam usulünün kaldırılarak vergilerin taşrada seçilmiş tahsildarlar eliyle toplanmasına, taşınmazların alım-satımında geçerli belge olarak tapu sicili düzenlenmesine ve bu belgelerin Defter-i Hakani Nezareti tarafından verilmesine ilişkin hükümler bulunmaktadır

1876 tarihli Kanun-u Esasî’nin Türk toplumunun ilk yazılı Anayasası olması bakımından ayrı bir önemi vardır

1924 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu’nda (1924 Anayasası) tabi haklar doktrininin etkisiyle hak ve hürriyetler düzenlenmiştir

BM Şartı (m.10) uyarınca sadece tavsiye niteliğinde karar almakla yetkili olan BM Genel Kurulu’nun 10.12.1948 tarih ve 217 A (III) sayılı kararıyla  İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi kabul edilir.

Başlangıçı izleyen IV ana bölüm altında toplam 53 maddeden oluşan KSHS, Türkiye tarafından 15.08.2000 tarihinde New York’ta imzalanmış,

BM Genel Kurulu’nun 18.12.1979 tarih ve 34/180 sayılı kararıyla imzaya açılan ve 03.09.1981’de yürürlüğe giren Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Kaldırılması Sözleşmesi, Dört bölüm ve 30 maddeden oluşmaktadır. Türkiye’nin Sözleşmeye katılması 11.6.1985 tarih ve 3232 Sayılı Kanun’la, ekli çekincelerle uygun bulunmuş (RG: 25.06.1985-18792), Bakanlar Kurulu’nun 24.7.1985 tarih ve 85/9722 sayılı kararıyla (RG: 14.10.1985-18898) onaylanmıştır.

Çocuklarla ilgili ek koruma tedbirlerinin kabul edilmesi ihtiyacı üzerinde evrensel uzlaşmanın ilk örneği Milletler Cemiyeti’nin kabul ettiği 1924 tarihli Çocuk Hakları Üzerine Cenevre Bildirgesi’dir. BM Genel Kurulu’nca 20.11.1959 yılında Çocuk Hakları Bildirgesi ve 1979 yılı da Uluslararası Çocuk Yılı olarak ilan edilmiştir.

E

E

D

Toplumun korunması gereken kesimleri ile ilgili olan  haklara bildirgede yer verilmemiştir.