Ceza İnfaz Kurumlarında Güvenlik ve Disiplin

Hükümlüler kanunda sayılan hâller dışında diğer odalardaki hükümlülerle ve kurum görevlileri ile temasta bulunamazlar. Bu sebeple kapalı ceza infaz kurumlarında kural olarak oda ve koridor kapıları kapalı tutulur (CGTİHK m. 34/1). Kapılar ancak aşağıda belirtilen hallerde açılır (CGTİHK m. 34/1);

a) Kurum hekimine, revir, hamam ve berbere gitme, başka odaya nakil

b) Hastane ve duruşmaya gönderme ve başka kuruma nakil

c) Tahliye, ziyaret, arama, sayım, denetim, eğitim, öğretim, spor ve iyileştirme çalışmaları, kurumda çalıştırma.

d) Kurullara çağrılma

e) Ölüm, deprem veya yangın gibi olağanüstü hâller

f) Cezaevi idaresince gerekli görülen hâller

İnfaz kurumunun en üst amiri, Cumhuriyet başsavcısına bilgi vermek suretiyle, kurumun fiziksel özelliklerini göz önünde bulundurarak, yılda en az iki kez olmak üzere, uygun gördüğü zamanlarda isyan, firar, yangın ve benzeri olağanüstü olaylara karşı tatbikat yaptırır ( Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Yönetmeliği m. 34/5). Kurumda sayımlar, Yönetmeliğin 10. maddesinde belirtilen görevliler tarafından, dörtlü vardiya hizmetinin uygulandığı kurumlarda sabah, akşam ve gece olmak üzere günde üç kez, diğer vardiya hizmetlerinin uygulandığı kurumlarda ise her vardiya değişiminde yapılır. (Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Yönetmeliği m. 34/6). Kurum idaresi tarafından gerek görülmesi hâlinde her zaman sayım yapılabilmesi mümkündür. (Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Yönetmeliği m. 34/7). Olağanüstü hâllerin söz konusu olduğu durumlarda, kurum en üst amirinin talebi, Cumhuriyet başsavcısının oluru ile dış güvenlik görevlilerinin sayıma katılabilmeleri mümkündür. Sayımlar, yatma planları da göz önünde bulundurularak odalarda yapılır (Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Yönetmeliği m. 34/8). CGTİHK’ya göre sayım yapılmasına karşı çıkmak, sayımlara şiddet kullanarak engel olmak gibi eylemler çeşitli disiplin yaptırımlarını gerektirmektedir. Ceza İnfaz Kurumlarında Arama İnfaz kurumlarında güvenlik ve düzenin sağlanması adına hükümlülerin odalarının veya üstlerinin aranması mümkündür. Söz konusu aramaların amacı kurumlarda güvenlik ve disiplinin sağlanması olduğundan herhangi bir suç şüphesi olmasına gerek yoktur. İnfaz kurumlarında hükümlülerin odalarında veya eklentilerinde ya da üst veya eşyalarında arama yapılabileceği gibi bazı hâllerde çıplak arama da yapılabilmesi mümkündür.

İnfaz kurumlarında güvenlik ve düzenin sağlanması adına hükümlülerin odalarının veya üstlerinin aranması mümkündür. Söz konusu aramaların amacı kurumlarda güvenlik ve disiplinin sağlanması olduğundan herhangi bir suç şüphesi olmasına gerek yoktur. İnfaz kurumlarında hükümlülerin odalarında veya eklentilerinde ya da üst veya eşyalarında arama yapılabileceği gibi bazı hâllerde çıplak arama da yapılabilmesi mümkündür.

Yönetmeliğin 34/2. maddesine göre hükümlünün üzerinde, kuruma sokulması veya bulundurulması yasak madde veya eşya bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin varlığı ve kurum en üst amirinin gerekli görmesi hâlinde, çıplak olarak veya beden çukurlarında, aşağıda belirtilen usullere göre arama yapılabilecektir;

a) Çıplak arama, hükümlünün utanma duygusunu ihlal etmeyecek şekilde ve kimsenin görmemesini sağlayacak tedbirler alınarak gerçekleştirilir,

b) Arama sırasında önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarttırılır, bedenin alt kısmındaki giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarttırılır. Bu giysiler de mutlaka aranır,

c) Çıplak arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Aranan kişinin beden çukurlarında bir şeyin bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin bulunması hâlinde öncelikle, hükümlüden madde veya eşyanın kendisi tarafından çıkartılması istenir, aksi hâlde bunun zor kullanılarak gerçekleştirileceği bildirilir. Beden çukurlarındaki arama, cezaevi tabibi tarafından yerine getirilir,

d) Çıplak olarak arama, mümkün olan en kısa süre içinde bitirilir.

Çocuk hükümlüler dışındaki hükümlüler hakkında uygulanabilecek disiplin cezaları ağırlık derecelerine göre CGTİHK m. 38’de şu şekilde sıralanmıştır;

a) Kınama

b) Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma

c) Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma

d) Haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama

e) Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma

f) Hücreye koyma

Kınama cezası CGTİHK m. 39/1’de “hükümlüye eyleminin kötü niteliğinin ve uygunsuzluğunun açıklanması ve tekrarı durumunda doğuracağı sonuçlara dikkatinin çekilmesidir” şeklinde tanımlanmıştır.

Kınama cezasını gerektiren eylemler şunlardır;

a) Mektuplarda tehdit, hakaret ve sövme gibi çirkin ifadeler kullanmak

b) Hükümlü ve tutuklulara karşı edep ve nezakete aykırı şekilde konuşmak veya davranışlarda bulunmak

c) İdareden habersiz mektup göndermek

d) Görevlilere hediye vermek veya buna kalkışmak

e) Görevlilere herhangi bir taahhütte bulunmak

f) İdarece belirtilen miktardan fazla para bulundurmak

g) Hükümlü kimliğini yanında bulundurmamak

h) Yatma planına uymamak

ı) Ceza infaz kurumlarının duvarlarına yazı yazmak, resim yapmak veya afiş yapıştırmak

j) İdarece verilen eşya ve benzeri şeyleri kötü kullanmak

k) Kişisel temizliğe veya çevre temizliğine dikkat etmemek

l) İdarece alınan sağlık önlemlerine uymamak

m) Kurumda gereksiz gürültü yapmak

Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası CGTİHK m. 43/1’de „hükümlünün bir aydan üç aya kadar ziyaretçi görüşüne çıkarılmaması“ şeklinde tanımlanmıştır. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezasını gerektiren eylemler şunlardır;

a) Sayım yapılmasına karşı çıkmak

b) Aramaya karşı çıkmak

c) Sevke, nakle veya bunlarla ilgili olarak alınacak tedbirlere karşı çıkmak

d) Kurumda korku, kaygı veya panik yaratabilecek biçimde söz söylemek veya davranışta bulunmak

e) Hükümlülerin haberleşmelerini, ziyaretçileriyle görüşmelerini, iyileştirme ve eğitim programları çerçevesinde eğitim ve spor, meslek kazandırma ve işyurdu çalışmaları ile diğer sosyal ve kültürel faaliyetlere katılmalarını, kurum hekimince muayene ve tedavi edilmelerini, avukat tayin etmelerini, mahkemelere veya Cumhuriyet Başsavcılıklarına gitmelerini, kurum görevlileri ile görüşmelerini, salıverilenlerin kurum dışına çıkmalarını her ne suretle olursa olsun engellemek, hükümlü ve tutukluları bu fiillere teşvik etmek, bu yolda talimat vermek, mevzuatın hükümlü ve tutuklulara tanıdığı sair her türlü görüşme ve temas olanaklarını engellemek

f) Kumar ve benzeri oyunlar oynamak veya oynatmak

g) Ceza infaz kurumu idaresince verilen kıyafetleri giymemek veya verilen kıyafetlere kasten zarar vermek

Çocuk hükümlüler hakkında uygulanabilecek disiplin tedbirleri çocuğun disiplin cezası gerektiren eyleminin gerçekleşme riskinin bulunması hâlinde bu riski ortadan kaldırmak veya soruşturma sürerken giderilmesi güç ve imkânsız zararların doğmasını önlemek amacıyla uygulanan ve ceza niteliği taşımayan koruma ve önleme amaçlı tedbirler“ şeklinde tanımlanmıştır (CGTİHK m.45/1).

Çocuklar hakkında uygulanabilecek disiplin tedbirleri şunlardır (CGTİHK m. 45/2);

a) Teşvik esaslı ayrıcalıkları ertelemek

b) Kaldığı odayı ve yatakhaneyi değiştirmek

c) Bulunduğu kurumun başka bir kısmına nakletmek

d) Meslek eğitiminin bütünlüğünü ve sürekliliğini bozmayacak şekilde çalıştığı işyerini veya atölyeyi değiştirmek

e) Belli yerlere girmesini yasaklamak

f) Bazı eşyaları bulundurmasını veya kullanmasını yasaklamak

Çocuk hükümlüler hakkında uygulanabilecek disiplin cezaları CGTİHK m. 46’da şu şekilde sayılmıştır; - Uyarma - Kınama - Onarma, tazmin etme ve eski hâle getirme - Harcamalarına sınır koyma - Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma - Teşvik esaslı ayrıcalıkları geri alma - İznin ertelenmesi veya ziyaretlerin kapalı şekilde yaptırılması.

a) Yatakhane, atölye, etüt salonu, kütüphane
ve buna benzer yerlerde sigara içmek
b) Aynı alanı veya etkinliği paylaştığı arkadaşlarının
rahatsız olmasına neden olacak biçimde
gürültü yapmak veya davranışlarda
bulunmak
c) Yattığı odayı ve yatma yerlerini izinsiz değiştirmek
d) Yatma ve kalkma zamanına uymamak
e) Sayımı geciktirmek veya geç çıkmak
f ) İzin alması gereken durumlarda diğer odalara
izinsiz gitmek
g) Yemek yeri varken odalarda yemek yemek,
yiyecek bulundurmak
h) Kurum görevlilerine, kurumu ziyaret eden
kişilere, kurum dışında katıldığı faaliyetlerin
görevlilerine ve arkadaşlarına kaba veya
saygısız davranmak
ı) Kişisel durumu, adresi ve buna benzer konularda
kurum görevlilerini yanlış bilgilendirmek,
yalan söylemek
j) Kılık ve kıyafetine, kişisel temizliğine dikkat
etmemek
k) Katıldığı etkinlikler ve derslerle ilgili olarak
bulundurması gereken araç ve gereçleri yanında
bulundurmamak
l) Kurum içinde katılması gereken faaliyetlere
katılmamak, geç katılmak veya katıldıktan
sonra izinsiz ayrılmak
m) Siyasi partilere, bu partilere bağlı yan kuruluşlara
ait amblem, rozet, yazı, slogan,
bildiri, ilân, broşür ve buna benzer eşyaları
bulundurmak, asmak, teşhir etmek ya da
üzerinde taşımak

a) Kumar oynamak
b) Kavga etmek
c) Dikkatsiz davranışı sonucu başkalarının güvenliğini
veya sağlığını tehlikeye düşürmek
d) Katıldığı kurum dışı faaliyetlerden zamanında
dönmemek ve uyması gereken koşullara
uymamak
e) Kullanması için kendisine verilen bir şeyi
satmak veya başkasına vermek
f ) Kurum veya dış güvenlik görevlilerine rüşvet
vermek
g) Suç örgütlerine ait her türlü yayın, bez afiş,
pankart, resim, sembol, işaret ve benzeri
eşyayı kurumun herhangi bir yerine asmak
veya teşhir etmek ya da bulundurmak
h) Katıldığı faaliyetlerin akışını ve düzenini
engelleyici ve bozucu nitelikte kasti davranışlarda
bulunmak, faaliyeti yürüten kişinin
uyarısına rağmen bu davranışlarına
devam etmek
ı) Arkadaşlarının verilen görevleri yapmasına
engel olmak
j) Başkasına ait eşyaya kasten zarar vermek

Kurumun en üst amiri

İnfaz kurumlarında uyarma, kınama ve bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezaları kurumun en üst amiri tarafından verilir ve uygulanır (CGTİHK m. 47/1). Diğer disiplin cezalarını gerektiren eylemler hakkında ise eylemin öğrenilmesinden itibaren derhâl ve en geç beş gün içerisinde kurum en üst amiri tarafından atanan bir soruşturmacı, eylem hakkında soruşturmaya başlar (CGTİHK m. 47/2).

Disiplin Kurulunun kimlerden oluşacağı Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Yönetmeliğin 24. maddesinde; görev ve yetkileri ise Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Yönetmeliği’nin 30. maddesinde düzenlenmiştir.

İnfaz kurumu yönetimi, disiplin soruşturması yapılan hükümlünün odasını, iş ve çalışma yerini değiştirebilir, hükümlüyü kurumun başka kesimine nakledebilir veya diğer hükümlülerden ayırabilir (CGTİHK m. 49/1). Kurumun düzeninin ve kişilerin güvenliklerinin ciddi tehlikeyle karşı karşıya kalması hâlinde, asayiş ve düzeni sağlamak için Kanun’da açıkça belirtilmeyen diğer tedbirler de alınır. Tedbirlerin uygulanması, disiplin cezasının verilmesine engel olmaz (CGTİHK m. 49/2).

CGTİHK m. 48/2 hükmünde, bir eylemden dolayı verilen disiplin cezası kesinleştikten sonra bu cezanın infazı tamamlanıp kaldırılması için dördüncü fıkrada belirtilen süreler geçinceye kadar yeniden disiplin cezasını gerektiren bir eylemde bulunan hükümlü hakkında, her defasında bir üst cezanın uygulanacağı belirtilmiştir.

a) Kınama cezası onbeş gün,
b) Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası
bir ay,
c) Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma
cezası üç ay,
d) Haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun
bırakma veya kısıtlama cezası üç ay,
e) Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası
üç ay

f ) Hücreye koyma cezası 44 üncü maddenin
ikinci fıkrasındaki hâllerde altı ay, üçüncü
fıkrasındaki hâllerde bir yıl,
g) Hücre cezasına karşılık ziyaretçi kabulünden
yoksun bırakma cezası, (f ) bendinde
belirtilen süre,

a) Çocuklar hakkında verilen uyarma, kınama
ve bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma
cezası, kurumun en üst amiri tarafından,
b) Yetişkinler hakkında verilen kınama ve bazı
etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası,
kurumun en üst amiri tarafından,
c) Diğer disiplin cezaları, kurum en üst amirince
görevlendirilen infaz ve koruma başmemuru
tarafından,
ç) Çocuklar hakkında alınan disiplin tedbirleri
ile diğer hükümlüler hakkında alınan
tedbirler, kurum en üst amiri tarafından,
hükümlüye bildirilir ve disiplin kurulu
kararı yönetim tarafından derhal tebliğ
edilir.

a) Yetkili makamın önüne getirildiğinde çıkarılmak kaydıyla, sevk ve nakil sırasında kaçmayı önlemek için,
b) Hekimin talimat ve gözetiminde olmak üzere tıbbi nedenlerle,
c) Diğer kontrol usûllerinin yetersizliği hâlinde hükümlünün kendisine veya başkalarına zarar vermesine veya eşyayı tahrip etmesine engel olmak için kurum en üst amirinin emriyle, kullanılabilir (CGTİHK m. 50/1). Çocuk hükümlüler için birinci fıkranın (a) bendi hükmü uygulanmaz (CGTİHK m. 50/2).