Ceza İnfaz Kurumları Rejimi ve İnfaz İdari Teşkilatı

Modern anlamda ceza infaz kurumlarının ortaya çıkışı 16’ncı yüzyılın sonlarıyla birlikte başlayan bir sürece tekabül eder.

Günümüz anlamında ilk cezaevi 1595 yılında Amsterdam’da inşa edilen Rasphuis isimli manastırdan dönüştürülen ceza infaz kurumudur.

Amsterdam sisteminin avantajları şu şekilde açıklanmıştır

• Cezalar toplu olarak infaz edildiği için daha az masraflı bir sistemdir.

• Hükümlüler toplu olarak bir arada bulundurulduğu için sosyal hayata daha yakın bir sistemdir.

Sistemin lehinde ve aleyhinde olarak şu düşünceler ileri sürülmektedir:

İnfazın korkutucu olması kişilerin suç işlemesini önleyici niteliktedir.Suçluların cezaevinde birbirlerini etkilemelerinin önüne geçilecektir.• Sisteme karşı ise şu eleştiriler ileri sürülmüştür;• Sistem hükümlüleri umutsuzluğa düşürür ve akıl hastalıklarına sebep olabilir.• Suçlunun cezaevinden sonra yeniden sosyal hayata adapte olmasını güçleştirir.

Auburn Sistemi (Karma Sistem): Müşterek hapis sistemi ve hücre sisteminin ortaya çıkardığı sakıncaları gidermek adına karma bir sistem ortaya çıkarıldı. Bu sistemde hükümlüler geceleri tek başlarına barındırılmakta, gündüzleri ise konuşma yasağı uygulanarak, az bir ücret karşılığında toplu olarak atölyelerde çalıştırılmakta, yasaklara ve kurallara uymayan hükümlülere cezalar uygulanmaktaydı.

Auburn Sistemin lehinde ve aleyhinde olarak şu görüşler ileri sürülmüştür;• Konuşma yasağı mahkûmların birbirlerini olumsuz etkilemelerinin önüne geçer.• Hücre sisteminin kötü sonuçlarını azaltır ve mahkûmu sosyal hayattan tamamen koparmaz.• Sisteme karşı yapılan eleştiriler ise şu şekildedir;• Mahkûmlar arasında öngörülen konuşma yasağının tatbik edilebilmesi mümkün de-ğildir. • Mahkûmlar toplumsal yaşamda benzeri olmayan bir sistemde bulunduğundan cezaevinden çıktıktan sonra toplumsal hayata uyum sağlamakta güçlük çekmektedirler.

Günümüzde çağdaş ceza infaz hukukunda geçerli olması gereken ilkeler doktrinde şu şekilde özetlenmektedir;• Hükümlünün kişiliğine saygılı ve zaaf göstermeyen bir disiplin• Cezaevinden çıkışta hükümlüyü sosyal hayata hazırlayan sistem• Haberleşme ve ziyaret imkânlarının geliştirilmesi• Eğitim ve sosyal faaliyetlerin geliştirilmesi

İnfaz kurumu tutuklular ile mahkûmiyet kararları kesinleşmiş hükümlülerin barındırıldığı, kendilerine iaşe, sağlık, eğitim, iyileştirme, spor ve çalışma hizmetlerinin sunulduğu, belirleyici güvenlik kriterleri ve ayrı bir idari örgütlenmesi ile personeli olan kamu kurumları şeklinde tanımlanabilir.

Türk infaz hukukunda ceza infaz kurumları, kapalı ceza infaz kurumu, açık ceza infaz kurumu ve çocuk eğitim evleri olarak sınıflandırılmıştır. Ayrıca infaz kurumları yine hükümlülerin yaşları ve cinsiyetlerine göre kadın, çocuk ve gençlik infaz kurumları şeklinde sınıf-landırmaya tabi tutulmuştur.

Kapalı ceza infaz kurumlarında iç güvenlik, Adalet Bakanlığı personeli olan infaz ve koruma memurları tarafından; dış güvenlik ise İçişleri Bakanlığına bağlı jandarma tarafından sağlanmaktadır. Dış güvenlik hükümlü ve tutukluların firar etmelerini önlemek amacıyla yapılırken, iç güvenlik ceza infaz kurumundaki düzen ve disiplinin yerine getirilmesi maksadına yöneliktir. Ceza infaz kurumunda iç güvenlik perso-nelinin bastırmakta yetersiz kaldığı olaylarda, dış güvenlik personelinin kuruma girerek olaya müdahale edebilmesi mümkün olabilmektedir.

Aşağıdaki hâllerde hükümlüler hakkında verilen cezalar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilir: a) Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar ile ikinci defa mükerrir olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere, kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar. b) Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanlar. c) Adli para cezası infaz sürecinde hapis cezası-na çevrilenler. d) 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutu-lanlar (CGTİHK m. 14/2)

Nakil, tutuklu veya hükümlülerin bir ceza infaz kurumu ya da tutukevinden, diğer bir ceza infaz kurumu veya tutukevine götürülmesidir.

Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar m. 45: (1) Mahpusların kurumdan götürülmesi veya kuruma getirilmesi sırasında, mümkün olduğu kadar halkın kendilerini görmesinden sakınılır; mahpusların bir saldırıya, merak uyandırmaya ve herhangi bir biçimde ifşa edilmeye karşı korunmaları için gerekli tedbirler alınır.(2) Mahpusların yeterli hava ve ışıklandırması olmayan bir araçla veya kendilerini fiziksel sıkıntı içinde bırakacak herhangi bir tarzda nakledilmeleri yasaklanır.(3) Mahpusların nakil masrafları idare tarafından karşılanır ve mahpusların hepsi eşit şartlarda nakledilir.

Nakil çeşitleri aşağıdaki gibidir:Kendi İstekleri ile Nakil, Disiplin Nedeniyle Nakil, Hastalık Nedeniyle Nakil, Zorunlu Nedenlerle Nakil

İnfaz kurumu personeli şu kişilerden oluşur:

1) Yönetim servisi; idare memuru, ambar memuru, cezaevi katibi,

2) Güvenlik ve gözetim servisi; infaz ve koruma baş memuru ile infaz ve koruma memuru,

3) Teknik servis; mühendis, mimar, tekniker, teknisyen, teknisyen yardımcısı,

4) Psikososyal yardım servisi; psikolog, sosyal çalışmacı,

5) Sağlık servisi; cezaevi doktoru, diş doktoru, eczacı, veteriner, diyetisyen, sağlık memuru, hayvan hastalıkları memuru,

6) Eğitim ve öğretim servisi; öğretmen, kütüphaneci,

7) İşyurdu servisi; işyurdu müdürü, sayman, veznedar, tahsildar, işyurdu ambar memuru, satınalma memuru, bütçe, pazarlama ve benzeri işlerden sorumlu görevliler, işçi statüsünde çalışan personel, gerektiğinde bütçeden aylık alan kadrolu personel,

8) Yardımcı hizmetler servisi; santral memuru, gemi adamı, şoför, kaloriferci, aşçı, hizmetli.

Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliği m. 11’de yasal olarak düzenlenen teknik servis, kurumun araç ve gereçleri ile binanın bakım, onarım ve tamirat işlerinin yapımı, kullanımı, sürekli çalışır durumda olmalarının takibi ve sağlanması gibi teknik işleri yapar. Bu serviste mühendis, mimar, tekniker, teknisyen, teknisyen yardımcısı ve benzeri personel çalışır.Bu serviste görev yapan personel, genel idare veya işyurdu faaliyetleri ile ilgili olarak çalıştıkları iş kolunun bütün gereklerini yerine getirmekle sorumlu olup, çalışmalarını en az üç ayda bir raporla kurum idaresine bildirir.

Kurumların eğitim ve öğretim servislerinde öğretmen ve kütüphaneci görev yapar.

Kurumun santral hizmetleri, temizlik, ısınma, ulaşım, yemek yapımı, malzeme taşınması, boşaltılması ve yüklenmesi ile evrakın ilgili yerlere götürülüp getirilmesi gibi görevleri yerine getiren servis olan yardımcı hizmetler servisi Ceza İnfaz Kurum-larının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliği m. 16’da düzenlenmiştir. Yardımcı hizmetler servisinde santral me-muru, gemi adamı, şoför, kaloriferci, aşçı, hizmetli gibi personel görev yapar. Bu personel, kurumun en üst amirinin vereceği işler ile çalıştığı iş kolunun bütün gereklerini yerine getirir.

Disiplin Kurulunun Görev ve Yetkileri (Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hak-kında Yönetmeliği m. 30) Disiplin kurulu aşağıda sayılan işleri yapmakla görevli ve yetkilidir;

• Hükümlülere uyarma, kınama ve bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezaları dışında kalan disiplin cezalarını vermek,

• İyi hâlin tespitine esas oluşturacak gö-rüş bildirme

• 5275 sayılı Kanun’da öngörülen hallerde disiplin cezalarını kaldırmak,

• Hükümlülere gelen veya hükümlüler tarafından gönderilen mektup, telgraf ve faks iletilerinden mektup okuma komisyonu tarafından sakıncalı olduğu değerlendirilenlerin, ilgililerine verilip verilmemesine karar vermek,

• Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Ceza infaz kurumunun disiplin kurulu kurum müdürünün başkanlığında idare memuru, psikososyal yardım servisinde görevli her meslek grubundan kurum müdürü tarafından seçilen birer temsilci, öğretmen, atölye şefi ile sorumlu infaz ve koruma başmemurundan oluşur. Belirtilen personelin tamamının kurumda bulunmaması hâlinde, kurul, mevcut olanlarla oluşturulur (Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliği m. 24).