Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı

Tekerrür, daha önce işlediği bir suç dolayısıyla hakkında verilen mahkumiyet hükmü kesinleşen kimsenin daha sonra belirli bir süre içerisinde yeni bir suç işlemesi halini ifade etmektedir. Suçta tekerrür halinde, sanık hakkında işlemiş olduğu yeni suç dolayısıyla kurulan hapis cezasına mahkumiyet hükmünün infazı mükerrirlere özgü infaz rejimine göre gerçekleştirilir.

Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesine göre, işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Hapis cezasının ertelenmesine karar verilebilmesi için; failin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması ve suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması gerekir.

Türk Ceza Kanunu’nda hapis cezaları infaz süresi ve infaz koşulları bakımından üçlü bir tasnife tabi tutulmuştur. Buna göre, hapis cezasının tür-leri; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapis cezası ve süreli hapis cezasıdır (TCK, m. 46)

Süreli hapis cezası ise, kanunda aksi belirtilmeyen hallerde bir aydan az, yirmi yıldan fazla olma-yan hapis cezasıdır (TCK, m. 49, f.1). Süreli hapis cezaları da kendi içerisinde ikili bir tasnife tabi tutulmuştur. Buna göre, hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, kısa süreli hapis ceza-sıdır. Bunun dışında kalan hapis cezaları ise uzun süreli hapis cezaları olarak nitelendirilmektedir.

Hükümlü, hapis cezasının infazı için gönderilen çağrı kâğıdının tebliği üzerine on gün içinde gelmez, kaçar ya da kaçacağına dair şüphe uyan-dırırsa, Cumhuriyet savcısı yakalama emri çıkarır (Yönetmelik, m. 54, f. 4). Bununla birlikte, kasten işlenen suçlarda üç yıl, taksirle işlenen suçlarda ise beş yıldan fazla hapis cezasına mahkumiyet halinde söz konusu hükmün infazının sağlanabilmesi için doğrudan yakalama emri çıkarılır (CGTİHK, m. 19, f. 2; Yönetmelik, m. 54, f. 4).

Ceza infaz kurumuna alınan hükümlüye, Cumhuriyet başsavcılığınca uygulamada Müddetname olarak isimlendirilen bir süre belgesi verilir. Dü-zenlenecek süre belgesinde hükümlünün: Kimlik, tebligat ve iletişim bilgileri; infaz defteri numarası, kuruma alındığı tarih, tutuklulukta veya gözaltın-da geçirdiği süre, ceza süresi, hak ederek ve koşullu salıverileceği tarih, cezanın hangi hükme ilişkin olduğu belirtilir (Yönetmelik, m. 54, f. 3).

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilen hükümlü, kurum idare ve gözlem kurulunun uygun gördüğü hâllerde ve on beş günde bir kez olmak üzere eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi ile süresi on dakikayı geçmemek üzere telefonda görüşebilir (CGTİHK, m. 25; Yönetmelik, m. 74, f.1, bent j). Bu kişiler hükümlüyü belirlenen gün, saat ve koşullar içerisinde on beş günlük aralıklarla ve günde bir saati geçmemek üzere ziyaret edebilirler (CGTİHK, m. 25)

Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar ile ikinci defa mükerrir olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere; kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar, taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanların cezaları doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilir (CGTİHK m. 14, f. 2).

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin “Kapalı Kurumdan Açık Kuruma Ayrılacak Hükümlüler” başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında ise hangi hükümlülerin açık ceza infaz kurumlarına ayrılabileceği düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre;

• toplam cezaları on yıldan az olanlar bir ayını, on yıl ve yukarı olanlar ise onda birini kurumlarda infaz edip, iyi hâlli olan ve koşullu salıverilme tarihine yedi yıl veya daha az süre kalanlar,

• müebbet hapis cezasına mahkûm olup, ko-şullu salıverilme tarihine beş yıl veya daha az süre kalanlar,

• cezaları yüksek güvenlikli kapalı kurumlar veya diğer kapalı kurumların yüksek güvenlikli bölümlerinde infaz edilenlerden toplam cezalarının üçte birini bu kurumlarda iyi hâlli olarak geçiren ve koşullu salıverilme tarihine üç yıl veya daha az süre kalanlar

açık kurumlara ayrılabilir.

Hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezası kısa süreli hapis cezası niteliğinde olup (TCK m. 49, f. 2) bu ceza suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre;

• Adlî para cezasına,

• Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine,

• En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye,

• Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya,

• Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,

• Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya

çevrilebilir (TCK, m. 50, f. 1)

Seçenek yaptırımlar; suçlunun kişiliği, sosyal ve ekonomik durumu, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlık ve suçun işlenmesindeki özellikler dikkate alına-rak, hükümlülerin toplum içinde belli koşullar altında denetime tabi tutularak bazı yükümlülükler konulmak suretiyle hürriyetlerinin belli şekilde kısıtlanmasını öngören kısa süreli hapis cezası yerine ön-görülen tedbir ve yaptırımlardır.

Uygulamada asıl mahkûmiyet, bu madde hükümlerine göre çevrilen adlî para cezası veya tedbirdir (TCK m. 50, f. 5). Dolayısıyla kişinin tekrar suç işlemesi durumunda erteleme ve tekerrür hükümleri açısından çevrilmiş tedbir veya adli para cezası dikkate alınacaktır.

Mahkum olduğu hapis cezası ertelenen kişinin, belirli bir denetim süresine tabi tutulmak ve bu kapsamda kendisine yüklenen yükümlülüklere uygun hareket etmek suretiyle mahkum olduğu hapis cezası ceza infaz kurumu dışında çektirilebilir. Bu itibarla Türk Ceza Kanunu’nda erteleme, hapis cezasının bir infaz şekli olarak düzenlenmiştir. Hapis cezasının ertelenmesi, cezanın infaz kurumunda çektirilmesini engeller.

Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesine göre, işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir.

Hapis cezasının ertelenmesine karar verilebilmesi için; failin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması ve suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla, tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması gerekir (TCK, m. 51, f. 1). Daha önce fail hakkında kasıtlı bir suç dolayısıyla hükmedilen üç aydan fazla hapis cezasının erteleme kararı verilmesine engel olabilmesi için, bu mahkumiyet hükmünün kesinleşmiş olması gerekir.

Bu kapsamda ilk olarak infaz hâkimi tarafından, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasının hafta sonları veya geceleri infazına hükmedilebilir.

İnfaz hakimi tarafından hükümlünün mahkum olduğu hapis cezasının konutta infaz edilmesine de karar verilebilir.

kadın, çocuk veya altmış beş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam bir yıl,

• yetmiş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam iki yıl,

• yetmiş beş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam dört yıl veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilir (CGTİHK m. 110, f. 2).

Hapis cezasının konutta infazına karar verilen hükümlünün denetlenmesi, iletişim araçları vasıtasıyla ya da denetim bürosunda görevli denetimli serbestlik memuru veya kolluk tarafından bizzat eve gidilmek suretiyle sağlanır (Denetimli Ser-bestlik Hizmetleri Yönetmeliği, m. 75, f. 5 ve 7). Bununla birlikte, Cezanın konutta çektirilmesine ilişkin kararların infazı, elektronik kelepçe kullanıl-ması suretiyle de yapılabilir (Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği, m. 75, f. 11).

İnfaz hâkiminin kararlarına karşı şikâyetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, tebliğden itibaren yedi gün içinde Ceza Muhakemesi Kanunu hü-kümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. İtiraz, infaz hakimliğinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine yapılır. Ancak, infaz hâkimi aynı zamanda bu mahkemenin üyesi olduğu takdirde itirazla ilgili karara katılamaz (İnfaz Hakimli-ği Kanunu, m.6, f. 5 ve 6)

İtiyadi suçlu, kasıtlı bir suçun temel şeklini ya da daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerini bir yıl içinde ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişidir.