TEMEL İLK YARDIM BİLGİSİ

Olay yeri ve yaralıların değerlendirilmesindeki amaçlar;
a. Güvenlik tedbirlerini aldım mı? Kendim ve yaralı güvende mi?
b. Kime önce müdahale etmeliyim?
c. Hangi hastanın durumu daha ağır, daha ciddi?
d. Hangi hastaya hangi yöntemi (temel yaşam desteği, Hemlich manevrası, turnike vb.) uygulayacağım?
sorularına cevap verebilmektir.

Hasta ya da Yaralının Birincil Değerlendirilmesi

Akciğerlerin birbirine bakan orta yüzlerinde hilus adı verilen kapı sayılabilecek bağlantı yerleri vardır.

Göğüste meydana gelen delici yaralanmalarda;
• Açılan delikten yani yaradan hava giriş çıkışı var mı?
• Göğüs kemiklerinde çöküntü ya da çıkıklık var mı?
• Kişi derin mi soluk alıyor yoksa sığ mı?
• Solunum sayısı, ritmi ve derinliği normal mi?
• Solunum sesleri normalden farklı mı geliyor?
• Göğüs bölgesi nefes alma ve verme sırasında aynı yönde mi hareket ediyor?
sorularına yanıt aranır.

Şok pozisyonu: Şok pozisyonu hastanın nabzının hızlı ve derinden duyulduğu, solunumun hızlandığı, deri renginin soluk olduğu, derinin soğuk olduğu ve kanamanın olduğu durumlarda verilir.

Yarı oturur pozisyon: Yarı oturur pozisyon kalp krizi geçirenlere, solunum sıkıntısı olanlara, göğüs bölgesinden yaralanmış kişilere verilir.

Solunumu ve/veya kalbi durmuş kişide suni solunum ile akciğerlere oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile kalpten kan pompalanmasını sağlamak için ilaçsız ve tıbbi malzemesiz yapılan uygulamalara temel yaşam desteği denir. Temel yaşam desteği uygulamaları yetişkin, çocuk ve bebeklerde farklılık gösterse de amaç aynıdır.

Havanın son geldiği bölge bronşçukların dallanıp küçülüp dönüştüğü alveollerdir. Yaklaşık olarak 300 milyon alveol bulunmaktadır. Gaz alışverişi (oksijen alıp karbondioksit verilmesi) bu bölgede olur. Bu işlemin gerçekleşebilmesi için alveollerin etrafı bolca kılcal kan damarı ağı ile sarılmıştır

Göğüs kafesi altında kubbemsi bir görünüme sahip olan diyafram normal pozisyonda yukarıya doğru bombeli bir şekilde durur. Nefes alma sırasında diyafram kası kasılır ve diyafram karna doğru inerek, düz bir hâle gelir.

İlkyardımda 0-12 aya kadar olan bireyler bebek; 12 ay 8 yaşa kadar olan bireyler çocuk ve 8 yaş üstü bireyler yetişkin olarak kabul edilir.

Solunumda görev alan bu yapılar burun, ağız, yutak ve gırtlak üst solunum yollarını oluşturur.

Solunumda görev alan organlar soluk borusu, bronşlar ve akciğerler ise alt solunum yollarını oluşturur.

Bir soluk alma ile bir soluk verme birlikte bir solunum döngüsü oluşturur. Bebekler dakikada yaklaşık 18-25; çocuklar 15-20 kez ve yetişkinler 12-20 kez soluk alıp verir.

Kalp temel olarak damar ve oksijen üreten hücrelerden değil, temel olarak kastan ve elektrik üreten hücrelerden oluşur.

Bilinç kontrolünde önce kişiye yaklaşırken sözel uyarı vardır. ‘Nasılsınız, iyi misiniz, beni duyuyor musunuz’ şeklinde kişiye sorular sorulur. Sözel uyarılara yanıt yoksa yetişkinlerde ve çocuklarda bilinç omuz başlarından hafifçe vurarak; bebeklerde ise bebeğin ayak tabanına vurarak bilinci kontrol edilir.

Baş bölgesi, yüz ve boyun bölgesi, göğüs bölgesi, karın bölgesi, sırt bölgesi, kollar ve bacaklar elle yoklanarak ve gözle takip edilerek ikinci değerlendirme yapılır.

İkinci değerlendirme aşamaları aşağıda belirtilmiştir. • Kendini tanıtma, gerekirse eğitim durumunu ve çalıştığı yeri söyleme • Yaralının ismini öğrenme ve adıyla hitap etme • Hasta/yaralının endişelerini giderme • Nazik davranarak hastanın ya da yaralının güvenini sağlama • Olayın nasıl olduğunu sorma • Kişisel özgeçmişleri, kullandığı ilaçlar ve alerjisi olup olmadığını sorma • En son ve ne zaman ne yediklerini öğrenme • Bilinç düzeyi, anlama, algılama işlemleri • Solunum sayısı, ritmi, derinliğini tespit etme • Vücut ısısı, nemlilik, renk kontrol etme • Bedeni, baştan ayağa kontrol ederek durum değerlendirmesi yapma ve son olarak uygun pozisyon verme olarak sıralanır.

Kalp durmasının belirtileri bilinç kaybı, solunum olmaması, nabzın alınama ması, deri renginin solması ve cildin soğumasıdır.

Kısmi tıkanmalarda ilk yardım olarak, genelde öksürme refleksi ile yabancı cisimler rahatlıkla dışarı atılır. Öksürebilen bir hastaya asla fiziksel müdahalede bulunulmaz. Kişi öksürmeye teşvik edilir.

Bebeğin ağız içini kontrol ettikten sonra bebeğe yetişkinlerden ve çocuklardan farklı olarak 60 derecelik bir baş çene pozisyonu verir.