TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Maddelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Dekoksiyon: Uygun boyuta getirilmiş drog üzerine soğuk su ilave edilir; karışım, kapalı bir kapta, hafif ateşte yarım saat ısıtılır; sıcakken süzülür. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap A'dır.

Maddelerin tamamı bitkisel ilaçlarda kaliteyi etkileyen başlıca faktörlerdendir. Doğru cevap E'dir.

Maddelerin tamamı bitkisel ilaçlarda etkinliği etkileyen faktörlerdendir. Doğru cevap E'dir.

Kalite, etkinlik ve güvenliği kanıtlanmış bitkisel ürünlerin, hekim önerisiyle, birtakım hafif rahatsızlıklarda ya da tedaviye yardımcı olarak kullanılması uygun olabilir; ancak özellikle ciddi hastalıklarda, tek başına bir tedavi yöntemi olarak görülmemelidir. Doğru cevap B'dir.

Maddelerin tamamı hamilelik döneminde kullanımı tavsiye edilmeyen sakıncalı bitkilerdendir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılarda fonksiyonel ve fizyolojik değişiklikler nedeniyle bitkisel ürün kullanımında yan etkilerin çok daha sık ortaya çıkması söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

Avrupa Farmakopesi’nde yer alan bazı drog, bitkisel preparat örneklerinin Türkçe ve Latince karşılıkları;
Bitkisel drog preparatları / Plantae medicinalis preparatore
Bitkisel droglar / Plantae medicinalis
Bitkisel sabit yağlar / Olea herbaria
Kuru Ekstreler / Extracta sicca
Sıvı Ekstreler / Extracta fluida
Yumuşak Ekstreler / Extracta spissa
Tentürler / Tinctura
Tıbbi çaylar / Plantae ad ptisanam
Uçucu yağlar / Aetherolea

Maserasyon: Uygun boyuta getirilmiş drog ve su, oda ısısında ara sıra çalkalanarak birkaç saat bekletildikten sonra süzülür.

Tentürler:  Genellikle kuru haldeki bitkisel materyalin alkol veya sulu alkol ile perkolasyon, maserasyon gibi yöntemlerle tüketilmesi sonucu elde edilen, sıvı haldeki preparatlardır. Tentürler ayrıca ekstrelerin, uygun konsantrasyondaki alkolde çözündürülmesiyle de hazırlanabilirler.

Tağşiş: Katıştırma, karıştırma. Bitkisel ürünlerin; başka bir bitki veya sentetik bir madde ile, içinde olduğu belirtilmeden, hileli bir şekilde karıştırılmasıdır.

Bitkisel kalite ile bitkisel etkinlik doğrudan ilişkilidir. Bitkisel ilaçlarda etkinliği etkileyen faktörler;
• Kullanan kişinin durumu (genetiği, yaş ve cinsiyet, herhangi bir metabolik ya da fizyolojik işlev bozukluğu ya da yetersizliği, kişisel hassasiyetler),
• Uzun süreli ve yüksek dozda kullanım,
• Ürün içerisindeki etken madde miktarı,
• Etken maddeye karşı olan tepki,
• Bitkisel ürünün uygulanma şekli olarak sıralanabilir.

Bitkisel ilaçlarda kaliteyi etkileyen başlıca faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Ürün içerisinde yer alan bitki türü farklılıkları, kullanılan kısım,
• Mevsime ve doğal koşullara bağlı olarak etken madde miktarlarının değişiklik gösterebilmesi,
• Doğadan toplanma şekli (ekolojik açıdan da önemlidir),
• Tarım ve üretim metotlarının farklılığı; İyi Tarım Uygulamaları (GAP= Good Agricultral Practice) kural ve standartlarına dikkat edilmemesi,
• Depolama şartlarının uygunluğu, saklama koşulları ve süreleri,
• Toksik maddelerle kontaminasyon (Ağır metal kontaminasyonu, tarım ilaçları ile olan kontaminasyon, radyasyon vb.),
• Mikrobiyal kontaminasyon (bakteri, mantar, parazit vb.),
• Hasat sonrası işlemler; İyi Laboratuvar Uygulamaları (Good Laboratory Practices) ve İyi Üretim Uygulamaları (GMP= Good Manufacturing Practice) kural ve standartlarına dikkat edilmemesi,
• Bitkisel ilaçların üretim yöntemindeki farklılıklar (Ekstraksiyon yöntemleri, kullanılan çözücü, ısı vb.),
• Tağşiş ve hileli ürün hazırlanması ve sunulması,
• Son üründe ilaç etkileşimleri ve diğer yan etkiler hakkında yeterli bilgi verilmemesi,
• Son üründe farmakokinetik, farmakodinamik özellikleri ile ilgili bilgilerin yeterli
olmaması.

Solunum yolu enfeksiyonlarında kullanılan Tussilago farfara L. (öksürük otu); taşıdığı pirolizidin alkaloitlerinden dolayı, yüksek konsantrasyonlarda kullanımı karaciğer hastalıklarına neden olabilmektedir.

Hamilelik Döneminde Kullanımı Tavsiye Edilmeyen Sakıncalı Bitkilere (Droglara)
Örnekler; Sarısabır, kereviz, ayıüzümü, kadın tuzluğu, karamuk, hodan, sığır dili, çiğdem, safran, deniz üzümü, meyan, peru çayı, mate, ali ardıç, çemen otu, ısırgan, zencefil, sarımsak, iskenderiye, hindistan sinameki, sarı kantoron,maydonoz.

Sarı kantaron / Hyperici herba

Sarımsak / Allium sativum

Bir maddenin ilaç olarak tanımlanabilmesi için taşıması gereken özellikler şu şekilde

sıralanabilir;

• Hastalıkların önlenmesi, tedavisi ya da tanısında kullanılmalı,

• Etkili bir veya birkaç etken madde içermeli,

• Etken maddelerin ve yardımcı maddelerin saflık ve safsızlıkları bilinmeli (kalite ),

• İçerdiği etken maddelerin miktarı bilinmeli ve dozu kolaylıkla ayarlanabilmeli,

• Etki sağlayacak etken maddelerin kimyasal yapıları bilinmeli (etkinlik ),

• Etken maddelerin etki mekanizmaları açıklanabilmeli,

• Yan etkileri az olmalı ya da tercihen hiç olmamalıdır (güvenlik /güvenlilik),

• Uygun formülasyonu, ambalajı, prospektüsü ve etiketi olmalıdır.

Günümüzde mevcut ilaçların büyük bir kısmı sentetik olmakla birlikte, sentetik ilaçların temelinde ve gelişmesinde doğal ürünler olduğu gibi ilaç sanayinde doğal kaynaklı ilaçlar da halen önemli bir yere sahiptir.