TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI

• Yenidoğan ve bebeklerde ilaçların dağılımlarının erişkinlerden farklı olmasının başlıca nedenler­ aşağıda sıralanmıştır:
• Total vücut sıvısı, ekstraselüler sıvı ve kan hacmi vücut cüssesine oranla erişkinlerden daha fazladır.
• Bazı ilaçları bağlayan dokuların (cilt altı yağ dokusu, iskelet kası gibi) göreceli kitlesi azdır.
• İlaçların plazma proteinlerine bağlanma oranı azdır. Örneğin salisilat, penisilinler, fen­ito­in, fenobarbital, ­mipram­in gibi­ i­laçların plazma proteinlerine bağlanma oranı azdır.

Çocuk dozu=  4xYaş (yıl) + 20 / 72 X Erişkin dozu

• Pediatrik hastaların yetişkinlerin küçüğü olarak değerlendirilmesi­ yanlış bir yaklaşımdır. Pediatrik hastalarda ­ilaçların kullanımı Erişkenlerin neden farklıdır. Bu farklılıklar su şekilde sıralanabilir:
• Pediatrik hastalarda gözlenen farmakokinetik ve farmakodinamik farklılıklar,
• Pediatrik hastalarda, bazı hastalıkların görülme sıklığının, hastalıkların belirtilerinin, şiddetinin, hastaların tedaviye olan gereksinimlerin ve tedaviye verdikler­i yanıtların erişkinlerden farklı olabilmesi­,
• Klinik verilerin az olması,
• Bu hastalarda her farmasötik şeklin kullanılamaması,
• Karşıt olaylara ilişkin bilgilerin sınırlı olması,
• Doz hesaplama hatalarının ciddi toksisite sorunlarına yol açabilmesi,
• Uyunç sorunu yaşanması,
• Endikasyon dışı ilaç kullanımının yaygın olması,
• Kronik ilaç tedavilerinde yaşa bağlı geçiş dönemlerinde doz ayarlama sorunları,
• Tedaviyi bütün faktörleri dikkate alarak yönetebilecek hekim sayısının azlığı,
• Sağlık personeline bu konuda verilen eğitimlerin yetersizliği.

• Geriatrik dönemde ­ilaçtan alınan yanıtı ve tedavinin etkinliğini değişti­ren faktörler aşağıdaki­ g­ib­id­ir:
• İlaçların farmakokinetik/farmakodinamik özelliklerinin değişmesi,
• Uyuncun azalması,
• Beslenme bozuklukları,
• Polifarmasi,
• İlaç etkileşimleri,
• Eliminasyon organları ile ilgili hastalık görülme sıklığının artması,
• Ekonomik sorunlar.

• Ger­atr­k dönemdeki­ bireylerde duyarlılığı değiştiren i­laçlara örnek vermek gerekirse;
• Beta adrenerjik reseptör sayısı azalmakta, reseptör desensitizasyonu oluşmakta ve beta reseptörler­ etkileyen ­ilaçlara yanıt azalmaktadır.
• Kan basıncını düzenleyen baroreseptör refleks duyarlılığın yaşlanma ­le azalması, hi­potans­f ­ilaçlarla tedavi­ sırasında postural h­ipotans­iyona neden olur.
• Geriatrik dönemdeki bireylerde oral antikoagülan ilaçlara duyarlılık artmıştır.
• Uyku ilaçlarına (barbitüratlar gibi) ve anksiyolitik ilaçlara (diazepam, alprazolam)duyarlılık artmıştır.
• Opoid analjeziklerin (morfin, meperidin gibi) etkisi artmıştır.
• Bazı nöroleptik ilaçlara (fenotiazinlere ve benzeri nöroleptik ilaçlara) bağlı ekstrapram­dal bozukluk ve ortostat­k h­ipotans­iyon daha sık ortaya çıkar.
• Antikolinerjik ilaçların santral etkilerine duyarlılık artmıştır.
• Tiazid diüretikleri ile oluşan h­ipokalemi­ ve potasyum tutucu d­iüret­iklerle oluşan h­iperkalem­i daha belirgindir.
• Sülfonilüre türevi antidiyabetik ilaçlar ile oluşan hipoglisem­iye duyarlılık artmaktadır.

• Teratojenik etki açısından maddeler 3 sınıfta incelenebilir:
• Öldürücü etkinliği (embryoletalitesi) düşük, fakat malformasyon ve fetüste rötardasyon yapıcı etkinliği güçlü maddeler,
• Letalitesi güçlü, fetüs ölümüne neden olan maddeler,
• Malformasyon yapıcı etkisi olmayan, fakat mental rötardasyon yapıcı veya letal etk­il­i maddeler.