TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI - Deneme Sınavı - 32

Pediatride, çocuğun yaşına göre aşağıdaki dönemler ayırt edilir:

Doğru cevap A'dır.

Farmakokinetik parametreler: absorpsiyon, dağılım, metabolizma, itrahtır. Doğru cevap E'dir.

Gastrointestinal sistemin fonksiyonlarına özgü bazı farklılıklar nedeniyle oral yolla kullanılan ilaçların absorpsiyonu değişebilmektedir. Aşağıda sıralanan farklılıklar yenidoğan ve bebeklik döneminde daha belirginken, yaşın ilerlemesi ile azalmaktadır:

Doğru cevap B'dir.

Aşağıda absorpsiyonu değişen ilaçlara örnekler verilmiştir:

Doğru cevap A'dır.

Yenidoğan ve bebeklerde ilaçların dağılımlarının erişkinlerden farklı olmasının başlıca
nedenleri aşağıda sıralanmıştır:

Doğru cevap C'dir.

Aşağıda ilaç metabolizması azalan ilaçlara bazı örnekler verilmiştir:
• Yenidoğanda diazepam, digoksin, asetaminofen, aspirin, indometasin, nortriptilin
gibi bazı ilaçların eliminasyon yarılanma ömürleri, çocuklardakine ve erişkinlerdekine
göre daha uzundur.
• Prematüre ve yenidoğanlara kloramfenikol, vücut ağırlığına göre erişkin dozu
oranlanarak uygulanırsa Gri bebek sendromuna neden olur.
• Teofilin’in yarılanma ömrü, yenidoğanda ve bebeklerde uzayabilir ve tedavi sırasında
toksisiteye neden olabilir.

Doğru cevap A'dır.

Daha önce de belirtildiği üzere pediatrik hastaların yetişkinlerin küçüğü olarak değerlendirilmesi
yanlış bir yaklaşımdır. Pediatrik hastalarda ilaçların kullanımı erişkinlerinkinden
farklıdır. Bu farklılıklar şu şekilde sıralanabilir:
• Pediatrik hastalarda gözlenen farmakokinetik ve farmakodinamik farklılıklar,
• Pediatrik hastalarda, bazı hastalıkların görülme sıklığının, hastalıkların belirtilerinin,
şiddetinin, hastaların tedaviye olan gereksinimlerinin ve tedaviye verdikleri
yanıtların erişkinlerden farklı olabilmesi,
• Klinik verilerin az olması,
• Bu hastalarda her farmasötik şeklin kullanılamaması,
• Karşıt olaylara ilişkin bilgilerin sınırlı olması,
• Doz hesaplama hatalarının ciddi toksisite sorunlarına yol açabilmesi,
• Uyunç sorunu yaşanması,
• Endikasyon dışı ilaç kullanımının yaygın olması,
• Kronik ilaç tedavilerinde yaşa bağlı geçiş dönemlerinde doz ayarlama sorunları,
• Tedaviyi bütün faktörleri dikkate alarak yönetebilecek hekim sayısının azlığı,
• Sağlık personeline bu konuda verilen eğitimlerin yetersizliği.

Doğru cevap A'dır.

Geriatrik dönemde ilaçtan alınan yanıtı ve tedavinin etkinliğini değiştiren faktörler
aşağıdaki gibidir:
• İlaçların farmakokinetik/farmakodinamik özelliklerinin değişmesi,
• Uyuncun azalması,
• Beslenme bozuklukları, 

• Polifarmasi,
• İlaç etkileşimleri,
• Eliminasyon organları ile ilgili hastalık görülme sıklığının artması,
• Ekonomik sorunlar.

Doğru cevap E'dir.

Geriatrik dönemdeki bireylerde gastrointestinal sistemde meydana gelen birtakım değişiklikler,
ilaç absorbsiyonunu etkilemektedir. Bu değişiklikler aşağıda sıralanmıştır.
• Midenin boşalma süresi uzar.
• Mide asid salgısı azalır.
• Mide-barsak kanalının peristaltik hareketleri azalır.
• İnce barsakta villusler, atrofiye uğradığı için absorpsiyon yüzeyi azalır.
• Mide-barsak kanalından geçen kan akımı hızı azalır.

Doğru cevap B'dir.

Gebelik ortalama 40 hafta devam eden bir süreçtir. Bu süreç üç bölüme ayrılır:
• 1. trimester (ilk 13 hafta)
• 2. trimester (14-27. haftalar arası)
• 3. trimester (27-40. haftalar arası)

Doğru cevap A'dır.

Pediatride, çocuğun yaşına göre 3 döneme ayrılmaktadırlar: Yenidoğan: Doğumdan sonra ilk 4 haftayı kapsayan dönemdekiler. Bebek: 5. haftadan 52. haftanın sonuna kadar olan dönemdekiler. Çocuk: 1. yaştan 16. yaşın sonunu kadar olan
dönemdekiler.

Pediatrik hastalarda ilaçların kullanımı erişkinlerinkinden farklıdır. Bu farklılıklar şu şekilde sıralanabilir: Pediatrik hastalarda gözlenen farmakokinetik ve farmakodinamik farklılıklar. Pediatrik hastalarda, bazı hastalıkların görülme sıklığının, hastalıkların belirtilerinin, şiddetinin, hastaların tedaviye olan gereksinimlerinin ve tedaviye verdikleri yanıtların erişkinlerden farklı olabilmesi. Klinik verilerin az olması. Bu hastalarda her farmasötik şeklin kullanılamaması. Karşıt olaylara ilişkin bilgilerin sınırlı olması. Doz hesaplama hatalarının ciddi toksisite sorunlarına yol açabilmesi. Uyunç sorunu yaşanması. Endikasyon dışı ilaç kullanımının yaygın olması. Kronik ilaç tedavilerinde yaşa bağlı geçiş dönemlerinde doz ayarlama sorunları. Tedaviyi bütün faktörleri dikkate alarak yönetebilecek hekim sayısının azlığı. Sağlık personeline bu konuda verilen eğitimlerin yetersizliği.

AİK ve AİK ilkeleri hakkında yeterli bilgiye sahip olan ve bu kapsamda hareket eden hekimin, hastalıkların tedavisi sürecinde sergileyeceği yaklaşımlar kısaca şu şekilde özetlenebilir: Hekim tarafından hastalığın tanısı koyulur. Hekim tedavinin amaçlarını belirler. Hastaya uygun, etkinliği kanıtlanmış, güvenli tedaviyi belirler. İlaç dışı tedavi uygulanacaksa tedavi hakkında bilgi verir. İlaç tedavisi uygulanması gerekiyorsa uygun ilaçları seçer. İlaçları uygun şekilde reçete eder. Tedavi başarısını değerlendirmek için tedavinin sonuçlarını izler ve değerlendirir. Hastaların ebeveynlerini ve hastalarının bakımından sorumlu olan kişileri sürecin her aşamasında doğru, ayrıntılı ve anlaşılır şekilde bilgilendirir.

Hastanın, anlatılan bütün bilgileri doğru anladığından emin olmaları eczacıların sorumlulukları arasındadır ancak aynı bilgileri yazılı olarak vermek eczacıların sorumlulukları arasında değildir.

Pediatrik hastalara ilaç uygulanması sırasında hemşirelerin dikkat edeceği noktalardan birisi de ilaç hazırlama işlemini pediatrik hastanın yanında yapmamalarıdır.

Geriatrik dönem 65 yaş ve üzerindeki bireylerin içinde bulunduğu dönemdir.

Geriatrik dönemde ilaçtan alınan yanıtı ve tedavinin etkinliğini değiştiren faktörler
şöyledir; İlaçların farmakokinetik/farmakodinamik özelliklerinin değişmesi, uyuncun azalması, beslenme bozuklukları, polifarmasi, ilaç etkileşimleri, eliminasyon organları ile ilgili hastalık görülme sıklığının artması, ekonomik sorunlar.

Geriatrik dönemdeki bireylerde tedavi yaklaşımları şu şekilde olmalıdır: Tedaviye düşük doz ilaç ile başlanmalıdır. Dozlar arasındaki aralık uzatılmalıdır. İlaç dozunun titre edilmesi gençlere göre daha yavaş yapılmalıdır. İlaçların eliminasyonu için daha uzun süre beklenmelidir.

Emzirme döneminde, bebeğin ilaca maruziyetini azaltmak için uygulanabilecek akılcı
yaklaşımlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: Anne, gerekli olan durumlar dışında mümkün olduğunca ilaç kullanmamalıdır. Süte az geçen ilaçlar tercih edilebilir. İlacın uygulanması için başka uygulama yolları (lokal uygulama, topikal uygulama ve inhalasyon yolu ile uygulama gibi) tercih edilebilir. Emzirme işlemi, sütteki ilaç konsantrasyonunun yüksek olduğu zamanlarda yapılmamalıdır. İlaçlar, bebeğin en uzun uyku periyodundan önce alınabilir. İlaçların geçici olarak kullanıldığı durumlarda, emzirmeye geçici olarak ara verilebilir. Bebeğini emzirmeyi bırakmak üzere olan anne, ilaç tedavisini erteleyebilir. Anne sağlığı için tedavi uygulanması gerekiyorsa ve bu tedavi sırasında emzirme çok zararlı ise emzirmeye son verilmelidir.

Gebelik döneminde hekime danışmadan ilaç/bitkisel ürün kullanması yanlıştır.