TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI - Deneme Sınavı - 28

İlaç dozunun yaş temel alınarak hesaplandığı formül Augsberger formül’dür.Çocuklar aynı yaşta olsalar bile vücut ağırlıkları büyük farklılık gösterebileceği için
Augsberger formülü günümüzde fazla tercih edilmemektedir. İlaç dozu hesaplanırken bu formülün kullanılması, özellikle terapötik indeksi düşük ilaçlar için oldukça tehlikelidir. Bu nedenle, ilaç dozu hesaplamada, vücut ağırlığını esas alan Clark formülü daha fazla tercih edilmektedir.

Pediatrik hastalarda da eczacı:
• Hastaya ait reçetedeki bilgileri (yaş grubu ile endikasyon uyumu, farmasötik şekil ve miktar uyumu gibi) kontrol etmeli ve gerektiğinde hekimle iletişime geçmelidir.
• Hastaya, ebeveynlere ya da hastanın bakımından sorumlu olan kişilere reçetede yer alan ilaçlara, ilaçların pediatrik hastada kullanımına, ilaçların yan/karşıt etkilerine ve tedaviye ilişkin ayrıntılı ve açıklayıcı bilgiler vermelidir.

• İlaçlara ve tedaviye yönelik dikkat edilmesi gereken tüm noktaların altını çizmelidir.
• Bitkisel ürünler, destekleyici ürünler (vitamin/mineral gibi) ve reçetesiz satılan tezgâh üstü ilaçlar konusunda hastalarını doğru yönlendirmelidir.
• Doğumdan itibaren yapılması gereken aşılar konusunda bilgi vermeli ve doğru yönlendirmelidir.
• Hastanın, anlatılan bütün bilgileri doğru anladığından emin olmalıdır.
• Tedavi süresince hastalarını takip etmeli ve düzenli kayıt tutmalıdır.
• Tüm bu aşamalarda, gerekli durumlarda tedaviyi düzenleyen hekim ile iletişime geçmelidir.

Doğru cevap C'dir.

Geriatrik dönemde ilaçtan alınan yanıtı ve tedavinin etkinliğini değiştiren faktörler
aşağıdaki gibidir:
• İlaçların farmakokinetik/farmakodinamik özelliklerinin değişmesi,
• Uyuncun azalması,
• Beslenme bozuklukları

• Polifarmasi,
• İlaç etkileşimleri,
• Eliminasyon organları ile ilgili hastalık görülme sıklığının artması,
• Ekonomik sorunlar.

Doğru cevap D'dir.

Geriatrik dönemdeki bireylerde gastrointestinal sistemde meydana gelen birtakım değişiklikler, ilaç absorbsiyonunu etkilemektedir. Bu değişiklikler aşağıda sıralanmıştır.
• Midenin boşalma süresi uzar.
• Mide asid salgısı azalır.
• Mide-barsak kanalının peristaltik hareketleri azalır.
• İnce barsakta villusler, atrofiye uğradığı için absorpsiyon yüzeyi azalır.
• Mide-barsak kanalından geçen kan akımı hızı azalır.

Doğru cevap E'dir.

Geriatrik dönemde meydana gelen farmakokinetik değişiklikler incelendiğinde geriatrik dönemdeki
bireylerde tedavi yaklaşımları şu şekilde olmalıdır:
• Tedaviye düşük doz ilaç ile başlanmalıdır.
• Dozlar arasındaki aralık uzatılmalıdır.
• İlaç dozunun titre edilmesi gençlere göre daha yavaş yapılmalıdır.
• İlaçların eliminasyonu için daha uzun süre beklenmelidir.

Doğru cevap A'dır.

Geriatrik dönemdeki bireylerde duyarlılığı değişen ilaçlara örnek vermek gerekirse;
• Beta adrenerjik reseptör sayısı azalmakta, reseptör desensitizasyonu oluşmakta ve beta reseptörleri etkileyen ilaçlara yanıt azalmaktadır.
• Kan basıncını düzenleyen baroreseptör refleks duyarlılığın yaşlanma ile azalması, hipotansif ilaçlarla tedavi sırasında postural hipotansiyona neden olur.
• Geriatrik dönemdeki bireylerde oral antikoagülan ilaçlara duyarlılık artmıştır.
• Uyku ilaçlarına (barbitüratlar gibi) ve anksiyolitik ilaçlara (diazepam, alprazolam) duyarlılık artmıştır.
• Opoid analjeziklerin (morfin, meperidin gibi) etkisi artmıştır.
• Bazı nöroleptik ilaçlara (fenotiazinlere ve benzeri nöroleptik ilaçlara) bağlı ekstrapiramidal bozukluk ve ortostatik hipotansion daha sık ortaya çıkar.
• Antikolinerjik ilaçların santral etkilerine duyarlılık artmıştır.
• Tiazid diüretikleri ile oluşan hipokalemi ve potasyum tutucu diüretiklerle oluşan hiperkalemi daha belirgindir.
• Sülfonilüre türevi antidiyabetik ilaçlar ile oluşan hipoglisemiye duyarlılık artmaktadır.

Doğru cevap B'dir.

Osteoporoz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar: 
Bifosfonatlar etkinliklerinin ispatlanması, erişim kolaylığı, uygun maliyeti ve uzun dönem güvenlik verilerinin olması nedeni ile ilk tercih ilaçlardır. Oral ve parenteral formları vardır. Uzun aralıklarla kullanılan parenteral formları, özellikle polifarmasinin sık görüldüğü geriatrik hastalarda uyunç sorununu ve yan etkileri azaltması açısından avantajlıdır. Doğru cevap C'dir.

Gebelik döneminde alınan ilaç ve diğer ksenobiyotiklerin fetüste gelişme bozukluğuna ve
morfolojik bozukluklara veya ölüme kadar gidebilen kalıcı bozukluklara neden olmasına teratojenite, bu duruma neden olan maddelere ise teratojenik maddeler denilir. Doğru cevap D'dir.

Emzirme döneminde ilaçlar, pasif difüzyonla anne sütüne geçerek bebekte istenmeyen etkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Anneden bebeğe geçen ilaç miktarını anne ile ilgili (sütün içeriği, sütün pH’sı, meme kan akışı ve annenin ilaç metabolizması gibi),
ilaçla ilgili (molekül ağırlığı, pKa, proteinlere bağlanma, yağda çözünürlük, doz ve doz aralığı ve formülasyonu gibi) ve bebekle ilgili (tüketilen süt miktarı ve farmakokinetik değişiklikler gibi) faktörler etkilemektedir. Doğru cevap E'dir.

Maserasyon: Uygun boyuta getirilmiş drog ve su, oda ısısında ara sıra çalkalanarak birkaç saat bekletildikten sonra süzülür.

Bazı bitkisel ürünler, bazı hastalık durumlarında güvenli değillerdir. Özellikle birtakım sağlık problemlerinde, bitkisel ürün kullanırken çok daha dikkatli olmalıdırlar. Bu sağlık problemleri şu şekilde özetlenebilir;
• Bağışıklık sistem yetmezliği olan kişiler, • Kanser hastaları,
• Kalp rahatsızlığı olanlar,
• Epilepsi hastaları,
• Tiroid hastaları,
• Diyabet hastaları,
• Kan pıhtılaşma problemi olanlar,
• Prostat hastaları,
• Tansiyon hastaları,
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği olanlar,
• Psikiyatri hastaları,
• Parkinson hastaları,
• Alerji öyküsü olan hastalar

Doğal ve bitkisel kökenli ilaç geliştirilmesine verilebilecek en bilinen örneklerden biri de söğüt ağacı (Salix alba L.) kabuklarından elde edilen salisilik asitin asetillenmesiyle ağrı kesici asetil salisilik asit etken maddesinin, sonra da Aspirin ilacının geliştirilmesidir.

Penisilin 1928 yılında Sir Alexander Fleming tarafından, Penicilium notatum adlı küfün bileşiminde keşfedilmiş bir antibiyotiktir.

Uçucu yağların Latince adı  Aetherolea'dır.

Bir bitkinin tümü veya birkaç organı drog olarak kullanılabileceği gibi, bitkiden yara- lama yoluyla veya özel bir işlem sonunda elde edilen ya da kendiliğinden salgılanan reçine, zamk, balzam, usare gibi birtakım maddeler bitkisel drog olarak değerlendirilir. Tek halde kullanıldıkları gibi farklı karışımlar halinde de kullanılabilmektedirler. Bitkisel drog, bitkisel ilacın temelini oluşturur ve doğal ürünlerde farmasötik kalitenin teminatını sağlar. Bu yönüyle ot, her bitki veya bitkisel ürün “drog”, yani ilaç olarak değerlendirilemez, kullanılamaz.

Origanum, Thymus, Satureja, Coridothymus, Satureja vb. türleri halk arasında genel olarak kekik olarak bilinmektedir.

Ekstreler (Extracta) genellikle kuru haldeki bitkisel veya hayvansal droglardan maserasyon, perkolasyon ya da başka uygun bir valide edilmiş yöntemle elde edilen; sıvı, katı veya yarı katı kıvamda olabilen preparatlardır (Şekil 8.4). Ekstrasyon için kullanılan çözücü; işlem sonunda, alçak basınçta ve uygun bir sıcaklıkta yoğunlaştırılarak uzaklaştırılır. Standart ekstreler; uygun inert maddeler kullanılarak ya da başka ekstreler yardımıyla, bileşiklerin istenen miktarda olması sağlanarak hazırlanırlar.

Ekinezya preparatlarının 8 haftadan daha uzun süre kulla- nılmaması gerekmektedir.

Grekler döneminde, sağlık işlemleri ile din adamları ilgileniyorlardı. Bu dönemde, hastalıkların tedavisinde ilacın yanı sıra dini telkin de kullanılıyordu. Hekimliğin babası olarak kabul edilen Grek hekim Hippokrates (M.Ö. 460-377), hekimliği dinden ayırıp ilmi esaslara bağlamıştır. Hippokrates’in eserlerinde, çoğunluğunu bitkisel drogların oluşturduğu 400 kadar drog bulunmaktadır. Doğru yanıt A’dır.