TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI - Deneme Sınavı - 25

Dünya Sağlık Örgütü’nün ilaç tanımına bakacak olursak; ilaç, “fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları, alanın yararı için değiştirmek veya incelemek amacıyla kullanılan veya kullanılması öngörülen bir madde ya da ürün” olarak ifade edilmektedir. Bu tanıma göre bir maddenin ilaç olarak tanımlanabilmesi için taşıması gereken özellikler şu şekilde sıralanabilir;
• Hastalıkların önlenmesi, tedavisi ya da tanısında kullanılmalı,
• Etkili bir veya birkaç etken madde içermeli,
• Etken maddelerin ve yardımcı maddelerin saflık ve safsızlıkları bilinmeli (kalite),
• İçerdiği etken maddelerin miktarı bilinmeli ve dozu kolaylıkla ayarlanabilmeli,
• Etki sağlayacak etken maddelerin kimyasal yapıları bilinmeli (etkinlik),
• Etken maddelerin etki mekanizmaları açıklanabilmeli,
• Yan etkileri az olmalı ya da tercihen hiç olmamalıdır (güvenlik/güvenlilik),
• Uygun formülasyonu, ambalajı, prospektüsü ve etiketi olmalıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğal Kökenli Konvanisyonel Etken Maddeler; Atropin, Morfin, Kodein, Kinin

Doğru cevap A şıkkıdır.

Kuru Ekstreler: Extracta sicca

Doğru cevap C şıkkıdır.

İntraartiküler Uygulama
İlacın bir enjektör yardımıyla eklemin içine uygulanmasıdır. Özellikle osteoartrit gibi durumlarda ağrı ve inflamasyonu ortadan kaldırmak için tercih edilen bir ilaç uygulama
yoludur.

Doğru cevap a'dır.

Redistribüsyon, ilaçların etki yerlerinden uzaklaştırılmalarına ve dolayısıyla etkilerinin sona erdirilmesine neden olan bir olaydır.

Doğru cevap c'dir.

Terapötik eşdeğerliktir.

Farmasötik eşdeğerlik aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için kullanılır.

Farmakolojik eşdeğerlik iki ayrı farmasötik şeklin kimyasal içeriklerinin farklı fakat vücutta aynı etkin moleküllere dönüşen ve aynı farmakolojik etkiyi gösteren maddelerden oluşmasıdır.

İntravenöz (iv) terimi, toplardamar içine yapılan uygulamaları ifade etmek için kullanılır. İntravenöz yolla uygulanan ilaçlar, daha hızlı etki ederler ve %100
biyoyararlanıma sahiptirler.

Dissolüsyon, in vivo testin yerine ya da ona tamamlayıcı olarak kullanılmasının yanında yeni ilaç geliştirme aşamasında, aday formülasyonlardan en uygun olanı seçmek ve kalite kontrolü gerçekleştirmek amacıyla da kullanılabilir.

Orjinal İlaç, referans ilaç ya da ürün alanında geliştirilmiş ilk ürün olan ve gerekli etkinlik ve güvenlik testlerini geçerek ilaç firması tarafından satışa sunulmuş olan
müstahzardır.

İlaç üretiminde kullanılan maddelerin analiz yöntemlerinin açıklandığı, bilimsel olarak uyulması gereken kuralları ve yöntemleri kapsayan resmi kitaplara farmakope denir.

Gereğinden az değil gerekenden fazla ilaç yazılması sık karşılaşılan bir AOİK durumudur. Doğru cevap B'dir.

Ülkemizde karşımıza çıkan bazı AOİK örnekleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
• Çocuk ishallerinin antibiyotikle tedavisi,
• Fonksiyonel kabızlıkta laksatif ilaç kullanımı,
• Soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımı,
• Astımda uzun etkili beta-2 reseptör agonistlerinin uygunsuz kullanımı,
• Bütün dispepsi durumlarında proton pompası inhibitörlerinin ve/veya H2
reseptör
blokörlerinin kullanımı,
• Peptik ülserde proton pompası inhibitörleri ve H2
reseptör blokörlerinin birlikte
kullanılması,
• Esansiyel hipertansiyonda tek ilacın etkinliğini denemeden kombine ilaç tedavisi
uygulanması,
• Analjezik ilaçların uygunsuz kullanımı,
• Vitaminlerin uygunsuz kullanımı,
• Gereksiz aşılama,
• Hastalığa yönelik ayırıcı tanı yapmaksızın olası tanılara yönelik ilaç kombinasyonlarının reçete edilmesi,
• Yeni çıkan ilaçların uygunsuz kullanımı,
• Hastaya, hastalığı ve hastalığının tedavisine yönelik yeterli bilgi verilmemesi.

Doğru cevap E'dir.

Akılcı ilaç kullanımının (AİK) en önemli paydaşı hekimlerdir. Doğru cevap C'dir.

Eczacılık Fakülteleri arasında AİK eğitimine ilk olarak Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı’nda başlanmıştır. Doğru cevap A'dır.

İlacın üretiminden imha edilmesine kadar olan bütün süreçler ve bunları ilgilendiren AİK ilkeleri beş ana başlık altında incelenebilir:
1. İlacın reçete edilmeden önceki süreci,
2. Hastalıkların tanısı ve tedavi düzenleme süreci,
3. İlacın tedarik edilme süreci,
4. İlacın uygulanma/kullanılma süreci,
5. İlaç atığı ve imha edilme süreci.

Doğru cevap D'dir.

ATEA’nın temel ölçütleri; etkililik, güvenlilik, uygunluk ve maliyettir. Doğru cevap C'dir.

İlacın yan etkileri:

Doğru cevap E'dir.

Endotoksinler, bazı bakterilerin içinde bulunan ve bakteri hücresinin parçalanmasıyla ortaya çıkan toksik maddelerdir.