TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI - Deneme Sınavı - 20

Kalite, etkinlik ve güvenliği kanıtlanmış bitkisel ürünlerin, hekim önerisiyle, birtakım hafif rahatsızlıklarda ya da tedaviye yardımcı olarak kullanılması uygun olabilir; ancak özellikle ciddi hastalıklarda, tek başına bir tedavi yöntemi olarak görülmemelidir. Doğru cevap B'dir.

Maddelerin tamamı hamilelik döneminde kullanımı tavsiye edilmeyen sakıncalı bitkilerdendir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılarda fonksiyonel ve fizyolojik değişiklikler nedeniyle bitkisel ürün kullanımında yan etkilerin çok daha sık ortaya çıkması söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

Estrojenler, progesteron ile birlikte kadınlarda cinsiyet özelliklerinin gelişmesini ve
sürdürülmesini sağlayan steroid yapılı hormonlardır.

Doğru cevap a'dır.

Prematüre ve yenidoğanlara kloramfenikol, vücut ağırlığına göre erişkin dozu oranlanarak uygulanırsa Gri bebek sendromuna neden olur.

Gereksiz yere fazla ilaç yazılmasına polifarmasi adı verilir.

Şekil 6.1 AİK’nin Başlıca Paydaşları incelendiğinde piramidin en üstünde hekimlerin bulunduğu görülür.

DSÖ, 1977 yılında Temel İlaç Listesi’nin oluşturulması ile esas adımı atmış ve 1985 yılında Nairobi’de düzenlenen “AİK Uzmanları Konferansı”nda AİK’i tanımlamıştır. Bu tanıma göre AİK hastaların ilaçları klinik ihtiyaçlarına uygun şekilde, bireysel gereksinimlerini karşılayacak dozlarda, yeterli sürede, hastaya ve topluma en düşük maliyetle almalarıdır.

DSÖ tarafından 2002 yılında “İlaç Politikaları Perspektifleri” yayımlanmıştır.

AİK’i teşvik etmek için DSÖ tarafından belirlenen ve ülkelere önerilen 12 temel maddeye baktığımızda uluslararası değil, ulusal temel ilaç listesinin geliştirilmesi ve kullanılması maddesini görürüz.

K-tedavi ve K-ilaç seçimi aşamalarında, akılcı tedavide eniyileme analizi (ATEA)’dan yararlanılır. ATEA sonucunda alternatifler arasından ilgili hastalıkta kullanılabilecek en iyi ilaçlar belirlenir ve alternatifler sıraya koyulur. Seçim işleminde 4 temel ölçüt kullanılır:

1. Etkililik
2. Güvenlilik
3. Uygunluk
4. Maliyet

Hastalığın teşhisini koyan ve tedavi protokolünü oluşturan, hekimlerin önemli rol oynadığı hastalıkların tanısı ve tedavi düzenleme sürecinden sonra, ilacın tedarik edilme süreci gündeme gelmektedir. İlacın tedarik edilme sürecinde daha çok eczacılar rol oynamaktadır.

DSÖ ve Uluslararası Eczacılık Federasyonu (UEF), sağlık personelinin istenmeyen ve beklenmeyen tüm karşıt etkileri gözlemlemesi ve bildirmesi gerektiğinin altını çizmektedir. Türkiye Farmakovijilans Merkezi (TÜFAM) ülkemizde karşıt etkilerin toplandığı, incelendiği ve değerlendirildiği merkezdir. Eczacıların, hastalarının takibi aşamasında karşılaştıkları karşıt etkileri TÜFAM’a doğru ve eksiksiz olarak bildirmesi, farmakovijilans çalışmalarının doğruluğu ve devamlılığı açısından oldukça önemlidir.

Çocuk dozu= (Çocuğun ağırlığı (kg) X Erişkin dozu)/ 72

=24 x 600 / 72 = 200 mg

Yatarak tedavi gören hastalarda, hekim tarafından reçete edilen ilaçların hastaya uygulanması hemşirelerin sorumluluğundadır.

Türkiye’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı denetiminde “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile tıbbi atıkların yönetimi süreci düzenlenmiştir. Sağlık kuruluşlarının, kalite standartları gereği ilgili mevzuata uygun düzenlemeler yapması gerekmektedir.

Antibiyotiklerin doğru olmayan şekillerde kullanılması, direnç gelişmesine neden olduğundan önem arz etmektedir. Antimikrobiyal direnç gelişmesi, söz konusu mikroorganizmanın neden olduğu enfeksiyonu tedavi etmek için kullanılan antimikrobiyal ilacın etkisinin azalmasına/yok olmasına neden olur. Sonuçta hastalık ve ölüm oranlarının artması, hastanede kalış sürelerinin uzaması ve tedavi maliyetlerinin artması gibi olumsuzlukların yaşanması söz konusu olabilir.

Antibiyotik tedavisi uygulanmasının yararlı olacağı durumlarda, pediatrik hastanın bireysel durumu da göz önünde bulundurularak aşağıdaki basamaklar takip edilmelidir:

• Olası patojenlere etkili uygun antibiyotiğin seçimi,
• Uygun ilaç uygulama yolunun seçimi,
• Uygun dozun seçimi,
• Gereken en kısa sürede tedavinin uygulanması.
Diğer yandan hastaya reçete edilen antibiyotiğin, çocuklarda kullanımının uygun olması gerekmektedir. Örneğin tetrasiklinler, dişte renk değişikliklerine ve kemiklerde şekil değişikliklerine neden olabildikleri için 8 yaş ve altındaki çocuklarda kesinlikle kullanılmamalıdır.

Metamizol, 3 aydan büyük pediatrik hastalarda kullanılabilir. Ancak bu ilacın şok ve agranülositoz, trombositopeni ve lökopeni gibi kan tablosu bozukluklarına neden olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle kullanımı bazı ülkelerde yasaklanmıştır.

Geriatrik dönemdeki bireylerde gastrointestinal sistemde meydana gelen birtakım değişiklikler, ilaç absorbsiyonunu etkilemektedir. Bu değişiklikler aşağıda sıralanmıştır.

• Midenin boşalma süresi uzar.
• Mide asid salgısı azalır.
• Mide-barsak kanalının peristaltik hareketleri azalır.
• İnce barsakta villusler, atrofiye uğradığı için absorpsiyon yüzeyi azalır.
• Mide-barsak kanalından geçen kan akımı hızı azalır.
Bu değişiklikler nedeni ile oral yolla kullanılan ilaçların absorpsiyon hızı yavaşlar. Mide-barsak kanalından pasif difüzyonla absorbe edilen ilaçların absorpsiyon derecesi pek değişmezken, taşıyıcı aracılığıyla absorbe olan ilaçların absorpsiyonu azalır.