TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI - Deneme Sınavı - 12

Opioid (Narkotik) Analjezikler Güçlü analjezik ilaçlardır ancak bağımlılık yapma potansiyeline sahiptirler. Bu ilaçlar, düz kaslı organlardan kaynaklanan kolik ağrılar, infarktüs ağrıları, kanser ağrıları, kemik kırıklarına bağlı ağrılar, yaralanma ve yanıklara bağlı ağrılar, cerrahi girişim sonrası ağrı gibi orta ve şiddetli ağrılarda endikedirler. Genel anestezinin indüksiyonu ve idamesi amaçları için de kullanılırlar. Bu grupta morfin, kodein gibi doğal hidromorfon, oksikodon, buprenorfin gibi yarı-sentetik ve fentanil, sufentanil, alfentanil, remifentanil, petidin (meperidin), pentazosin, nalbufin ve butorfanol gibi sentetik ilaçlar bulunur.

Kulak hastalıkları için kullanılan ilaçlara otolojik ilaçlar adı verilir. Sık karşılaşılan kulak hastalıkları, otitis eksterna ve otitis mediadır. Kulağa ait bu iniamatuar hastalıklarda, iniamasyonun tedavisi için betametazon, deksametason, klobetazon, prednizolon, hidrokortizon gibi kortikosteroidler topikal olarak kullanılırlar. Kulakta gelişen enfeksiyonların tedavisi için enfeksiyon etkeninin duyarlı olduğu kemoterapötik ilaç seçilir.

Metaraminol, noradrenalin, fenilefrin ve efedrin gibi sempatomimetik ilaçlar hipotansiyon tedavisinde endikedirler.

Antitrombotik ilaçlar, antitrombin III konsantresi, heparin, bemiparin, dalteparin, enoksaparin, nadroparin, parnaparin, sulodeksit, tinzaparin gibi heparin grubu ilaçlar, varfarin ve asenokumarol gibi K vitamini antagonistleri, asetilsalisilik asit, karbaspirin, absiksimab, tiklopidin, dipiridamol, epoprostenol, iloprost, klopidogrel, prasugrel, silostazol, tikagrelor, tirofiban, treprostinil gibi trombosit agregasyon inhibitörleri, alteplaz, drotrekogin alfa, reteplaz, streptokinaz, tenekteplaz, ürokinaz gibi enzimler, dabigatran, argatroban, desirudin lepirudin gibi direkt trombin inhibitörleri, apiksaban, rivaroksaban gibi direkt faktör XA inhibitörleri ve diğer antitrombotik ilaçlar (fondaparinaks sodyum ve kondroitin sülfat B) olarak sınıflanabilirler.

Sülfonilüreler (gliklazid, glimeprid, glibenklamid, glibornurid, glikuidon, glipizit, klorpropamit gibi), meglinitidler (nateglinid, repaglinid), biguanidinler (metformin), tiazolidindionlar (pioglitazon), alfa-glukozidaz inhibitörleri (akarboz, vogliboz, miglitol), sodyum-glukoz taşıyıcı inhibörleri (dapaglifozin, empagliozin, kanagliozin) ve inkretinmimetik ilaçlar (eksenatit, liraglutit, liksisenatit gibi glukagon-benzeri peptit-1 (GLP-1) analogları ve sitagliptin, vildagliptin, saksagliptin gibi dipeptidil-peptidaz-IV inhibitörleri) klinikte sık kullanılan antidiyabetik ilaçlar arasındadır.

Kortizol, adrenal korteksten salgılanan başlıca glukokortikoid hormondur. Hidrokortizon, prednizolon, metilprednizolon, triamsinolon, deksametazon, deflazakort, betametazon,budezonid, siklesonid, flunisolid, flukortolon, mometazon, beklometazon, flutikazon, klobetazon, rimeksolon, prednikarbat, halometazon ve parametazon gibi ilaçlar ise klinikte sıklıkla kullanılan kortikosteroid ilaçlardır.

Büyüme hormonu (GH, somatotropin), vücudun tüm dokularında hücrelerin büyümesini, çoğalmasını ve protein sentezini artıran hormondur. Büyüme hormonu eksikliği, büyüme geriliği, kaşeksi, AIDS’e bağlı tükenme sendromu, kısa bağırsak sendromu, Prader- Willi sendromu ve Turner sendromu tedavileri, büyüme hormonun başlıca endikasyonlarıdır.

Vazopresin, suyun böbreklerden geri emilimini artırarak, idrar çıkışını azaltan hormondur.

Tiroid bezinin fazla çalışması ve aşırı miktarda hormon salgılaması durumuna hipertiroidizm adı verilir.

Demans, kişinin öğrenme ve bellek oluşturma gibi çeşitli bilişsel işlevlerinin günlük yaşamını etkileyecek ölçüde bozulmasıdır.

Benzokain, tetrakain, lidokain, bupivakain, levobupivakain, ropivakain, sinkokain, prilokain, mepivakain ve artikain klinikte kullanılan lokal anestezik ilaçlardan bazılarıdır.

Makrolid ilaçlar azitromisin, eritromisin, diritromisin, klaritromisin, roksitromisin, telitromisin, troleandomisin ve spiramisin gibi ilaçlardır.

Fiziksel yöntemler ile yapılan tedaviye fizyoterapi, radyasyonla yapılan tedaviye radyoterapi, ilaç kullanılarak yapılan tedaviye farmakoterapi, psikolojik yöntemlerle yapılan tedaviye psikoterapi denir.

Kansere dönüşme olasılığı yüksek olan dokuların vücuttan çıkarılması profilaktik cerrahidir. Kanser tanısını koymak için yapılan cerrahi diagnostik cerrahidir. Dokuda var olan tüm kanser hücrelerini uzaklaştıran cerrahiye kuratif cerrahi denir. Hastanın şikayetlerini azaltmak için yapılan cerrahiye palyatif cerrahi denir. Epileptik hastalarda epileptik odağın kaldırıldığı cerrahi, rezektif cerrahidir.

Süspansiyon, sıvı içinde katı ilaç etkin maddesi içerir, posyon şurubun daha az şekerli halidir, liyofilize preparat katıdır. Enjeksiyon ile uygulanan ilaç solüsyonları ise enjektabl solüsyonlardır.

İnfüzyon drogun üzerine sıcak su konarak hazırlanır. Tentür, ilaç etin maddesinin alkol veya eter gibi çözücülerdeki çözeltisidir. Ekstre, bitkisel drogların su, alkol veya diğer çözücüler ile ekstre edilmeleri ve çözücünün uçurulması ile elde edilen farmasötik şekildir. Rektal yoldan kullanılan ilaç solüsyonları ise enemadır.

Mide-barsak problemi olan kişilerde parenteral uygulama avantajlıdır. Bilinci açık olmayan kişilere oral ilaç verilmesi olanaksızdır. İlacın etkisi ilaç direkt olarak kana verildiği için çabuk görülür.

Formoterol beta adrenerjik reseptörleri aktive ederler.

Uygulanan tedavinin hastalık etkenini ortadan kaldırmaksızın, sadece hastalığın ilerlemesini yavaşlattığı ve hastanın yaşam kalitesini artırdığı durumlarda “palyatif tedavi” den söz edilir. Tedavi, bazen sadece hastalığın belirtilerini (semptomlarını) azaltarak, hastanın hastalığı daha hafif geçirmesini sağlar. Bu tip tedavilere ise “semptomatik tedavi” adı verilir. Tedavinin özelleşmiş şekline “terapi” denir. Örneğin yaşlılığa, yaralanmalara ve hastalıklara bağlı hareket bozukluklarının ve ağrının, fiziksel uygulamalar ile tedavisine “fizyoterapi”; psikolojik hastalıkların uzmanlar tarafından uygulanan özel yöntem ve teknikler ile tedavisine “psikoterapi” adı verilir. Hastalık nedeninin tamamen ortadan kaldırıldığı ve tam bir iyileşmenin sağlandığı tedavi şekli ise radikal tedavidir.

Doksazosin alfa-adrenerjik reseptör blokörleri, asebutolol beta-adrenerjik reseptör blokörleri, guanadrel adrenerjik nöron blokörleri, metildopa ise santral etkili sempatolitikler arasında yer alan ilaçlardır. Nitrogliserin hipertansif krizin acil tedavisinde endikedir.