TEMEL İDARE HUKUKU

Kamulaştırma taşınmaz mallar için geçerli olan bir usul iken, istimval taşınır mallar için veya bedeni yükümlülükler için uygulanan bir yöntemdir. Ancak istimval yetkisinin kanunda açıkça düzenlenmiş olması gerekir. Ayrıca istimval kararının yargısal denetimi idari yargıda, bedel uyuşmazlıkları ise adlî yargıda görülür. Doğru cevap A'dır.

İdarenin elindeki mal, idarenin özel hukuk malı ise, özel hukuk hükümlerine tabi olup, bu mallarla ilgili uyuşmazlıklar da adlî yargıda çözülecektir. Doğru cevap E'dir.

İdarelerce yeterli ödenek temin edilmeden kamulaştırma işlemlerine başlanılamaz. Kamulaştırma ancak kamu yararı amacıyla yapılabilir. Bunun için de idarelerde, ikinci olarak kamulaştırmada kamu yararı bulunduğuna ilişkin bir karar alınması zorunludur. Ardından kamulaştırılacak taşınmaz belirlenir. Doğru cevap A'dır.

"Bir devlet malının umumun faydalanmasına koyan veya bir amme hizmetine bağlayan, diğer tabirle, hususî emlâki, orta malı veya hizmet malı kategorisine koyan veya amme hizmetinin vasıtası hâline getiren idari tasarruf” olarak tanımlanan kavram, "tahsis" kavramı olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Pazar ve panayır yerleri, yollar, meydanlar ve köprüler, orta malları sınıfında yer alırken; kütüphaneler hizmet malları arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kamunun (halkın) doğrudan kullanımına ya da yararlanmasına sunulan mallara orta malları denir. Yollar, meydanlar, köprüler, tüneller, pazar ve panayır yerleri orta mallarının örneklerini oluşturur. Doğru cevap D'dir.

Kamusal malların devir ve ferağ edilmezliği ilkesi gereğince, malın kamusal mal statüsü devam ettiği sürece satım, takas gibi işlemlere konu olamaz. Kamusal mallar kamu hizmetinin sunumunda kullanıldığı için, malın devir ve ferağ edilmesi, kamu hizmetlerinin aksamasına sebep olabilir. Bu tür mallar ancak, kamusal mal statüsünden çıkarılması (tahsis işleminin kaldırılması) hâlinde devir ve ferağ edilebilir. Doğru cevap E'dir.

Özel-istisnai yararlanma: Bu usul, idarenin bir işlemi (izin) veya sözleşme ile, kamusal maldan tahsisin amacını tehlikeye sokmayacak biçimde, tahsisle bağdaşır ve başkalarının kullanımını engelleyecek şekilde yararlanmayı ifade etmektedir. Mesela kaldırımlardaki büfeleri ele alalım. Kaldırımların tahsis amacı, kişilerin oradan yürüyerek kullanmalarıdır. Oysa kaldırımdaki büfe, hem kaldırımın tahsis amacıyla ilgili değildir hem de kapladığı alan itibariyle başkalarının kullanımını engellemektedir. Ancak kaldırımdaki büfe, tahsis amacına tamamen zıt olmayıp tahsisle bağdaşabilir niteliktedir. Aynı durum, kamu binalarındaki (örneğin okul binaları) kantinler için de söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Kamulaştırma, mülkiyet hakkına müdahale niteliğinde olduğundan, kamulaştırmanın esas ve usulleri kanunla düzenlenmelidir. Kamulaştırma, ancak özel mülkiyetteki (sadece) taşınmaz mallar hakkında yapılabilir. Kamulaştırma, gerçek değerin kural olarak peşin ve nakden ödenmesi suretiyle yapılır. Dolayısıyla I ve III no'lu önermeler doğru niteliktedir. Doğru cevap D'dir.

Kamulaştırma Kanunu’nun 25. maddesinde “mülkiyetin idareye geçmesi, mahkemece verilen tescil kararı ile olur” hükmü yer almaktadır. Aynı kanunun 10'uncu maddesinde “Tescil hükmü kesin olup tarafların bedele ilişkin istinaf ve temyiz hakları saklıdır” hükmü yer almaktadır. Hükümden açıkça anlaşılacağı üzere, tescil kararı hakkında istinaf ve temyiz yolu kapalı olup sadece bedele ilişkin kısım için temyize başvurulabilir. Doğru cevap E'dir.