TEMEL İDARE HUKUKU

15 gün içinde göreve başlamayanlar memuriyetten çekilmiş sayılırlar. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Bakan yardımcılığı, valilik ve büyükelçilik istisnai memurluktur ancak kaymakamlık istisnai memurluk değildir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Hukukumuzda memurluk, bilgi düzeyi (diploma) ve yeteneğe göre belli bir dereceden ve kademeden
girilebilen, sonra da derece derece, kademe kademe yükselme imkânının olduğu bir “meslek” olarak kabul
edilmektedir.Kamu hizmetlerinin devamlılığı ilkesi de memurluk statüsünün meslek olarak kabul edilmesini ve sürekli bir kadroda çalıştırılmasını gerektirmektedir.

Memurla idare arasındaki ilişkinin hukuki niteliği,
karşılıklı anlaşmaya (sözleşmeye) dayanan
bir ilişki değil, kanunla ve düzenleyici işlemlerle
belirlenen bir statü ilişkisidir.
Memurla idare arasındaki ilişkinin kanuni statü
ilişkisi olması, memurların statüsünü düzenleyen
kanunlarda ve düzenleyici işlemlerde değişiklik
yapılarak, memurların haklarında ve yükümlülüklerinde
değişiklikler yapılabilmesi sonucunu
doğurur.

Devlet Memurları Kanunu liyakat ilkesini, “Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkânlarla uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır” şeklinde tanımlamaktadır (DMK, m.3/C).
Bir görevi yapmaya en ehil, en layık olan kişinin seçimi yani liyakat ilkesinin uygulanması da “sınav” yönetimi ile gerçekleşmektedir.

Memur olabilmek için, askerliğin fiilen yapılmış olması aranan mutlak bir şart değildir. Memur olabilmek için askerlik durumu itibariyle; a) Askerlikle ilgisi bulunmamak,
b) Askerlik çağına gelmemiş bulunmak, c) Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak gerekir.

Kadro, kamu tüzel kişilerinin kullanacakları memurların sayı ve niteliklerinin kanunla belirlenmesidir. Kadrosuz memur çalıştırılamaz. Hangi kurumda, hangi sayıda ve hangi
sınıfta ne kadar memur çalıştıracağı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde gösterilir (DMK, m.33). Nitekim kurumların kadroları 2 Numaralı Genel Kadro Usûlü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde düzenlenmiştir.

657 sayılı Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi hükümlerine tabi olmaksızın atama yapılabilen memurluklara istisnai memuriyet adı verilir. Tanımda sayılanlar dışındaki konularda 657 sayılı Kanun'a tabidirler. Valilik, TBMM ve Cumhurbaşkanlığı memurlukları gibi kimi görevler istisnai memurluklara örnek verilebilir.

Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40, günlük sekiz saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil
olmak üzere düzenlenir. Günlük çalışmanın başlama
ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre, çalışanların engellilik durumuna göre farklı düzenlenebilir.
Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri de mümkündür.

Memurların sahip oldukları güvenlik hakkı gereğince Kanunda yazılı haller dışında devlet memurunun memurluğuna son verilemez, aylık ve diğer hakları elinden alınamaz (DMK, m.18). Devlet memurları kanunda yazılan hâller dışında (istifa, çekilmiş sayılma, çıkarılma, koşullarda
eksiklik gibi) görevden çıkarılamazlar. Oysa ki İşçiler, kıdem tazminatı ödenerek her zaman işten çıkarılabilirler.

Geniş anlamda kamu görevlileri arasında çeşitli açılardan farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkları kısaca şu şekilde ifade edebiliriz.

Uygulanan hukuk bakımından farklılıklar. Kamuda istihdam edilen kamu görevlilerinin büyük çoğunluğu, kamu hukuku hükümlerine göre görev yaparlar. Bunlardan kimisi siyasi görevler olduğundan anayasa ya da özel kanunlarına göre görev yürütürler. Kimisi de devlet memur statüsü veya diğer kamu görevlisi statüsünde görev yürütürler. Kamuda çalışan işçilere ise, özel hukuk hükümleri (İş Kanunu, Borçlar Kanunu gibi) hükümleri uygulanır. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Sözleşmeli personel: Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usûller çerçevesinde, Cumhurbaşkanınca vizelenen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileri. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Hukukumuzda memurluk, bilgi düzeyi (diploma) ve yeteneğe göre belli bir dereceden ve kademeden girilebilen, sonra da derece derece, kademe kademe yükselme imkânının olduğu bir “meslek” olarak kabul edilmektedir. Kamu hizmetlerinin devamlılığı ilkesi de memurluk statüsünün meslek olarak kabul edilmesini ve sürekli bir kadroda çalıştırılmasını gerektirmektedir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Memurluğun bir meslek olarak kabulünün birtakım sonuçları bulunmaktadır:
a. Memurlar siyasi iktidarlardan bağımsız olarak görev yaparlar. Siyasi iktidarlar değişse bile, memurlar görev yapmaya devam ederler. Yani güvenceli bir statüde görev yaparlar.
b. İkincisi memurlar görevlerini yaparken tarafsız olmak zorundadırlar. Bu nedenle memurların siyasi faaliyette bulunmaları yasaklanmıştır.
c. Üçüncüsü, memurların idare karşısındaki durumu, önceden kanunlarla belirlenmiş olmasıdır.
Anayasanın 128. maddesinde “memurların nitelikleri, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir” hükmü, memurların hukuki statülerinin kanuniliği ilkesini ifade etmektedir. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Memurluk mesleğinin temel ilkeleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 3. maddesinde “sınıflandırma”, “kariyer” ve “liyakat” şeklinde üç ilke olarak sayılmıştır. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Devlet memurlarının, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek dereceye kadar yükselebilmesine kariyer denir (DMK, m.3/B). (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Bazı Suçlardan Mahkûm Olmamak Şartı: Bazı mahkumiyetler memur olmaya engeldir.

(1) Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmak.

(2) Affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.

Yukarıdaki düzenlemelere göre;

(a) Herhangi bir suçtan yargılanıyor olmak memurluğa engel değildir.

(b) Taksirle işlenen suçlardan mahkûm olmak memurluğa engel değildir.

(c) Kasten işlenen bir suçtan bir yıldan az hapis cezasına mahkûm olmak memurluğa engel değildir. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

İstisnaî memurluk; 657 sayılı Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi hükümlerine tabi olmaksızın atama yapılabilen memurluklara denilir. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Mevzuatımızda memurlar için birtakım yükümlülükler (ödevler) öngörülmektedir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz: