TEMEL İDARE HUKUKU - Deneme Sınavı - 2

Yönetmeliğin 3.maddesinde zarar çeşitleri tanımlanmaktadır:

1. Kasdi zarar: Memurların idare veya kişilere bile bile, isteyerek zarar vermesi hâlidir.

2. İhmal sonucu zarar: Memurların sorumlu oldukları işlere gerekli özeni göstermemeleri veya işleri savsaklamaları sebebiyle idare veya kişilerin zarara uğraması hâlidir.

3. Tedbirsizlik sonucu zarar: Memurların gerekli önlemleri zamanında almamaları veya eksik olarak almaları sonucunda idarenin veya kişilerin zarara uğraması halidir.

İmar mevzuatına göre, idare ifraz (parselasyon) işlemlerinde ortaklık payı adı altında, %40 oranına kadar özel mülkiyetteki taşınmazları kamu malı hâline getirebilmektedir (İmar Kanunu, m.18). Doğru cevap D'dir.

İstimval yöntemine ancak savaş, seferberlik, olağanüstü hâl gibi olağanüstü durumlarda başvurulabilir. Olağan zamanlarda istimvale başvurulamaz. Doğru cevap A'dır.

Bir kamu hizmetine tahsis edilmiş ve o hizmet için biçimlendirilmiş, o hizmetin parçası olacak şekilde düzenlenmiş mallar, hizmet mallarını oluşturur. Okul binası, hastane binası, adliye binası hizmet mallarına örnektir. Hizmet malları, kamusal mal niteliğini tahsis işlemi ile kazanır. Doğru cevap A'dır.

Sahipsiz mal deyimi, özel hukuk anlamında sahibi olmayan mal anlamında değil, özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olmayan ve niteliği gereği mülkiyete konu olamayan malları ifade etmektedir. Bu anlamda kayalar, tepeler, dağlar ve onlardan çıkan kaynaklar, denizler, iç denizleri göller, nehirler, kıyılar, tabii servet ve kaynaklar, ormanlar bu kategori içinde yer almaktadırlar.

Bir idareye ait taşınmaz malın diğer idareye devrini düzenleyen Kamulaştırma Kanunu’nun 30. maddesinde, iki kamu tüzel kişisinin önce anlaşma yoluna başvuracağı, anlaşamaz iseler Danıştay’ın kararına başvuracakları belirtilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Ortak ve genel yararlanma, önceden izin alınmaksızın, eşit şartlarda ve kural olarak bedel ödemeksizin kamusal mallardan yararlanmayı ifade etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Kamulaştırma, mülkiyet hakkına müdahale niteliğinde olduğundan, kamulaştırmanın esas ve usulleri kanunla düzenlenmelidir. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu, kamulaştırmanın usul ve esaslarını düzenlemektedir. Doğru cevap A'dır.

İdari aşamada; idare son olarak, kıymet takdir komisyonunca tespit edilen bedeli belirtmeksizin, kamulaştırılması kararlaştırılan taşınmaz malın bedelinin peşin veya taksitle yahut trampa yoluyla devralmak istediğini resmi taahhütlü bir yazıyla malike bildirir. Doğru cevap E'dir.

Kamulaştırma Kanunu’nun 23. maddesine göre aşağıdaki şartların varlığında, malik taşınmazı geri alma hakkına sahiptir.

Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22. maddenin ikinci fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiçbir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa.

Mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanunî faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.

Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer.Doğru cevap A'dır.

Devletin, olağanüstü hâllerde vatandaşlar için getirebileceği para, taşınır mal ve çalışma yükümlülüklerine hukukta “istimval” adı verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Kamulaştırma taşınmaz mallar için geçerli olan bir usul iken, istimval taşınır mallar için veya bedeni yükümlülükler için uygulanan bir yöntemdir. Ancak istimval yetkisinin kanunda açıkça düzenlenmiş olması gerekir. Ayrıca istimval kararının yargısal denetimi idari yargıda, bedel uyuşmazlıkları ise adlî yargıda görülür. Doğru cevap A'dır.

İdarenin elindeki mal, idarenin özel hukuk malı ise, özel hukuk hükümlerine tabi olup, bu mallarla ilgili uyuşmazlıklar da adlî yargıda çözülecektir. Doğru cevap E'dir.

İdarelerce yeterli ödenek temin edilmeden kamulaştırma işlemlerine başlanılamaz. Kamulaştırma ancak kamu yararı amacıyla yapılabilir. Bunun için de idarelerde, ikinci olarak kamulaştırmada kamu yararı bulunduğuna ilişkin bir karar alınması zorunludur. Ardından kamulaştırılacak taşınmaz belirlenir. Doğru cevap A'dır.

"Bir devlet malının umumun faydalanmasına koyan veya bir amme hizmetine bağlayan, diğer tabirle, hususî emlâki, orta malı veya hizmet malı kategorisine koyan veya amme hizmetinin vasıtası hâline getiren idari tasarruf” olarak tanımlanan kavram, "tahsis" kavramı olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Pazar ve panayır yerleri, yollar, meydanlar ve köprüler, orta malları sınıfında yer alırken; kütüphaneler hizmet malları arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kamunun (halkın) doğrudan kullanımına ya da yararlanmasına sunulan mallara orta malları denir. Yollar, meydanlar, köprüler, tüneller, pazar ve panayır yerleri orta mallarının örneklerini oluşturur. Doğru cevap D'dir.

Kamusal malların devir ve ferağ edilmezliği ilkesi gereğince, malın kamusal mal statüsü devam ettiği sürece satım, takas gibi işlemlere konu olamaz. Kamusal mallar kamu hizmetinin sunumunda kullanıldığı için, malın devir ve ferağ edilmesi, kamu hizmetlerinin aksamasına sebep olabilir. Bu tür mallar ancak, kamusal mal statüsünden çıkarılması (tahsis işleminin kaldırılması) hâlinde devir ve ferağ edilebilir. Doğru cevap E'dir.

Özel-istisnai yararlanma: Bu usul, idarenin bir işlemi (izin) veya sözleşme ile, kamusal maldan tahsisin amacını tehlikeye sokmayacak biçimde, tahsisle bağdaşır ve başkalarının kullanımını engelleyecek şekilde yararlanmayı ifade etmektedir. Mesela kaldırımlardaki büfeleri ele alalım. Kaldırımların tahsis amacı, kişilerin oradan yürüyerek kullanmalarıdır. Oysa kaldırımdaki büfe, hem kaldırımın tahsis amacıyla ilgili değildir hem de kapladığı alan itibariyle başkalarının kullanımını engellemektedir. Ancak kaldırımdaki büfe, tahsis amacına tamamen zıt olmayıp tahsisle bağdaşabilir niteliktedir. Aynı durum, kamu binalarındaki (örneğin okul binaları) kantinler için de söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Kamulaştırma, mülkiyet hakkına müdahale niteliğinde olduğundan, kamulaştırmanın esas ve usulleri kanunla düzenlenmelidir. Kamulaştırma, ancak özel mülkiyetteki (sadece) taşınmaz mallar hakkında yapılabilir. Kamulaştırma, gerçek değerin kural olarak peşin ve nakden ödenmesi suretiyle yapılır. Dolayısıyla I ve III no'lu önermeler doğru niteliktedir. Doğru cevap D'dir.