TEMEL İDARE HUKUKU - Deneme Sınavı - 16

İdare nakden tazmin yapar

Doğru cevap d şıkkıdır

Doğru cevap e şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Dar anlamda idari sorumluluk, işlevsel anlamda idarenin kamu hukukuna tabi faaliyetlerinden doğan zararların tazminine yönelik kurallar ve ilkeleri ifade etmektedir.

İdarenin kusura dayanan sorumluluğunda yer alan “kusur”, “hizmet kusuru” olarak ifade edilmektedir. Bu anlamda hizmet kusuru, hizmetin kurulmasında, düzenlenmesinde ya da işleyişindeki bir bozukluğu, aksaklığı ve eksikliği ifade etmektedir .

Hizmet kusurunun özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır: Hizmet kusuru, kişilerden bağımsızdır. Asli bir sorumluluk sebebi, yani idarenin doğrudan sorumlu olmasını doğuran bir kusurdur. Hizmet kusuru anonimdir. Yani bir kişi ya da kişilere indirgenemez. Hizmet kusuru geneldir, yani tüm kamu tüzel kişileri için geçerli bir sorumluluk sebebidir. Son olarak hizmet kusuru esnektir, değişen durumlara göre tespit edilir. Diğer bir deyişle önceden belirlenmiş değişmez kusur tiplerinden bahsedilemez.

Hem öğretide hem de içtihatlarda kabul edilen hizmet kusuru halleri hizmetin geç işlemesi, kötü işlemesi ve hiç işlememesidir. Olayda bir kamu personeli olan doktor tarafından tedavi yani hizmet vaktinde yapılmışsa da, yanlış müdahale sonucu hasta sakat kalmıştır. Bu nedenle hizmetin kötü işlemesi söz konusudur.

Kamu hizmetinin olağan sayılamayacak bir gecikme ile yerine getirilmesi ve bu gecikmeden bir zarar meydana gelmesi hali, hizmet kusuru oluşturmaktadır. Bu hizmetin geç işlemesi halidir.

İdari işlemin hukuka aykırı olduğu her durumda idarenin sorumluluğu gündeme gelmez. Sorumluluğun varlığını tespit için, işlem yapılmadan önceki durumla, işlem iptal edildikten sonraki durum arasında, işlemin muhatabı açısından bir fark yoksa yani hukuka aykırılık ilgilinin durumunu etkilememişse, idarenin sorumluluğu söz konusu olmaz.

Kusura dayalı sorumlulukta, idarenin sorumluluğuna hükmedebilmek için idarenin kusurlu olduğunun kural olarak zarar gören tarafından ispatlanması gerekir.

İdarenin bazı faaliyetleri bakımından sorumlu tutulması için ağır kusur aranmasının nedeni, söz konusu “faaliyetin yürütülmesindeki zorluklar “olarak açıklanmaktadır.
Yangına müdahale, kurtarma faaliyeti gibi zorluklar içeren faaliyetlerde, idarenin sorumluluğu için basit kusurun aranmasının idareyi çekingenliğe itebileceği ifade edilmektedir.

Hizmet kusurunun varlığı halinde idare sorumlu olacak ve davalar idari yargıda açılacaktır. Kişisel kusurun varlığı halinde de kamu görevlisi doğrudan sorumlu tutulacaktır ve davalar adli yargıda görülecektir.

Kusursuz sorumlulukta idarenin kusurunun ispatlanması zorunluluğu bulunmaz. Bu nedenle mağdur açısından daha elverişli bir sorumluluk hâlidir.

Kamu hukukunda “devlet idaresi”, “belediye idaresi”, “üniversite idaresi” gibi kullanılırken; özel hukukta da “vakıf idaresi”, “dernek idaresi”, “şirket idaresi” şeklinde kullanılmaktadır. İdare hukuku, kamu hukuku alanında yer alan idareleri (kamu tüzel kişilerini) konu edinmektedir.

İdare (kamu tüzel kişileri) üstlendiği kamu hizmetlerini yerine getirirken ve kolluk faaliyetini gerçekleştirirken insana (personele) ihtiyaç duyar. Personel olmadan idarenin hareket etmesi mümkün değildir.

Hukuken var sayılan kamu tüzel kişilerinin (idarenin) insan unsurunu oluşturan görevlilerini ifade etmek üzere öğretide “kamu görevlisi”, “kamu ajanları”, “kamu hizmeti görevlileri” ya da “devlet memurları” gibi isimlendirmeler kullanılmaktadır.

Memurların yargılanması konusunu düzenleyen 4483 sayılı kanunun hem adında hem de içeriğinde (m.1, 2) “memurlar ve diğer kamu görevlileri” deyimi kullanılmakta, ancak bir tanım verilmemektedir.

Kanunlara baktığımızda da bir yeknesaklık olmadığı görülmektedir. Mesela 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu “kamu görevlisi” deyimini kullanmakta ve “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi” olarak tanımlamaktadır.

Geniş anlamda kamu görevlisi kavramı, kamuda kamu hukuku bağı (seçim, atama, idari hizmet sözleşmesi, kanundan doğan ödev veya yükümlülük) ile görev yapan herkesi içine almaktadır. Bu bağlamda, Cumhurbaşkanı, bakanlar, milletvekilleri, belediye başkanları, belediye meclis üyeleri, il genel meclisi üyeleri, muhtarlar, köy ihtiyar heyeti
üyeleri, askerlik görevini ifa eden askerler, tüm memurlar, sözleşmeliler, geçici görevliler ve kamuda çalışan işçiler geniş anlamda kamu görevlisi kavramı içine dahil olmaktadırlar.