TEMEL İDARE HUKUKU - Deneme Sınavı - 13

Yanıtımız Ruhsat Usulü olacaktır

Yanıtımız imtiyaz usulüdür.

İdare tek taraflı işlem yapma yetkisini haiz olsa da sırf bunu gerekçe olarak göstererek sözleşmeyi sona erdiremez.

Doğru cevabımız kolluk faaliyeti olacaktır

Adli kolluk düzenleyici işlemler yapamaz.

İdari kolluk bireysel ve düzenleyici işlemlerin ikisini de yapabilir.

Kaldırılamazlık kamu hizmetinin ilkelerinden değildir.

Serbestlik usulü boşluğa gelecektir.

İdare kelimesinin, idare hukukuna özgü teknik bir anlamı devletin diğer işlevlerini yerine getiren yasama organının yasama faaliyetidir; yargı organının yargılama faaliyeti dışında kalan faaliyetleri ifade etmesidir.

Kamu idaresi, tek taraflı işlem yapabilme, aldığı kararları re’sen ve gerektiğinde cebren uygulayabilme gibi kamu gücü ayrıcalıklarına sahiptir. Örneğin tek taraflı bir kararı ile kişinin taşınmazını kamulaştırarak elinden alabilir. Oysa özel hukuk alanındaki idareler bu tür ayrıcalıklardan yararlanamazlar.

Anayasanın 7. maddesine göre “Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir”. Yasama organı, yasama faaliyetleri yapmaktadır. Buna yasama fonksiyonu denilir. İdare, yasama organı dışında yer almaktadır. Yasama faaliyetleri, yargılama faaliyetleri, hükûmet faaliyetleri, idarenin özel hukuka tabi faaliyetleri, idari işlev dışındadır. Yasama organı, yargı organı, yürütme organı, özel hukuk tüzel kişileri de işlevsel anlamda idare içinde yer alabilir.

İdare hukukunun, özel hukukta bulunmayan, kendine özgü kavramları ve kuralları bulunmaktadır. Örneğin idarenin tek taraflı işlem yapabilmesi, kamulaştırma, kamu gücü ayrıcalıkları, hukuka uygunluk karinesi gibi kavram ve ilkeler özel hukukta bulunmamaktadır. Sözleşme ve sorunluluk gibi özel hukukta da bulunan huşularda ise, kendine özgü kuralları bulunmaktadır. Bu durumda idare hukuku bağımsız bir hukuk dalıdır denebilir.

Hukuk öğretimine başlarken, hukuk bilimi temel olarak kamu hukuku ve özel hukuk şeklinde bir tasnife tabi tutulmaktadır. Genel olarak özel hukuk kişilerle kişiler arasındaki münasebetleri konu edinirken; kamu hukuku kişilerle devlet (idare) arasındaki ilişkileri ele almaktadır. Kamu hukuku içinde yer alan bilimlerden biri de idare hukukudur. Kişilerle idare arasındaki münasebetler esas itibariyle bu hukukun konusunu oluşturmaktadır. Birinci ünitede, idare hukukunun temel kavramları, bu hukuka hakim olan temel ilkeler ve bu hukukun kaynakları üzerinde durulacaktır.

Hukuk dilinde “idare” birden fazla anlamı içerecek şekilde; bir yandan “idari faaliyet (idare etmek işi-idari etkinlik-activité) anlamında, diğer yandan “idari kuruluş" (idari faaliyeti yerine getiren teşkilatorgane) anlamında kullanılmaktadır 1982 Anayasası’nda da idare kavramının birden fazla anlamda; bazen “teşkilat” (m.125), bazen “idari faaliyet” (m.126) bazen de “idari faaliyet ve teşkilat” anlamında (m.123) kullanıldığı görülmektedir. İdare kelimesinin, yukarıdaki anlamlarından öte, idare hukukuna özgü teknik bir anlamı da bulunmaktadır. Bu da devletin diğer işlevlerini yerine getiren yasama organının yasama faaliyeti; yargı organının yargılama faaliyeti dışında kalan faaliyetleri ifade etmesidir

Kamu hukukunda “devlet idaresi”, “belediye idaresi”, “üniversite idaresi” gibi kullanılırken; özel hukukta da “vakıf idaresi”, “dernek idaresi”, “şirket idaresi” şeklinde kullanılmaktadır. İdare hukuku, kamu hukuku alanında yer alan idareleri (kamu tüzel kişilerini) konu edinmektedir.

Kamu idaresinin amacı kamu yararını gerçekleştirmektir. Buna nazaran özel idarenin amacı kural olarak özel çıkar yani kâr elde etmektir.

Kamu idarelerinin hangi konularda faaliyette bulunacağı kanunla tespit edilir. Özel hukuk idarelerinin faaliyet alanları ise kurucularının yani kişilerin iradesi ile belirlenir. Bir şirketin hangi konularda faaliyet göstereceği, şirketin kurucuları tarafından tespit edilir. Oysa üniversitenin yükseköğretim faaliyetleri yürüteceği kanunla belirlenmiştir

Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin gerçekleştirilmesi için kamu gücü ayrıcalığına sahip olmaları hasebiyle, özel hukuk kişilerine nazaran “idarenin üstünlüğü ilkesinden yararlanırlar. Özel hukuk idareleri ile özel hukuk kişileri arasında ise “eşitlik ilkesi” hakimdir.

Organik anlamda idarenin ne olduğunu, başka bir ifade ile idarenin diğer devlet organları içindeki yerini anayasaya bakarak belirlemek mümkündür.

Anayasada yapılan 2017 değişikliği ile “parlamenter hükümet sistemi” terk edilerek, yaygın deyimiyle “Cumhurbaşkanı hükümet sistemi”ne, akademik ifadesiyle “başkanlık  sistemine” geçilmiş oldu.