TEMEL HUKUK BİLGİSİ

Parlamenter hükümet sistemi, yürütme iktidarının yasama iktidarından kaynaklandığı ve ona karşı sorumlu olduğu anayasal demokrasi tipi olarak tanımlanır. Parlamenter sistemde
yürütme organı ikili yapıda olup, Cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulundan oluşur. Parlamenter sistemde cumhurbaşkanının siyasi sorumluluğu yoktur. Dolayısıyla cumhurbaşkanının halk tarafından veya parlamento tarafından görevden alınabilmesi
mümkün değildir. Parlamenter sistemde yürütme organının ikinci kanadını oluşturan bakanlar kurulunun yasama organına karşı siyasi sorumluluğu bulunmaktadır. Parlamenter sistemlerde kolektif sorumluluk ve bireysel sorumluluk olmak üzere iki tür siyasi sorumluluk vardır. Doğru cevap C'dir.

Siyasi sorumluluğun müeyyidesi görevden uzaklaştırmadır. İdam, hapis ve adli para cezası cezai sorumluluğun müeyyidesidir. Hukuki ve idari sorumlulukta ise tazminat söz konusu olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz. Buna masumiyet karinesi denir. Doğru cevap D'dir.

Suçun yapısal unsurları; maddi unsur, manevi unsur ve hukuka aykırılık unsurudur. Suçun maddi unsurları ise fiil, netice ve nedensellik bağından oluşur. Doğu cevap E'dir.

Türk Ceza Kanununda yer verilen hukuka uygunluk nedenleri  görevin ifası, meşru savunma, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızasıdır. Yaş küçüklüğü ve zorunluluk hali ise kusurluluğu etkileyen nedenler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Ayırt etme gücüne sahip olmayanların sorumluluğu bir hakkaniyet sorumluluğu halidir. Hayvan bulunduranın sorumluluğu, yapı malikinin sorumluluğu ve ev başkanının sorumluluğu ise özen sorumluluğudur. Oysa motorlu araç işletenin sorumluluğu tehlike sorumluluğudur. Doğru cevap A'dır.

Malvarlığı ile sorumluluk, malvarlığı ile sınırlı ve sınırsız sorumluluk olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır. Bunlardan sınırlı sorumluluk, belirli mal ile sınırlı sorumluluk ve belirli miktar ile sınırlı sorumluluk olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İlk duruma örnek olarak, devletin son mirasçı olarak sorumluluğunu örnek olarak göstermek mümkündür. Bu durumda devlet, deftere yazılan borçlardan sadece miras yoluyla edindiği değerler ölçüsünde sorumlu olabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Borçluyu öldürme, hapse atma, köle haline getirme gibi çağdışı kabul edilen fiillerle kişilik
varlığıyla sorumlu tutan sistem günümüz hukuk sisteminde geçerli değildir. Bu nedenle bu sorumluluk türüne Türk Hukuk sisteminde de yer verilmemiştir. Doğru cevap E'dir.

İdarenin mali sorumluluğu, idarenin işlem ve eylemleriyle neden olduğu zararları tazmin etmesi anlamına gelir. İdarenin, siyasi veya cezai sorumluluğu değil, sadece mali sorumluluğu olabilir. İdarenin mali sorumluluğu, hukuk devleti ilkesinin unsurları arasında yer alır. Doğru cevap C'dir.

İdarenin mali sorumluluğunun söz konusu olduğu hallerde idareye karşı tam yargı davası açılarak uğranılan zararın tazmini istenebilir. Doğru cevap E'dir.

Sorumluluk kelimesi sözlük anlamıyla “kişinin
kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren
herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi, sorum,
mesuliyet” anlamına gelmektedir.

siyasi sorumluluk

Parlamenter sistemlerde kolektif sorumluluk ve bireysel sorumluluk olmak üzere iki
tür siyasi sorumluluk vardır.

2017 Anayasa değişikliğinin 9 Temmuz 2018 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine (Türk tipi başkanlıksistemine) geçilmiş ve yürütme organı monist yapıya dönüşmüştür. 1982 Anayasası’nın 8. maddesinegöre, “Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı
tarafından, Anayasa’ya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.” Anayasa’ya göre,
Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir (m. 104).

Bir suçun oluşumu için en önemli şart, bir fiilin varlığıdır. Cezai sorumluluğun temeli, dış dünyada etki doğuran insan davranışıdır. Fiil, belirli bir
amaca yönelen, kişinin isteğine ve iradesine bağlı,
dış dünyada etki doğuran icrai veya ihmali bir insan davranışıdır. Bir başka deyişle fiil, kişinin kendi
iradesiyle belli bir amaca yönelik olarak dış dünyada gerçekleştirdiği davranıştır. Fiil, her suçta bulunması gereken zorunlu bir unsurdur.

Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır.
Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların
bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir

Meşru savunma, bir kimsenin kendisini
veya başkasını hedef alan bir saldırı karşısında, savunma amacına yönelik olarak
ve bu saldırıyı def edecek ölçüde kuvvet
kullanılmasını ifade eder.

Türk Ceza Kanunu’nda taksir “bilinçsiz taksir”
ve “bilinçli taksir” şeklinde ikiye ayrılmıştır. Bilinçsiz taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık
dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Bilinçli taksir ise, kişinin öngördüğü
neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana
gelmesidir

Türk Ceza Kanunu’nda taksir “bilinçsiz taksir”
ve “bilinçli taksir” şeklinde ikiye ayrılmıştır. Bilinçsiz taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık
dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Bilinçli taksir ise, kişinin öngördüğü
neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana
gelmesidir. Bilinçli taksiri bilinçsiz taksirden ayıran
temel ölçüt, bilinçli taksirde istenmeyen netice fail
tarafından öngörülürken; bilinçsiz taksirde öngörülmemektedir

Ancak bazı hallerde davranış zarar verici nitelikte de olsa hukuka aykırı olmaz. Bu durumlara
“hukuka uygunluk sebepleri” denir. Bunlar; meşru müdafaa, zaruret hali, kendi hakkını korumak
için kuvvet kullanma, zarar görenin rızası, özel hukuktan doğan bir hakkın kullanılması veya kamu
gücünün kullanılması, üstün bir kamu yararının
bulunması gibi hallerdir.