TEMEL HUKUK BİLGİSİ

Hukuk kurallarının varlık kazanıp yürürlüğe girebilmesi için büründükleri şekil ve aldıkları biçimi ifade etmede ise şeklî (biçimsel) kaynak yahut yürürlük kaynağı deyimi kullanılır.

Her norm, kendisinin üstünde yer alan norma oranla daha ayrıntılı, dolayısıyla daha uygulanabilir hükümler içerir. Normlar hiyerarşisi veya kurallar kademelenmesi adı verilen bu ilke uyarınca, Anayasamızda da öngörüldüğü üzere Anayasa, kanuna göre daha üstte yer alır ve daha soyut ilkeler içerir. Kanunlar anayasaya aykırı hükümler öngöremez.

Kanun tekliflerinin hazırlanmasına ilişkin olarak İçtüzükte öngörülen şartlar şunlardır:
• İmza
• Gerekçe
• Teklif metni
• Kaba ve yaralayıcı ifade içermeme
• Reddedilen kanun tekliflerinin yeniden verilememesi

KHK’ler açıkça bir kanun veya Cumhurbaşkanı kararnamesiyle ilga edilmedikleri sürece uygulanan hukuk normlarıdır. Normlar hiyerarşisinde kanuna eşdeğer niteliktedirler.

Hâkim, önüne gelen bir davayı çözerken önce kanuna, kanunda bir hüküm yoksa örf ve âdete bakacak burada da bir hüküm yoksa kendisini kanun koyucu gibi düşünüp ona göre karar verecektir. Kanun koyucu gibi davranırken öğretiden
ve içtihattan yararlanacaktır.

Açık (gerçek) boşluk: Mevcut hukuki olayda açıkça hüküm bulunamadığı gözüküyorsa ortaya çıkan boşluk türüdür. Olaya uygulanacak kural
kanunlarda açıkça bulunmamaktadır. Açık boşluk durumunda hâkim, önüne
gelen davayla ilgili olarak, kanun koyucu gibi kural koyup, uyuşmazlığı ona göre çözecektir. İsteyerek- bilerek bırakılmış boşluktur. Örnek: “cenaze masraflarını kimin karşılayacağı” ile ilgili bir düzenleme yoktur veya sütkardeşlerin aralarında evlenme yasağının bulunmaması gibi.

Doktrin, hukuk bilginlerinin hukuksal meseleler hakkındaki bilimsel görüş ve kanılarını ifade etmektedir. Alan uzmanlarının, bilim adamlarının ileri sürdükleri fikirler, kanaatlerdir.  Bunların hukuki bir bağlayıcılığı söz konusu değildir. Hâkimler bu bilimsel görüşlere uymak zorunda değildir. Ancak istiyorlarsa, karışık bir hukuksal sorunun çözümünde bilim adamlarının görüşlerinden yararlanabilirler.r. Hâkimler genelde baskın doktrine uygun karar verirler ve özellikle yüksek mahkemeler, tartışmalı konularda, kararlarını meşrulaştırmak, eleştirilme ve kabul edilebilirliğini asgariye indirmek amacıyla bilim adamları veya uzman hukukçuların eserlerinden alıntılar yapar, onlara atıfta bulunurlar. Doktrinin yasama üzerinde de etkileri söz konusudur ve devletler genel hukuku alanında da önemli yere sahiptir .

Hukuk güvenilirliği açısından, kanun metninin dil bilgisel açıdan anlam konusunda şüphe ve tereddüde yol açmadığı durumlarda lâfzî yorumun uygulanması gerekir.

Bir hukuk kuralının amacının belirlenmesinde, konuya ilişkin mevzuatta benzer olayları düzenleyen diğer bir hükümden örnekseme yoluyla yararlanılması mümkündür. Bu yolla aynı zamanda çözüme kavuşturulması istenilen hususun ilgili mevzuattaki mevcut boşlukları da doldurulur. Kıyas, belirli bir durum veya ilişki için getirilmiş bir hukuki düzenlemenin kendisine benzeyen fakat hakkında hiç veya açık düzenleme bulunmayan diğer durumlar için de uygulanmasıdır.

Dünya ülkelerinin nüfuslarına göre yapılan hesaplamaya göre en yaygın kullanılan hukuk sistemi Anglo-Sakson Hukuk Sistemidir.  XI. yüzyılda İngiltere’de gelişmeye başlayan bu sistemde Roma Hukuk Sistemi gibi hukuku bölümlere ayırmaz yani özel hukuk-kamu hukuku ayrımı yoktur. Sorunlar genellikle özel hukuk ilkelerine göre ve meseleci metoda uygun olarak çözülmektedir. Bu nedenle bu sisteme yargıçlar hukuku da demek mümkündür. Anglo-Sakson Hukuk Sistemi, günümüzde İrlanda, Birleşik Krallık bölgesi, İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda, Avustralya, Yeni Zelanda, Bangladeş, Hindistan, Pakistan, Güney Afrika, Kanada, Hong Kong ve ABD benzeri ülkelerde uygulanmaktadır.