TEMEL GERONTOLOJİ

Demografi, nüfus özelliklerini ve değişimini incelemek üzere bazı parametreleri kullanır. Bu parametreler demografiye has bazı yöntemlerle değerlendirilir. Bunlar arasında nüfus
sayımları, nüfus kayıtları, demografik araştırmalar sayılabilir.

Demografların incelediği nüfusa dair olgular dört tanedir; Bunlar, doğumlar, ölümler, evlenme-boşanmalar ve göçlerdir.

Her ülkenin farklı nüfus sayım uygulamaları mevcuttur. Gelişmiş ülkelerde doğum ve ölümler
ile ikametler tümüyle elektronik sisteme kaydedildiği için, ayrıca bir sayım yapmaya ihtiyaç duyulmaz. Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk nüfus sayımı 1927 yılında Belçikalı bir istatistikçinin gözetiminde yapıldı ve ülke nüfusu 13,6 milyon olarak bulundu.

Toplumların demografik yapısını inceleme yöntemlerinden biri de toplam doğurganlık hızına bakmaktır. Toplam doğurganlık hızı (fertility rate) doğurganlık çağındaki kadınların (15-49) doğurganlık yaşamları boyunca yapacakları ortalama canlı doğum sayısını gösterir.

Bir toplumda yaşlanmayı belirleyen sürecin temel faktörleri, toplumda eğitim düzeyinin yükselmesi
(özellikle kadının eğitim düzeyi) doğumların azalması, ülkede gelirin artması, beslenme düzeyinin gelişmesi ve tıptaki ilerlemelerdir.

Nüfus momentumu, geçmişte yüksek doğurganlık seviyesinin etkisi ile genç yaşlardaki
nüfusun toplam nüfus içindeki payının artması ile ilgilidir. Artan genç nüfus doğurganlık
çağına girdiğinde doğumlar ölümlerden sayıca fazla olmaya uzunca süre devam eder. Bu duruma nüfus momentumu denir.

Toplumların demografik yapısının ve toplumsal değişimini yansıtan ölçütler olarak;

Toplumda bilinçli beslenme, tıp teknolojisindeki artışlar ortalama ömrün uzamasına yol açmıştır. Dünya’da 1955 yılında beklenen yaşam süresi ortalaması 55 yıl iken günümüzde 70 yıla dayanmıştır.

Yaşlılığı değerlendiren geleneksel yaklaşım, bedensel ve zihinsel kayıplar üzerinden hareket eder.
1950 yıllarda kabul edilen bu görüş günümüzde önemini yitirmiştir. Yaşlanma sürecinde ortaya
çıkan bedensel ve zihinsel kayıplar kişiden kişiye göre farklılıklar gösterir. Zihinsel yetenekler çocukluk ve ve gençlik döneminde gelişir otuzlu yaşlarda doruğa ulaşır. Sonra gerilemeye başlar. Devlet kurumları bu kayıplar üzerine sistem kurarak yaşlılığı yapılandırma girişimlerinin başarısız olma ihtimali yüksektir. Yaşlılığı bu yönde ele alma yaklaşımı sonunda toplumda yaşlıların dışlanmasına yol açacaktır.

Bu bilgilerin hepsi Türkiye'nin demografik yapısı ve yaşlanma süreci ile ilgili doğru bilgilerdir.