TEMEL FOTOĞRAFÇILIK - Deneme Sınavı - 7

Fotoğrafın ortaya çıkması için kullanılan teknik aydınlatma gün ışığı ve gün ışığının etkilerini taklit eden diğer ışık türlerinin kullanımı ile ilgilidir. Görüntünün oluşması için gerekli olan teknik aydınlatmada dikkat çekilecek hususlar ışık kaynakları, ışığın şiddeti, kontrast, parlaklık, ışığın kalitesi ve ışık yönüdür. Işık kaynakları genel olarak ortam ışığı, yapay ışıklar ve flaşlar olarak sınıflandırılabilir. Aydınlatmada ışığın şiddeti ile ışığın yoğunluğu anlatılmaktadır. Fotoğrafçılıkta sıkça kullanılan kontrast, fotoğraf görüntüsünün veya nesnelerin en açık ve en koyu tonlarının farkını anlatmaktadır. Işığın kalitesi diğer bir şekilde sert ve yumuşak ışık olarak da ifade bulur. Fotoğrafta parlaklık unsurunu ışığın miktarı belirler. Konunun üzerine düşen ışık miktarı konuda yer alan nesnelerin mekândaki hacimlerinin algısını değiştirecektir.

Işığın yönü fotoğraflanacak nesnelerin kameranın konumuna göre nereden aydınlatıldığı ve gölgelerin nereye düştüğü ile ilgilidir. Işığın konuya çarptığı yön fotoğrafta dokusal bilgilerin ortaya çıkmasına, gölgelerin varoluşuna, şekillere, biçime ve bakış açısına doğrudan etki eder. Gölgeler olmadan fotoğraflar düz ve görsel olarak donuk görünebilir.

Chiaroscuro (ışık ve gölge), kelime anlamı açık- koyu demektir. Işık ile yüksek kontrastlar oluşturulur ve vurgulanmak istenen nesne veya figürler açılı bir ışıkla ortaya çıkar. Gölgelerdeki detaylar kaybolmuştur ve sanatçı sert ışığın gücünü kullanır. Keskin yan ışık olarak da tanımlanan bu tür ünlü İtalyan ressam Caravaggio ile anılmaktadır. Dramatik etkisi güçlüdür. Fotoğrafa kasvet ve gizem etkisi katar. Tek bir ışık kaynağı kullanılmakta kontrastın yüksek değerlerde kalmasını istedikleri için bu ışık türünde dolgu ışığına veya başka ışık kaynaklarına yer verilmemektedir.

Caravaggio, ışık ve gölge türünü kullanarak yüksek kontrastlar oluşturmuştur.Rembrandt’ın ismiyle anılan boyasal ışıkta, ışık konunun farklı yerlerinde ve istenen şiddette kullanılabilir. Işık bir vurgu unsuru olarak vurgulanmak istenen yerde hafifçe yoğunlaşıp yok olur. Rönesans döneminde ışık ve gölge üzerine incelemeler yaparak, eserler üreten İtalyan ressamlar Leonardo da Vinci ve Caravagio gölgenin resimsel önemini göstermişlerdir. Sonrasında ise Hollandalı ressam Rembrantd’ın da gölge kullanımına önemli bir katkısı olmuştur. Raffaello ise yumuşak ışık kullanan tipik sanatçılardandır. Bu ışıkta ışığın şiddeti azdır ve kalitesi yumuşaktır. Kontrast etki düşüktür ve gölgelerdeki detaylar da görülür.

Gün ışığı modu: 5500 Kelvin değerini uygular. Fakat günün farklı saatlerinde ışığın ısısı değiştiği için fotoğraflarda kimi zaman çok sıcak altın rengi bir tonlama olabilir.

Gölge modu: 8000 Kelvin ile fotoğraflara sıcak bir görüntü katacaktır.

Bulutlu gökyüzü Modu: 6000 Kelvinlik bir değerle ayarlama yapar. Gölge moduna göre az da olsa fotoğraflarınıza sıcak bir etki katacaktır.

Flaş ışığı modu: Flaşlı çekimlerde beyaz dengesini sağlamak için bu mod tercih edilmelidir. 5500 Kelvin değeri verir. Elektronik flaşlardaki ışık gün ışığına benzer bir ısıya sahiptir. Bu mod flaş ışığının beyaz dengesini sağladığı gibi flaş ışık dışında diğer ışık ortamlarında rengi sıcaklaştırmak için de kullanılmaktadır.

Tungsten ışık modu: 3200 Kelvin değerini verir. Tungsten ve ev içinde kullanılan ampüllerin sıcak etkisini kırmak ve soğuk bir etki yaratmak için tercih edilebilir.

DSLR fotoğraf makineleri görüntüleri JPEG veya RAW formatlarında kaydedebilme kabiliyetine sahiptir. JPEG formatı daha az yer kaplayan ve sıkıştırılmış bir format olduğu için görüntülerde önemli düzeyde veri kaybı söz konusudur. JPEG dosyaları daha küçüktür, bu da çekimler esnasında daha fazla fotoğraf çekmeniz konusunda yararlıdır. Bu format fotoğraf makinelerinizin kartları için hızlı kayıt ve bilgisayarlara hızlı yükleme, e-posta gönderme, Web’de yayınlama, yazdırma ve düzenleme için daha az sabit disk alanı kullanma gibi avantajlara sahiptir. RAW sıkıştırılmamış bir formattır. RAW dosyaları hem fotoğraf makinenizin hafıza kartında hem de bilgisayarınızın depolama alanlarında daha fazla yer kaplar ve her zaman işlenmesi gerekir. Bu yüzden JPEG gibi gündelik kullanıma uygun değildir ancak fotoğrafçılar için avantajları çoktur. Bir “dijital negatif” olarak tanımlanabilecek RAW görüntüler maksimum veri içermektedir.

Günümüzde fotoğrafçıların yaygın olarak DSLR fotoğraf makinelerini kullanmaktadırlar.

Doğru cevap A şıkkıdır.

DSLR fotoğraf makinelerinde beyaz ayarı menüsünde ev içinde kullanılan ampüllerin sıcak etkisini kırmak ve soğuk bir etki yaratmak için tercih edilen Tungsten ışık modudur.

Doğru cevap D şıkkıdır.

DSLR fotoğraf makinelerinde beyaz ayarı menüsünde yeşil ışığın baskınlığını kırmak amacıyla  tercih edilen ışık modu flüorasan ışık modudur. 

Doğru cevap C şıkkıdır.

Pozlamayı temel olarak üç etken belirler:
1. “f” değeri ile ifade edilen diyafram açıklığı
2. Enstantanenin açık kalma süresi
3. Film ya da sensörün ışığa olan duyarlılığı (ISO)

Enstantanenin oldukça önemli iki işlevi bulunur.
1. Film ya da duyarlı yüzey üzerine düşecek ışık miktarını saptamak
2. Hareketi saptamak

Standart diyafram açıklıkları değerleri ise şu şekildedir.
f:1 - f:1.2 - f1.4 - f1.8 - f2 - f2.8 - f4 - f5.6 - f8 - f11 - f16 - f22 - f32

Geçmiş dönemde SLR fotoğraf makineleri 100-800 arasındaki ISO değerleri desteklerken, yeni dijital fotoğraf

makinelerinde bu değer 50-102400’e kadar çıkmıştır.

Pozometreler kullanım alanlarına göre temel olarak harici ve dâhilî olmak üzere iki ana başlık altında sınıflandırılabilir.

Fotoğraf çekiminde bulunulan ortamın ışık değerlerinin doğru ölçülerek uygun diyafram ve enstantane ayarlarının yapılması için dijital fotoğraf makinelerinde birtakım ölçüm yönetim modları bulunmaktadır. Bu ölçüm yönetim modlarını altı ana başlık altında toplayabiliriz.
1. Ortalama Ölçüm: Bu ölçüm metodu kadraj alanından algılanan ışık değerlerinin tümüyle okunarak ortalama bir değer bulunması yoluyla gerçekleşir. Işığın her bölge açısından eşit dağılmadığı durumlarda yanlış sonuçlar verebilmektedir. Çoğunlukla manzara ve topluluk fotoğrafları için kullanılmaktadır.
2. Merkez Ağırlıklı Ortalama Ölçüm: Bu ölçümde kadraj alanının özellikle orta bölümlerinden gelen ışık değerlendirilerek bir ortalama alınır ve pozlama değeri atanmaktadır. Çoğunlukla portre çekimlerinde kullanılmaktadır.
3. Kısmen Ölçüm: Bu ölçüm ağırlıklı olarak kadraj alanının merkezi ve etrafındaki yüzde 10-15’lik bölümünden gelen ışığı okuyarak pozlama değerini bulur. Çoğunlukla konunun arkası ve kenarlarından fazla ışık geldiği ya da karanlığın bulunduğu durumlarda kullanılmaktadır.
4. Noktasal Ölçüm: Spot ölçüm olarak da bilinen bu yöntemde kadraj üzerinde odak noktası çevresindeki bir daire ya da dikdörtgen ile belirlenen ve görüntünün küçük bir kısmından yansıyan ışığın ölçülerek pozlama
değerinin bulunur. Yalnızca belirlenen bu küçük kısımdan ışık ölçümü gerçekleştirilir. Fotoğraf makinesi noktasal olarak belirlenen bu sınırların dışındaki ışık miktarını değerlendirmeye alınmaz. Çoğunlukla uzakta
kalan bir konunun ya da yüksek kontrastlı fotoğrafların çekiminde kullanılmaktadır.
5. Çoklu Nokta Ölçüm: Bu ölçümde kadraj üzerinde birden fazla bölgeden noktasal olarak ışık yoğunluğu ölçülür ve bunların ortalaması alınarak pozlama değeri bulunur. Fotoğraf çekiminde noktasal olarak bir
den fazla alanın ışık yoğunluğunun önemli olduğu durumlarda kullanılmaktadır.
6. Genel Değerlendirmeli Matrix Ölçüm: Bu ölçümde kadrajın çeşitli alanlarından gelen
ışık değerlerinin her birinin önemiyle ilişkili olarak en uygun pozlama değeri bulunur. Ayrıca tüm alanlardan gelen ışık değerleri belirlendikten sonra odaklanılan noktanın ölçümleri de yapılır ve pozlama bu değişkenlere göre belirlenir.

Alan derinliğini etkileyen başlıca üç temel koşul bulunmaktadır. Bunlar diyafram değeri, objektif türü ve konuya olan uzaklıktır. Ayrıca, film ya da algılayıcı yüzey boyutu ile fotoğraf makinesinin türü de ikincil olarak alan derinliği üzerinde etkili unsurlardır.

Renk ısısı azaldığına ise kırmızı tonlar artar, mavi renki tonlar ise azalır. Örnek vermek gerekirse, Gün ışığı 6500 Kelvin ve üzeri, Lamba Işığı 2500-2900 Kelvin, Mum ışığı ise 1800-1950 Kelvin değerlerine sahiptir

Işık ölçümü tekniklerindeki farklılıklara göre flaşları temel olarak manuel, otomatik ve TTL olmak üzere üç başlıkta sınıflandırmak mümkündür.
1. Manuel Flaşlar: Bu flaşlar hiçbir otomatik ayarı bulunmayan ve tüm ayarlarının fotoğrafçı tarafından yapıldığı flaşlardır. Bu tür flaşlar tüm ayarlarının fotoğrafçı tarafından elle yapıldığı, otomatik olmayan flaşlardır. Flaş üzerindeki klavuz numarasına (İng. Guide Number) göre uzaklık hesaplanarak aydınlatma sağlanır. Klavuz numarasının sayısal değeri ne kadar fazlaysa flaşın gücü o kadar uzak mesafede etkili olur. Fotoğrafçının doğru pozlama değerine ulaşmasını kolaylaştırmak için bu tarz flaşların üzerinde bir hesaplama tablosu bulunur.
2. Otomatik Flaşlar: Diyagram değerini makineye girdiğiniz takdirde konunu uzaklığına göre doğru ışık gücünü flaşın kendisinin otomatik olarak hesapladığı flaş türüdür. Bu flaşlar diyafram değerini ya makineden otomatik olarak okur, ya da fotoğrafçı diyafram değeri ve ASA değerini flaşa girer. Fotoğrafçı deklanşöre bastığı anda çekilen obje ile arasındaki mesafeyi ölçeler verilen diyafram değerine göre ışığın şiddetini ayarlar. Bu flaşların
ön tarafında konudan makineye yansıyan ışığı ölçmeye yarayan bir algılayıcısı bulunmaktadır. Kullanımı oldukça kolay olan bu flaş türünde yalnızca diyafram değeriyle konuya doğrudan yapılacak çekimlerde etkili sonuçlar elde edilebilmektedir.
3. TTL (Through The Lens) – Objektiften Okumalı Flaşlar: Objektiften okumalı ya da teknik adıyla TTL flaş, önceden patlayarak gönderdiği ışık şiddetinin ortamdan objektife geri dönüşüyle ölçülerek ayarlarının otomatik olarak gerçekleştirildiği flaş türüdür. Manuel flaş türüne göre burada ölçümü flaş üzerindeki algılayıcı değil objektifin kendi içerisindeki düzenek yapar. Bu türdeki flaşlar otomatik flaşların işleyişine benzer bir şekilde çalışırlar. Bu flaşları kullanabilmek için fotoğraf makinesinin de TTL flaş ölçümünü destekler niteliklere sahip olması gerekir.

Diyafram, görüntünün oluşması için objektif yoluyla film ya da algılayıcı yüzey üzerine dü­şecek ışık miktarını belirleyen ve bu yolla alan derinliğini de ayarlamaya yarayan sistemdir.

Film ya da duyarlı yüzey üzerine düşecek ışık miktarını  ve hareketi saptamak, enstantanenin önemli iki işlevidir.