TEMEL FOTOĞRAFÇILIK - Deneme Sınavı - 2

Yapısal ögeler şunlardır; Nokta ve çizgi, Leke, Doku, Boşluk, Ritim, Renk, Kontrast, Perspektif, Şemalar, Oran ve Orantı, Ölçek, Sadelik.

Yatay Çizgiler: Fotoğrafta, sakinliği, durağanlığı verir. Kompozisyona yerleştirirken taban çağrışımı yaratır. Ufuk çizgisinde olduğu gibi mekanı ve konumu belirtir.

Leke: Fotoğraf yüzeyinde ve hemen hemen tüm görsel sanatlarda iskelet konumundadır. Leke gözün ilk takıldığı ve bütün içerisinde ilk hissedilen kompozisyon ögesidir. Doğru ve amacına uygun kullanılmalıdır. Aksi takdirde yüzeydeki dengeyi bozan bir yapıya sahiptir. İmgenin ve konunun etkisini artırır, belirginliği destekler görsel bir denge sağlar.

Espas (Boşluk): Fotoğraf yüzeyinde amacına uygun kullanılan boşluklardır. Fotoğraf çerçevesi yatay veya dikey olsun, bakaçtan bakan gözün nesneleri ve doğayı çerçeveye sınırlarken dikkate aldığı boşluklar da kompozisyonun temel ögelerindendir. Bu boşluklara fotoğraf dilinde Espas denilir.

Kompozisyon yapısal ögelerin en iyi görüldüğü fotoğraflar siyah-beyaz fotoğraflardır.

Ufuk çizgisinin yeri, konumu ve estetik anlamda yerleşimi fotoğrafa gerçeklik ve yapısal zenginlik katar.

Gestalt kuramının ilkeleri, fotoğrafın kurgu aşamasında azımsanmayacak ölçüde etkilidir. Tamamlama, şekil-zemin, devamlılık ve benzerlik, basitlik, yakınlık, simetri gibi ilkeleri fotoğraf sanatında ve eğitimi sürecinde sıkça kullanılmaktadır.

Fotoğraf dilinde kompozisyonu, fotoğrafçının imgesinde oluşturduğu konuyu/temayı fotoğraf yüzeyinde (dikey/yatay dikdörtgen çerçeve) yer alan anlatım ögeleriyle, izleyicinin (alıcının) algısına organize bir biçimde düzenlemesi, sunması olarak tanımlayabiliriz. Doğru yanıt E’dir.

Kapalı kompozisyonda konu, fotoğraf sanatçısının inisiyatifiyle fotoğraf çerçevesi içerisinde sonlanır. Gerek çerçeve içerisindeki hareket olsun gerekse doğanın veya mekanın devamı olsun konu izleyicinin imgesinde net ve kesindir. Kapalı kompozisyonlarda anlamı fotoğraf içerisinde saklı tutan temel neden varlıkların çerçeve içinde nasıl bir yerleştirmeye maruz kaldığıdır. Resimde görüldüğü üzere bir leylek ailesi durağan bir şekilde yuvada görüntüleniyor ve konu veya imgenin, fotoğraf yüzeyinin dışına taşması ya da dışında sonlanması söz konusu değil. Bu gün batımı fotoğrafı içerisinde konu çok net anlaşılıyor ve kapalı kompozisyonu işaret ediyor. Doğru yanıt A’dır.

Doku, nokta, çizgi ve ritim kompozisyonun yapısal ögelerindendir. Işık ise fotoğrafik ögelerdendir. 

Yatay çizgiler fotoğrafta, sakinliği, durağanlığı verir. Kompozisyona yerleştirirken taban çağrışımı yaratır. Ufuk çizgisinde olduğu gibi mekanı ve konumu belirtir. Dikey çizgiler fotoğraf yüzeyinde yukarı ve aşağı yönde hız ve hareket belirtir. Çapraz, diyagonal ve zig-Zag çizgiler dinamizmi ve hareketi gösterir. Eğri, kıvrımlı çizgiler yatay ve dikey çerçevenin sertliğini yumuşatır. Doğru yanıt B’dir.

Batı kültüründe kırmızı renk bir sinyal olarak uyarı, eylem, ateş ve öfkeyle ilişkilendirilmiştir. Beyaz saflığı çağrıştırmakla birlikte Doğu’da ölümle ve yasla bağlantılandırılır. Mavi soğuğu, temizliği, bilimi, uzayı ve özgürlüğü çağrıştırır. Güneşin rengi olan sarı sıcaklık, yaşam, sevinç ve yaz mevsimini simgeler. Psikologlar için yeşilin özel bir yeri vardır. Ne sıcak, ne soğuk, ne de edilgen olarak tanımlanır. Doğayla, sakinlikle, güven duygusuyla ilişkilendirilir. Doğru yanıt C’dir.

Kontrast dil literatürümüzde zıtlık, karşıtlık olarak da açıklanır. Bu kompozisyon ögesi fotoğraf yüzeyinde birkaç şekilde karşımıza çıkar. Çoğu zaman akla ilk gelen siyahla beyaz veya açıkla koyudur. Kontrastlık konunun veya anlamın kontrastlığı olarak da karşımıza çıkabildiği gibi farklı boyutlarıyla da karşımıza çıkan bir ögedir. Alman Bauhaus Okulu örneklemine yakın kontrast ögeler tablosuna göre yanlış eşleşen seçenek ağır-zayıf’tır. Ağır-hafif veya güçlü-zayıf doğru eşleştirme olacaktır.

Bir lideri fotoğraflarken, açıyı aşağıdan yukarı tutarak modele verilen hiyerarşik yani anıtsal açı, modeli daha bir yüceltecek ve zaferini pekiştirecektir. Eğer bu konuya tersi bir açıdan, yani yüksekten aşağıya doğru bakarsanız; bu sefer lider, baskılanacak yani savaşı kaybetmiş veya başarısız olmuş gibi görünecektir. Kısacası iki farklı açı konuya olan yorumu değiştirecektir. Konuyla ilgili örnekleri artıracak olursak, özellikle yok olan meslekleri temsil eden kalaycı, demirci, yontucu gibi çalışanlara yaklaşırken açıyı aşağıdan yukarıya doğru tutarsanız, konu, yani emek daha bir yücelecek, anıtsal bir dramatik yapı kazanacaktır. Doğru yanıt A’dır.

Gestalt kuramcıları, görsel bir bütünü parçalar halinde inceleyebileceğimiz ve değerlendirebileceğimiz bulgusuna dayandırarak görsel bütünün parçalarından daha komplike ve kapsamlı olduğunu, parçalarından farklı bir anlamı olduğunu ileri sürmüşlerdir. Gestalt kelimesinin tanımına baktığımızda; “kendisine özgü bir bütünlüğü olan şekil” anlamına geldiğini görmekteyiz. Diğer bir deyişle bütünleşme, tamamlanma anlamını da kapsamaktadır. Gestalt kuramına göre cismin veya şeklin bütünündeki anlamdan, parçaları doğru anlamak olanaksızdır. Çünkü bütün; kendini oluşturan parçaların toplamından farklı ve büyüktür. Hiçbir parça bütünün içerdiği özelliklere sahip değildir. Doğru yanıt B’dir.

Fotoğraf okuma üzerine birçok yaklaşım ve metot vardır. Bu metotlar, aynı zamanda ileri fotoğraf okuma bilgisi de gerektirir. Ancak bu ünitede yer verilen okuma, fotoğraflar üzerinden kompozisyonun yapısal ve fotoğrafik ögeleri üzerinden yapılmıştır. Fotoğraf okunurken:

Ancak fotoğrafın çekildiği makinanın aynalı olup olmadığı fotoğraf okumanın elemanlarından değildir. Doğru yanıt D’dir.

Fotoğraf çerçevesinde fotoğrafı çeken fotoğrafçının bazen bilinçli bazen de istem dışı olarak oluşturduğu konu veya imgenin, fotoğraf yüzeyinin dışına taşması ya da dışında sonlanması açık kompozisyonun tanımıdır.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Fotoğrafı çeken fotoğrafçının konuyu oluştururken inisiyatif kullanması,konuya müdahil olarak çektiği fotoğraf ile ilgili kararları alması aktif düzenlemeye bir örnektir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Işık fotoğrafik öğelerden birisidir.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Işık yapısal ögelerden değil,fotoğrafik ögelerden birisidir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.