TEMEL CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU BİLGİSİ

Kanuni hakim ilkesi, yargılamaların belli bir dava için özel olarak kurulmuş yargı yerleri tarafından yapılmamasını güvence altına almaktır. Bu ilkeye olağan yargı yerinde yargılanma hakkı da denir.

Ceza mahkemeleri, ilk derece mahkemeleri, böl­ge adliye mahkemeleri ve Yargıtay olmak üzere üç grupta incelenebilir. Adli yargı ilk derece mahke­meleri, genel ve özel ceza mahkemelerinden oluş­maktadır; ikinci derece mahkemeleri ise bölge ad­liye mahkemeleridir (TeşK m. 2, 3). Temyiz mercii Yargıtay’dır.

Ceza davalarına ilk kez bakan ve “olay mah­kemesi” olarak da adlandırılan ilk derece mahke­meleri, TeşK m. 8’e göre, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinden oluşmaktadır. Buna göre özel ka­nunlarla kurulan ceza mahkemeleri haricinde, as­liye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere iki tip genel ceza mahkemesi bulunmaktadır.

Asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere iki tip genel ceza mahkemesi bulun-maktadır. Asliye ceza mahkemeleri tek hâkimlidir. Ağır ceza mahkemesinde ise bir başkan ile iki üye bulunur.

Ceza davalarına ilk kez bakan ve “olay mah­kemesi” olarak da adlandırılan ilk derece mahke­meleri, TeşK m. 8’e göre, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinden oluşmaktadır. Buna göre özel ka­nunlarla kurulan ceza mahkemeleri haricinde, as­liye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere iki tip genel ceza mahkemesi bulunmaktadır.

Asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere iki tip genel ceza mahkemesi bulun-maktadır. Asliye ceza mahkemeleri tek hâkimlidir. Ağır ceza mahkemesinde ise bir başkan ile iki üye bulunur.

Ceza davalarına ilk kez bakan ve “olay mah­kemesi” olarak da adlandırılan ilk derece mahke­meleri, TeşK m. 8’e göre, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinden oluşmaktadır. Buna göre özel ka­nunlarla kurulan ceza mahkemeleri haricinde, as­liye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere iki tip genel ceza mahkemesi bulunmaktadır.

Asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere iki tip genel ceza mahkemesi bulun-maktadır. Asliye ceza mahkemeleri tek hâkimlidir. Ağır ceza mahkemesinde ise bir başkan ile iki üye bulunur.

Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin üç temel görevi bulunmaktadır. Buna göre ceza daireleri, adli yargı ilk derece ceza mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuru­ları inceleyip karara bağlamaktadır. Yine yargı çevresi içerisinde bulunan adli yargı ilk derece ceza mahke­meleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çöz­mektedir. Keza yargı çevresindeki adli yargı ilk dere­ce ceza mahkemeleri hâkimlerinin davayı görmeye hukuki veya fiilî engellerinin çıkması hâlinde, o da­vanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içerisinde başka bir adli yargı ilk derece ceza mahkemesine nakli hakkında karar vermektir.

Bölge adliye mahkemeleri, başkanlık, ceza da­ireleri başkanlar kurulu, hukuk daireleri başkanlar kurulu, daireler, bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığı, bölge adliye mahkemesi adalet komisyo­nu ve müdürlüklerden oluşmaktadır.

Her bölge adliye mahkemesinde bir başkan bulun­maktadır (TeşK. m. 27). Bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulu, bölge adliye mahkemesi başka­nı ve ilgili dairelerin başkanlarından oluşmaktadır.

Ceza muhakemesinde hangi hâkimin, muha­kemenin hangi aşamasında hangi görevi yapacağını gösteren yetki kurallarına görev (fonksiyon) bakımın­dan yetki kuralı denmektedir.

Anayasa m. 148/6-7’ye göre, Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, Anayasa Mahkemesi, Yar­gıtay, Danıştay Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuv­vetleri Komutanları da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar.

Hakimlerin verecekleri hüküm ve kararların, gördükleri davanın tarafını teşkil eden kimselere güven ve itimat vermesi ve onlar tarafından güve­nilir ve saygın görülmesi için, bağımsızlıkları nasıl kanunların teminatı altına alınmış ise nihayet ken­dilerinin de bir insan olması dolayısıyla dış ve iç te­sirlerden ve hislerine kapılmaktan uzak bulunmaları da o kadar lazım ve zaruri görülmüştür.

Yargılama görevinin heyet halinde çalışan bir mahkeme tarafından yerine getirildiği durumlarda, mahkeme heyetinin, istisnai bir yetki olarak bazı görevleri üyelerinden birine vermesi durumunda, naip hakimlik söz konusu olmaktadır.

Yer bakımından yetkili bir hâkim veya mahkemenin, başka yerdeki yer ba­kımından yetkisiz bir hâkim veya mahkemeye, belli bir işlemin yapılması hu­susunda yetkisini devretmesine istinabe adı verilmektedir.

Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii ''Yargıtay''dır. Doğru seçenek C şıkkıdır.

Muhakemesiz ceza olmaz ilkesi, bireyler arasında suç nedeniyle çıkan uyuşmazlıkların çözümü için, yargılama makamlarına başvurma mecburiyetini ifade etmektedir. Doğru seçenek C şıkkıdır.

Uyuşmazlığın esası hakkında hüküm veren yargılama makamı mahkemelerdir. Doğru seçenek D şıkkıdır.

Ceza mahkemeleri, ilk derece mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleri ve Yargıtay olmak üzere üç grupta incelenebilir. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Ceza davalarına ilk kez bakan ve “olay mahkemesi” olarak da adlandırılan ilk derece mahkemeleridir. Doğru seçenek B şıkkıdır.

Asliye ceza mahkemeleri tek hakimlidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bölge adliye mahkemeleri, hukuk ve ceza dairelerinden oluşmaktadır. Doğru seçenek C şıkkıdır.

Ağır ceza mahkemeleri özel mahkemelerden biri değildir. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Tarafsız bir mahkemede yargılanma hakkı, hakimlerin belirli bir davayla ilgili hiçbir menfaatlerinin bulunmamasını ve bu davayla ilgili herhangi bir ön yargıya sahip olmamalarını gerektirir. Adil yargılanma hakkı, hakimlerin önüne getirilen dava hakkında ön yargı beslememesini ve taraflardan birinin çıkarını gözetecek şekilde hareket etmemesini gerekli kılar. Kısacası, hâkim kendi hislerine ve taraflara gözlerini kapatarak kişisellikten arınmalıdır. Doğru seçenek B şıkkıdır.

Yenilenmesi mümkün olmayanlar dışında, görevli olmayan hâkim veya mahkemece yapılan işlemler ''hükümsüzdür.'' Doğru seçenek E şıkkıdır.