TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ II

Etiğin doğasını ve etiğe neden ihtiyaç duyduğumuzu araştıran etik yaklaşımı uygulamalı etik değil meta etiktir.

Meta-etik, etiğin doğasını ve etiğe neden ihtiyaç duyduğumuzu araştırır. Meta-etik alanında tipik sorular şöyledir: “Etik açıdan doğru nedir?”, “Etiğin doğasında doğru veya yanlış olmak mı vardır? Normatif etik eylemlerin standartlarını ve çerçevelerini inceler. Kişinin sahip olması gereken iyi alışkanlıklar, takip etmesi gereken görev ve sorumluluklar veya davranışlarının diğerleri üzerindeki sonuç­larını içerebilir ve “Doğru olması gereken şeyler nelerdir?” gibi temel bir soru normatif etiğin araştırma alanına girmektedir. Çoğu zaman kamuya ilişkin meseleleri inceleyen uygulamalı etiğin farklı uzmanlıklardaki etik sorunları inceleyen iş etiği, bilişim etiği, mühendislik etiği ve tıp etiği gibi bazı alt dalları vardır. “ Neyin doğru olduğuna inanılır?” veya “Bir eylem gerçekleştirirken doğru yol nedir?” gibi sorular uygulamalı etiğin cevap aradığı sorulardır. Bu bağlamda doğru sıralama meta-etik, normatif etik, uygulamalı etiktir.

İnternet kullanırken insanların kendi hakları ve diğerlerinin hakları adına uyulması gereken etik kurallar Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) tarafından yayınlanmıştır. Başkalarına karşı saygı, altyapı ve zamanı verimli kullanma, biçimsel ve içerik ile ilgili özen ve öteki konular baş­lıkları altında sınıflanmaktadır. Bu bağlamda verilen kurallardan “Tartışmaların özelleşmesine ve kişiselleşmesine yol açmayınız”  kuralı başkalarına karşı saygı başlığı altında yer alırken diğer kurallar altyapı ve zamanı verimli kullanma başlığı altında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

İntihal (aşırma, çalıntı) başkalarının ürünlerini (yazı, resim, video vb.) kaynak gösterme­den kendisininmiş gibi göstermektir. Kaynak göstererek yapılan intihaller içinde yer alan mükemmel suç ise yazarın bazı yerlerde kaynaklara atıf yapması fakat yazının kalan kısımlarındaki analizlerin kendine ait olduğu fikrini yaratma düşüncesiyle bazı kaynaklara atıf vermemesi.

Kaynak göstermeden yapılan intihaller; hayalet yazar, mevcut yazı,  yetersiz gizleme, kendinden aşırma, fotokopi ve emek tembelliğidir.  Yanlış bilgilendirme kaynak göstererek yapılan intihaller arasında bulunmaktadır.

Telif serbestisi, telif hakkı alınmış tüm ürünlerin (yazı, resim, video vb.) üzerindeki hakların ve sınırlamaların kaldırıldığını ifade eder. Sembolü çember içinde bir “F” harfidir ve İngilizce “copyfree” kelimesini ifade eder.

Tüm arkadaşlarınızı davet etmiş olacağınızdan duvar yazılarınızla haberleşerek program yapmayın” kuralı Facebook kullanırken bilmeniz gereken kurallar arasındadır.

Hem dijital hale getirilmiş bilginin hem de bilgisayar prog­ramlarının dağıtılması ve güvenliğinin sağlanması ve sonrasında sayısal bilginin paylaşı­mı ile ilgili hükümleri bilişim hukuku düzenler. 

İnternet kullanırken insanların kendi hakları ve diğerlerinin hakları adına uyulması gereken etik kurallar Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) tarafından yayınlanmıştır.

Dolayısıyla II-IV maddelerde verilen ifadeler yanlış, I-III. maddelerde verilen ifadeler doğrudur. Soruda doğru ifadeler sorulduğundan doğru cevap şıkkı B'dir.

Bir başka kaynaktan kelimesi kelimesine tüm bilgiyi almak hayalet yazardır. Pek çok kaynaktan alarak kendine ait gibi göstermek mevcut yazıdır. Belli bir kaynaktan hiçbir değişiklik yapmadan bir bölümü almak fotokopidir. Yazarın bire bir alıntı yaptığı kaynağa atıf yapması fakat tırnak işareti koymayı önemsememesi fazla mükemmel alıntıdır.

Bilişim kavramı, iletişim çağı ve bilgi toplumunda teknoloji ve enformasyonun birlikte
kullanılarak üretilen düzenli sonuçlar olarak tanımlanabilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı meta-etik ile ilgilidir.

Normatif etiğin bir diğer ismi kuralcı etiktir. Uygulamalı etiğin ise bir diğer ismi betimleyici etiktir.

Yunanca ‘görev, sorumluluk’ anlamlarına gelen deon kelimesinden türemiştir. Deontoloji genelde mesleklerle ilgili bilinmesi ve uyulması gereken ahlaki değerler ve etik kuralları üzerinde durmaktadır. Ayrıca deontoloji, teleolojik kuramların aksine eylemlerin sonuçları değil, eylemin kendisi üzerinde durur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bilgisayar doğru değil yalan bilgiyi yaymak için kullanılamaz. Doğru yanıt C seçeneğidir.

E-Posta gönderirken uzun cümlelerden, acil ifadesinden, BCC yapmadan toplu mesaj gönderimi yapmaktan her zaman kaçınılmalıdır. C şıkkında yanlış ifade edilmiştir

Twitter'da küçük ve özel diyalogları gizli tutun, başkaları okumasın. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı  internette kaynak göstermeden yapılan intihaller arasındadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Telif hakkı, herhangi bir bilginin veya ürününün kullanılması ve yayılması ile ilgili hakların, yasalarla belirli kişilere ait olduğunu bildirir. Başka bir ifadeyle bir eserin kopyalanmasına veya kullanılmasına izin vermeme hakkıdır. Sembolü çember içinde bir
“C” harfidir, © harfi üzerinde bulunduğu ürünü yapanın telif haklarının korunduğunu belirtir ve İngilizce “copyright” kelimesini ifade eder. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı özgür telif ile ilgilidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Etik ve ahlak kavramları birbirinin yerine kullanılabilse de etik kavramı mesleki alanlarda ‘uyulması gereken doğrular veya kurallar’ biçiminde ifade edilmektedir. Aslında etik ahlak ile eş anlamlı değildir ancak normatif (kuralcı) ahlakı içerir. Bu noktada etik ahlak üzerine düşünebilme etkinliği olarak da tanımlanabilir. Bu bağlamda bilişim ile bilişim öğretisi, bilgisayar ile bilgisayar öğretisi arasındaki ilişki ne ise, etik ile ahlak arasındaki ilişki de odur. En temel ifadeyle etik; ahlaki eylemlerin yapısını sorgulayan ve doğruyla yanlışı, iyiyle kötüyü ayırt etmek için adil olduğuna inandığımız şeyleri düşünmeye ve gerçekleştirmeye yardımcı olur.