TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ II - Deneme Sınavı - 18

Bellek yönetimi fonksiyonu ile işletim sistemi bilgisayardaki sistem kaynaklarının verimli ve adil bir biçimde kullanımını düzenler.

1980-90 dönemi olan V. Nesil İşletim Sistemlerinde ise birçok entegre devrenin bir­leşip küçültülmüş hali olan mikroçiplerin kullanıldığı modern bilgisayarlar geliştirilmiştir. Mikroişlemciler sayesinde bu dönemde, işletim sistemi daha hızlı çalışmaya başlamış ve daha fazla program ve bilgi depolayabilen disk ve CD’ ler kullanılmıştır. Bilgisayarlar fiziksel anlamda küçülmüş ve taşınabilir boyutlara ulaşmıştır.

Belgeyle başlık çubuğunun altında yer alan bölüm menü çubuğu olarak adlandırılır. Program komutlarına erişim, menü çubuğundan sağlanır. Menü çubuğunun altında prog­ramın yaygın olarak kullandığı komutları fare tıklaması ile çalıştırmaya yönelik bir dizi düğme bulunur.

Hızlı başlat menüsü: Kullanıcıların kendilerine göre özelleştirdikleri bir alandır. Kul­lanıcılar en sık kullandıkları programların simgelerini, başlat menüsünden seçip, sürükle­yerek bu alana bırakabilir.

TÜBİTAK’ ta başlayan hazırlık ve izleyen geliştirme süreçleri ile Linux temelli ilk ulusal işletim sistemi olan Pardus projesi hayata geçirilmiştir. Pardus Projesi’ nin hedefleri Türk Savunma Sanayinin resmi ağ sayfasında belirtildiği gibi yaygın bir işletim sistemi dağıtımı oluşturmak, bu dağıtımı yaşatacak sürdürülebilir bir organizas­yon kurmak, bu dağıtım ve çevresinde oluşacak açık kaynak ekosistemi aracılığı ile özgün teknolo­jik katkı yaratmaktır.

Hazırda Beklet seçeneği bir güç tasarrufudur. Uyku modunun aksine bu seçenekte programlarınız bellek yerine sabit diske kaydedilir. Ayrıca bilgisaya­rınızın elektrik bağlantısı da kesilir. Yani uyku modu, hazırda beklet komutuna göre az da also elektrik harcamaktadır. Bilgisayarınızın başlat düğmesine bastığınızda hazırda beklet modundan çıkar ve açık bırakılan programlarla tekrar çalışmanıza devam edebilirsiniz.

MacOS kapalı kodlu, ticari işletim sistemidir. Yaygın olarak bilinen açık kay­nak kodlu yazılımlar; GNU, Linux, Open Office’dir.

1980-90 dönemi olan V. Nesil İşletim Sistemlerinde ise birçok entegre devrenin bir­leşip küçültülmüş hali olan mikroçiplerin kullanıldığı modern bilgisayarlar geliştirildi. Mikroişlemciler sayesinde bu dönemde, işletim sistemi daha hızlı çalışmaya başladı ve daha fazla program ve bilgi depolayabilen disk ve CD’ ler kullanıldı. Bilgisayarlar fiziksel anlamda küçüldü ve taşınabilir boyutlara ulaştı. Aynı zamanda bilgisayarlar arası iletişimi sağlayan ağ sistemleri de bu kuşakta popüler bir kavram olarak ortaya çıktı. Dolayısıyla bilgisayarların taşınabilir boyutlara ulaştığı dönem IV. değil V. Nesildir.

Bilginin ve sistem programlarının önceden belirlenen ve yetkilendirilmiş kişiler tarafından değiştirilebilmesi sistem değil veri bütünlüğü ile ilgilidir.

Web üzerinde gezinti yapan hemen herkesin karşılaşma ihtimali çok yüksek olan bu virüs türü, genellikle web sayfalarında bulunan reklam ve benzeri paylaşımlardan bulaşır ve bu yüzden oldukça yaygındır. Bu virüsün bulaştığı bilgisayar sistemlerinde genel bir yavaşlama fark edilebilir. Virüs, yığın (çöp) posta göndermek, sistem dosyalarına zarar vermek ve kullanıcıları farklı şekillerde yanıltarak verilerin izinsiz kullanımı ve paylaşılmasına neden olmak gibi bir çok zarar ve soruna neden olabilir.

Taşınabilir bellekler ile veriler ve dosyalar bir bilgisayardan diğerine taşındığı durumda, önyükleme virüsleri büyük bir hızla yayılır.

Genellikle işletim sistemlerinin hata ve açıklarını kullanarak ağ üzerinden sistemlere bulaşan solucanlar, daha çok e-posta ile gönderilen ekler, çeşitli web siteleri ve ağ üzerinden paylaşılan dosyalar aracılığıyla yayılırlar. Solucanlar diğer sistemlere erişip yayılmaya çalıştıklarında içinde bulunduğu sistemin bant genişliğini ve ağ kaynaklarını kullandığından, dosya ve veri kayıpları yanında sistem yavaşlamaları, kilitlenmeler ve web kaynaklarına erişim hızının zayıflaması gibi birçok zarara da neden olurlar. Solucan bulaşmış bir bilgisayar sisteminin içinde bulunduğu ağdaki trafik oldukça yoğundur.

Çok sinirli ve üzgün hallerinizde, mümkünse paylaşımda bulunmamaya, yorum yapmamaya özen gösterin. Çünkü insan bu gibi durumlarda sonradan pişman olacağı davranışlar sergileyebilmektedir. Bunun yanı sıra sosyal ağlara üye olurken kişisel bilgilerinizin tümünü paylaşmamaya özen gösterin. Sosyal ağlarda kullanılan uygulama ve içerikleri sisteminize indirirken sisteminize kötü amaçlı yazılımların bulaşma riskini göz ardı etmeyin. Ödül veya cazip teklifler içeren mesaj ve paylaşımlara itibar etmeyin. Bu içeriklerdeki bağlantılara tıklamamaya özen gösterin. Kurum bilgi ve politikaları hakkında yapacağınız paylaşımlarda dikkatli olun, gerekirse yönetime danışarak, paylaşılması uygun olan veya olmayan kurum bilgileri konusunda yönlendirme alın.

Kaynağı belirtiliyor mu? Kaynak veya kaynaklar güvenilir bir kurum veya kişi mi? Farklı kaynaklar ulaşılan bilgiyi doğruluyor mu? Yazarı/aktaran kim? Güvenilir mi? Başka bilgi veya çalışmalarına ulaşılabiliyor mu?  Yeterince güncel mi? İçerik bilimsel mi yoksa popülerlik veya reklam amaçlı mı? İçerikte yer alan bilgiler güvenilir referanslar içeriyor mu? Erişilen site adresi “edu”, “gov” gibi uzantılara sahip mi? İçerikte bu tür sitelere yönelik bağlantılar var mı? İçeriği denetleyen ve onaylayan hakem kurulu veya editör var mı?  Site belirli aralıklarla yenilenen, güncellenen ve sürekliliği olan bir adres mi? Farklı kaynaklar da, ulaşılan bu bilgiyi referans olarak gösteriyor mu? sorularına evet cevabı veriyorsanız güvenilir bilgiye ulaşmada doğru davranışlar sergiliyorsunuz demektir.

Etiğin doğasını ve etiğe neden ihtiyaç duyduğumuzu araştıran etik yaklaşımı uygulamalı etik değil meta etiktir.

Meta-etik, etiğin doğasını ve etiğe neden ihtiyaç duyduğumuzu araştırır. Meta-etik alanında tipik sorular şöyledir: “Etik açıdan doğru nedir?”, “Etiğin doğasında doğru veya yanlış olmak mı vardır? Normatif etik eylemlerin standartlarını ve çerçevelerini inceler. Kişinin sahip olması gereken iyi alışkanlıklar, takip etmesi gereken görev ve sorumluluklar veya davranışlarının diğerleri üzerindeki sonuç­larını içerebilir ve “Doğru olması gereken şeyler nelerdir?” gibi temel bir soru normatif etiğin araştırma alanına girmektedir. Çoğu zaman kamuya ilişkin meseleleri inceleyen uygulamalı etiğin farklı uzmanlıklardaki etik sorunları inceleyen iş etiği, bilişim etiği, mühendislik etiği ve tıp etiği gibi bazı alt dalları vardır. “ Neyin doğru olduğuna inanılır?” veya “Bir eylem gerçekleştirirken doğru yol nedir?” gibi sorular uygulamalı etiğin cevap aradığı sorulardır. Bu bağlamda doğru sıralama meta-etik, normatif etik, uygulamalı etiktir.

İnternet kullanırken insanların kendi hakları ve diğerlerinin hakları adına uyulması gereken etik kurallar Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) tarafından yayınlanmıştır. Başkalarına karşı saygı, altyapı ve zamanı verimli kullanma, biçimsel ve içerik ile ilgili özen ve öteki konular baş­lıkları altında sınıflanmaktadır. Bu bağlamda verilen kurallardan “Tartışmaların özelleşmesine ve kişiselleşmesine yol açmayınız”  kuralı başkalarına karşı saygı başlığı altında yer alırken diğer kurallar altyapı ve zamanı verimli kullanma başlığı altında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

İntihal (aşırma, çalıntı) başkalarının ürünlerini (yazı, resim, video vb.) kaynak gösterme­den kendisininmiş gibi göstermektir. Kaynak göstererek yapılan intihaller içinde yer alan mükemmel suç ise yazarın bazı yerlerde kaynaklara atıf yapması fakat yazının kalan kısımlarındaki analizlerin kendine ait olduğu fikrini yaratma düşüncesiyle bazı kaynaklara atıf vermemesi.

Kaynak göstermeden yapılan intihaller; hayalet yazar, mevcut yazı,  yetersiz gizleme, kendinden aşırma, fotokopi ve emek tembelliğidir.  Yanlış bilgilendirme kaynak göstererek yapılan intihaller arasında bulunmaktadır.

Telif serbestisi, telif hakkı alınmış tüm ürünlerin (yazı, resim, video vb.) üzerindeki hakların ve sınırlamaların kaldırıldığını ifade eder. Sembolü çember içinde bir “F” harfidir ve İngilizce “copyfree” kelimesini ifade eder.