TEMEL BESLENME İLKELERİ

CEVAP.  Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 131’de  “GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BESLENME VE BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER ” konu başlığında “Tablo 7.1’de bazı genetik sendromlar ve nörogelişimsel bozukluğa yol açan hastalıklarda zayıflık ya da şişmanlık gelişimi ile ilişkili olan etmenler” açıklanmıştır.

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 131’de  “GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BESLENME VE BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER ” konu başlığında “Tablo 7.1’de bazı genetik sendromlar ve nörogelişimsel bozukluğa yol açan hastalıklarda zayıflık ya da şişmanlık gelişimi ile ilişkili olan etmenler” açıklanmıştır.

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 132’de  “GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BESLENME VE BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER ” konu başlığının “Diyetle Yetersiz Enerji ve Besin Ögesi Alımı” alt konu başlığında “Diyetle yetersiz enerji alımının en önemli nedeni oral motor bozukluktur ve SP’li çocukların neredeyse %90’ını etkilemektedir. En sık görülen oral motor sorunlar zayıf emme, çiğneme güçlüğü, dil itme gibi anormal refleksler, taktil hassasiyet ve zayıf dil ve dudak hareketleridir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 133’de  “GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BESLENME VE BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER ” konu başlığının “Diyetle Yetersiz Enerji ve Besin Ögesi Alımı” alt konu başlığında “Otistik çocuklarda ise yeterli besin alımının önündeki en önemli engel seçici yeme davranışıdır. Çalışmalarda, otistik çocukların yaklaşık %60’ında diyetteki besin çeşitliliğinin 20’den daha az olduğu ve yine yarıdan fazlasının yeni besinleri denemek konusunda direnç gösterdiği saptanmıştır” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap C  seçeneği olacak. Sayfa 135’de  “GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BESLENME VE BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER ” konu başlığının “Gelişimsel Yetersizliği olan Bebek, Çocuk ve Ergenlerin Enerji ve Besin Ögesi Gereksinimleri” alt konu başlığında “Bazı araştırmacılar tarafından SP’li ve Down Sendromlu çocuklarda enerji harcamasının hesaplanabilmesi için geliştirilmiş özel denklemler de bulunmaktadır. Çok yaygın kullanılmasa da Krick ve arkadaşları tarafından SP’li çocuklar için kas tonusu, aktivite ve büyüme faktörünün göz önünde bulundurulduğu bir hesaplama denklemi geliştirilmiştir (Krick, 1992)” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 136’da   “GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BESLENME VE BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER ” konu başlığının “Vitamin ve Mineral Gereksinimleri” alt konu başlığında “Öğün süresinin uzaması, oral alımın yetersiz olması, öğün sırasında besin kayıplarının fazla olması, diyetteki besin çeşitliliğinin sınırlı olması (seçici beslenme davranışı) veya çiğnemeyi kolaylaştırmak için yiyeceklerin uzun süre pişirilmesi, blenderize edilmesi ya da sulandırılması diyette vitamin ve mineral eksikliğine neden olan başlıca etmenlerdir. Bu çocuklarda vitamin ve mineral eksikliğinin önlenmesi için multivitamin ve mineral takviyesine gerek duyulabilir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 140’da   “Gelişimsel Yetersizliği Olan Bebek, Çocuk ve Ergenlerde Beslenme Yöntemi ” konu başlığının “Enteral Tüple Beslenme” alt konu başlığında “Gastrik beslenme daha fizyolojik olmasına rağmen şiddetli reflü, kontrol edilemeyen kusma veya mide boşalmasında gecikme (gastrik dismotilite) olması durumunda midenin kullanılması güvenli değildir. Bu tip durumlarda mide atlanarak beslenme için ince barsaklar, çoğunlukla da jejunum (nazojejunal gastrojejunal veya jejunostomi tüpü) kullanılır. “ Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 142’de   “Gelişimsel Yetersizliği olan Bebek, Çocuk ve Ergenlerde Sık Görülen Beslenme Sorunları ve Çözüm Önerileri ” konu başlığının “Kabızlık” alt konu başlığında “Kabızlık sırasında yoğurt (özellikle probiyotik yoğurtlar), kefir, kayısı (kuru ya da taze), kırmızı erik, şeftali, armut, ıspanak, bezelye, dut, bal kabağı, avokado, kabak, havuç, kuru baklagil ezmeleri/kuru baklagil çorbaları, bulgur, yulaf ezmesi, tam buğday ekmeği gibi lif içeriği yüksek besinler tüketilmeli; muz, patates, ayva, pirinç, pirinç unu gibi besinlerin tüketimi ise sınırlandırılmalıdır. Çocuk tüple besleniyorsa, lif içeriği artırılmış enteral ürünler tercih edilmelidir.  “ Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 148’de GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE İZLENMESİ konu başlığının “Beden Kütle İndeksi (BKİ)” alt başlığında “ Beden kütle indeksi vücut ağırlığının (kg), boyun karesine (m2) oranlanması yöntemiyle (kg/m2) hesaplanır. Sağlıklı çocuklarda yaşa göre BKİ’nin 85 persentilin üzerinde olması kilo fazlalılığı, 95 persentilin üzerinde olması şişmanlığın göstergesidir “Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 148’de GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BEBEK, ÇOCUK VE ERGENLERDE BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE İZLENMESİ konu başlığının “Beden Kütle İndeksi (BKİ)” alt başlığında “ Beden kütle indeksi vücut ağırlığının (kg), boyun karesine (m2) oranlanması yöntemiyle (kg/m2) hesaplanır. Sağlıklı çocuklarda yaşa göre BKİ’nin 85 persentilin üzerinde olması kilo fazlalılığı, 95 persentilin üzerinde olması şişmanlığın göstergesidir “Şeklinde açıklanmıştır.

Malnütrisyon:

Gelişimsel yetersizliği olan çocuklarda malnütrisyona yol açan nedenlerin başında oral motor sorunlar ve buna bağlı diyetle yetersiz enerji ve besin ögesi alımı gelmektedir. Serebral palsi ve Down sendromu gibi birçok nörogelişimsel bozuklukta, özellikle yaşamın ilk yılı ve adölesan büyüme atağında enerji ve birçok mikro-besin ögesinin alım düzeyi, referans alım düzeylerinin altında kalmaktadır. Diyetle yetersiz enerji alımına anormal enerji harcaması ve artan kayıplar da eşlik etmektedir.

Diyetteki besin çeşitliliğinin sınırlı olması vitamin ve mineral eksikliğine neden olur.

Beslenme tüpü seçilirken eğer uzun süreli beslenme desteğinin verilmesi planlanıyorsa, cerrahi ya da endoskopik olarak yerleştirilen bir gastrostomi tüpü (doğrudan mideye yerleştirilen beslenme sondası) tercih edilmelidir. Gelişimsel yetersizliği olan çocuklarda hem eşlik eden nörolojik sorunlar ve hastalıklar kronik olduğundan, hem de beslenme sorunlarının (oral motor sorunlar, aspirasyon, büyüme geriliği vb.) düzelmesi zaman aldığından gastrostomi tüpünün kullanılması daha elverişlidir.

Yetersiz sıvı alımı, aşırı sıvı kaybı (kusma, dudakların yeterince kapanmaması, salya problemi), çiğneme sorunları nedeniyle diyetle yetersiz lifli besin alımı (kepeği ayrılmamış tahıllar, meyve, sebze, kuru baklagiller), immobilite, anormal barsak motilitesi, ilaçların yan etkileri (ağrı kesiciler), kasların gevşek olması (hipotoni) ve dışkılama için yeterli baskının yapılamaması kabızlığa yol açabilir.

Reflü, kusma eşliğinde veya kusma olmaksızın, mide içeriğinin istemsiz olarak özofagusa geri kaçışı olarak tanımlanmaktadır. Nörogelişimsel yetersizliği olan çocuklarda oldukça yaygın görülen bir sorundur (%70). Reflünün başlıca nedenleri yemek borusu hareketliliğinin (motilite) azalması, yemek borusu ile mide arasındaki kapağın (alt özofagus sfinkteri) işlevinin bozulması ve mide boşalma hızının yavaşlamasıdır

Beden kütle indeksi vücut ağırlığının (kg), boyun karesine (m2) oranlanması yöntemiyle (kg/m2) hesaplanır. Sağlıklı çocuklarda yaşa göre BKİ’nin 85 persentilin üzerinde olması kilo fazlalılığı, 95 persentilin üzerinde olması şişmanlığın göstergesidir.

Kabızlığın önlenmesi için öncelikle sıvı alımı artırılmalıdır. Kabızlık sırasında yoğurt (özellikle probiyotik yoğurtlar), kefir, kayısı (kuru ya da taze), kırmızı erik, şeftali, armut, ıspanak, bezelye, dut, bal kabağı, avokado, kabak, havuç, kuru baklagil ezmeleri/kuru baklagil çorbaları, bulgur, yulaf ezmesi, tam buğday ekmeği gibi lif içeriği yüksek besinler tüketilmeli; muz, patates, ayva, pirinç, pirinç unu gibi besinlerin tüketimi ise sınırlandırılmalıdır.

Yürüyemeyen ya da yatağa bağımlı olan çocuklarda güneşten yeterince yararlanamama nedeniyle D vitamini eksikliği sık görülür. Buna ek olarak nöbetleri önlemek için kullanılan ve D vitamininin vücuttaki metabolizmasını bozan antiepileptik ilaçlar da kemik mineralizasyonunu bozabilir. Kemik gelişiminin bozulmasını önlemek için bu çocuklarda ek D vitamini takviyesi gerekebilir.

Alt Bacak Uzunluğu: Alt bacak uzunluğu (kaval kemiği uzunluğu) ayak bileği yan kemiklerinin alt kısmından, kaval kemiğinin üst noktasına kadar uzunluğun ölçülmesidir. Ölçüm, çocuk oturtularak sağ taraftan veya en az etkilenen taraftan alınmalıdır. Antropometre ya da çelik şerit mezür ile ölçüm alınabilir. İki kez ölçüm alınarak ortalaması hesaplanmalı ve kayıt edilmelidir