TEMEL BESLENME İLKELERİ

Besinlerin enerji değeri, bileşiminde yer alan ögelerin çeşit ve miktarlarına göre farklılık gösterir. Besinlerin içeriğinde karbonhidrat, protein, yağlar gibi makro besin ögeleri;vitaminler ve mineraller gibi mikro besin ögeleri bulunur.

Ekosistemde madde döngüsü ve enerji akışı; güneş-üreticiler-tüketiciler-ayrıştırıcılar-inorganik maddelerdir.

Bir kütlenin 1 Newton’luk kuvvet uygulanması ile 1 metrelik yer değiştirmesi işi için harcanan enerji miktarı 1 Jul’e eşittir.

Süt,tam yağlı yoğurt,hamsi 0-200 kcal arasındadır.Peynir yaklaşık 250kcal iken pirinç 300 kcal üzerindedir.Dolayısı ile doğru cevap D şıkkıdır.

Bazal metabolizma hızı kişiler arasında farklılık gösterir. Çünkü;
1. Vücut büyüklüğü arttıkça harcanan enerji miktarı artar.
2. Büyüme dönemlerinde metabolizma hızlı olduğundan daha fazla enerji harcanır.
3. Vücut hastalıklarla mücadele ederken daha fazla enerji harcar.
4. Tiroid bezinin fazla çalışması bazal metabolizma hızını artırır.
5. Erkeklerin bazal metabolizma için harcadıkları enerji daha yüksektir.

Enerji gereksinimini etkileyen parametreler vücut ağırlığı ve hacmi, yaş, özel yaşam dönemleri (gelişme, gebelik, emzirme vb.) ve iklim koşullarıdır.

Beden kitle indeksi (BKİ), vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine
bölünmesi ile hesaplanır.

Besin maddelerinin içerdiği toplam enerji miktarını belirlemek için “bomba kalorimetresi” kullanılmaktadır.

Canlılarda maddelerin uğradığı tüm kimyasal değişiklikler metabolizma olarak tanımlanır.

Ortalama değerlere göre insanlarda temel enerji kaynağını %50 karbonhidrat, %25 protein ve %25 yağ oluşturur.

Vücutta enerji üç tür kimyasal bağ ile transfer olur. Bunlar kovalent bağlar, hidrojen bağları ve yüksek enerjili fosfat bağlarıdır.

Besinlerin verdikleri enerji miktarları hesaplanırken; sindirim, emilim, dışkı ve idrardan kaynaklanan kayıplar dikkate alınarak, kalorimetrede bulunan enerji değerlerinde düzeltmeler yapılır.

Patates sütten, süt maydanozdan, maydonoz domatesten  enerji yoğunluğu olarak fazladır.

Bazal metabolizma hızı kişiler arasında farklılık gösterir. Çünkü;
1. Vücut büyüklüğü arttıkça harcanan enerji miktarı artar.
2. Büyüme dönemlerinde metabolizma hızlı olduğundan daha fazla enerji harcanır.
3. Vücut hastalıklarla mücadele ederken daha fazla enerji harcar.
4. Tiroid bezinin fazla çalışması bazal metabolizma hızını artırır.
5. Erkeklerin bazal metabolizma için harcadıkları enerji daha yüksektir.

Fransız bilim adamı A.L. Lavoisier vücutta solunum sırasında bir oksidatif yanmanın oluştuğunu, aynı bir mumun yanması olayındaki gibi solunum sırasında
da oksijene ihtiyaç duyulduğunu ve her iki olayın sonucu olarak ortamda karbondioksit ile birlikte suyun oluştuğunu belirtmiştir.

En fazla kalori yer kazma etkinliğinde gerçekleşmektedir.

Beden kitle indeksi (BKİ), vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine bölünmesi ile hesaplanır. WHO’nun belirlemiş olduğu yetişkinlerin beden kitle indeksine göre sınıflandırması Çizelge 5.9’da verilmektedir.

BKİ = Ağırlık (kg) / (Boy uzunluğu (m))2
Örneğin 98 kg ağırlığında ve 180 cm boyunda bir erkeğin;
BKİ = 98 / 1,80 2 = 30,25 olarak hesaplanır.

30'un üstü şişman (obez) kabul edilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Katabolizma karbonhidrat, yağ ve proteinlerin basit moleküllere yıkımı ile serbest enerjinin elde edildiği metabolizma fazıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bitkisel kaynaklı sindirilemeyen besinler besinsel lif olarak adlandırılır. Eksik tüketimi kabızlık, hemoroid, kalın bağırsak kanseri, şişmanlık gibi medeniyet hastalıkları olarak adlandırılan problemlere sebep olmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.