TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-II

Anestezi, engelli bireylerde dokunmayı anlayamama durumu olarak tanımlanmaktadır.

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Isıyı algılama yeteneği, günlük yaşamda banyo yapma, yemek pişirme ve ütü yapma gibi durumlarda yaralanmaları önlemek için gerekir.

Parestezi herhangi bir uyarı olmadan anormal his algılanmasıdır.

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Proprioseprif sistemin etkilendiği engelli bireyler, kalemi kâğıt üzerine yerleştirme, çatalı tutma,düğmeyi ilikleme gibi becerileri yerine getirmezler.

Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Stereognozis nesneleri, biliş ve dokunma duyusu yoluyla tanımlama becerisidir.

Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Grafestezinin değerlendirilmesinde değerlendiricinin küt, sivri bir kalem veya benzeri bir alet ile kişinin avuç içine harf, sayı veya geometrik şekil çizdiği ve kişinin hangi şeklin çizildiğini söylemesi beklenir. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Dikkat, kişinin belli bir zamanda çevreden aldığı bilgi ve duyulara odaklanmasını sağlayan etkin bir süreçtir.

Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Soyut düşünme; kişinin nesneler, olaylar veya fikirler arasındaki ilişkileri görmesini sağlayan bilişsel yetenektir.

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Amnezi; felç, kafa travması, ameliyat gibi pek çok nedeni olabilir. Kısmi veya tam bellek kaybıdır.

Engelli kişilerde dokunma duyusu ile ilgili problemler: • Anestezi: Dokunmayı anlayamama • Hipoestezi: Dokunma algısının azalması • Hiperestezi: Dokunmanın abartılı hissedilmesi şeklinde olabilmektedir.

Proprioseprif sistemin etkilendiği engelli bireyler, kalemi kâğıt üzerine yerleştirme, çatalı tutma, düğmeyi ilikleme gibi becerileri yerine getirmezler. Kişide beceriksizlik, ayakları üzerinde sendeleme ve eşyalara çarpma gibi beceriksizlikler görülebilir. Eğer propriyosepsiyon duyusu değişir veya azalırsa denge becerisi de bozulur. Bu kişiler gözleri kapalı iken aktivite yapamazlar. Boşlukta vücut pozisyonlarını algılayamaz, yatakta yatarken uzayda sallanıyor veya yüzüyor gibi hissedebilirler.

Duyusal Anormallikler Parestezi Herhangi bir uyarı olmadan anormal his algılanmasıdır. Dokunsal, termal veya ağrılı olabilir. Disestezi Vücudun etkilenen bölgelerinde hafif dokunma veya nazik okşama gibi ağrısız uyarıların ağrılı olarak algılanmasıdır.

Grafestezi Bu yetenek insanların cilt üzerinde yazılmış rakamları, harfleri tanımasını sağlar.

Vücut İmajı Bir kişinin vücut imajı, vücut parçalarının ve pozisyonunun farkında olmasıdır.

Praksi Amaçlanan hareketi planlama ve gerçekleştirme becerisidir. 

Stereognozis Nesneleri, biliş ve dokunma duyusu yoluyla tanımlama becerisidir. Bu beceri, objeleri ve geometrik şekilleri görmeden dokunma yoluyla tanımlamayı sağlar.

Amnezi: Felç, kafa travması, ameliyat gibi pek çok nedeni olabilir. Kısmi veya tam bellek kaybıdır. Geçmiş olayların hatırlanması amnezinin ağırlığına göre değişebilir. Amnezi hastaları fiziksel olarak gayet sağlıklı görünebilirler, fiziksel koordinasyon gerektiren işleri zorlanmadan yapabilirler.

Problem Çözme Becerisi Problem çözme becerisi, birçok bilişsel beceriyi içerir. Dikkat, bellek, planlama, mantıklı düşünme ve yargılama yeteneği gerektirir. Problem çözme becerisi yetersiz olan engelli kişinin konsantrasyonu bozulur, sorulan sorulara anlamsız yanıtlar verir. Yeni durumlara karşı davranışların oluşturulması zorlaşır. Bilişsel problemler beyin hasarı, travma veya edinilmiş bazı rahatsızlıklar sonucu görülebilir. Bilişsel işlev bozukluğu olan engelliler düşünme, hatırlama ve akıl yürütme gibi işlevlerini kaybederler. • Bilişsel sorunu olan bireyler günlük yaşamda temel becerileri yerine getiremezler: • Hava şartlarına uygun olarak ne giyeceğine karar veremezler. • Doğru giyinme sırasını belirleyemezler (örneğin ayakkabıların öncesinde çorapların giyilmesi gibi). • Bir parti planlama, organize etme ve yapılması gereken işleri planlamada zorlanırlar • Bir görevi tamamlamak için ne kadar zaman gerektiğine karar veremezler. • Zevk için sanatsal etkinliklere katılma konusunda yetersizdirler.

Dokunma Kaybı Yaşayan Engelli Bireyler için Çevresel Düzenlemeler Dokunma duyusu da diğer duyularımız gibi GYA’de bağımsız olarak hareket edebilmemiz, yaralanma ve kazalardan korunabilmemiz için önemli görevler üstlenmektedir. Dokunma duyumuz sayesinde sıcak-soğuk ayrımını, keskinlik ve sivrilik ayrımını yapabiliriz. Ayrıca bizi rahatsız eden bir durum olduğunda (örneğin, ayakkabımızın içine ufak bir taş parçası girme durumu) dokunma duyumuz sayesinde bu olumsuz durumun farkında olabiliriz. Bu nedenle diğer duyularımız gibi dokunma duyumuz bakımından da engelli bireylerde çevresel düzenlemeler yapmak önem arz etmektedir. Dokunma duyusunda problemler yaşayan engelli bireyler için çevresel düzenlemeler: • Evdeki koridorlar geniş tutulmalı, duvarlardaki sivri köşeler koruyucularla kapatılmalıdır. • Mobilyalar arası mesafeler geniş olmalıdır. • Merdivenlerin ilk ve son basamaklarına gözle görülebilecek uyaranlar koyulmalıdır. • Sıcak ve soğuk su muslukları belirgin şekilde işaretlenmeli ve uyarıcı işaretler bulunmalıdır. • Yer zemininin özellikle de banyonun kaygan olmaması sağlanmalıdır. • Mutfaktaki kesici, delici aletler (bıçak, çatal vb.) renkli uyaranlarla belirtilmelidir. • Mutfakta yaralanma ve kazaları önlemek için tüm mutfak aletlerinin yeri düzenli olmalıdır. • Mümkünse dokunma kaybı olan bireylerin kesici aletleri kullanmaması sağlanmalıdır. • Evde takılıp düşmeleri engellemek için yer boydan boya halı ile kaplanmalıdır. Halıda katlanma olmamasına özen gösterilmelidir. • Yer zemininde dengeyi bozucu (çukur, engebe vb.) durumların olmamasına özen gösterilmelidir.

Astereognozis: Dokunma ile cisimlerin tanımlanamaması bozukluğudur. Astereognozisi olan engelli bireyler cisimlerin şeklini, biçimini, sıcaklığını, ağırlığını algılayamazlar. Bu nedenle de GYA’da kısıtlanmalar görülebilir. Bu bireylerde yapılacak çevresel düzenlemeler günlük yaşamda bağımsız olabilmek açısından önemlidir. Bu düzenlemeler dokunma duyusu kaybında yapılacak çevresel düzenlemeler kısmında detaylı anlatılmıştır. Lütfen o bölümü tekrardan gözden geçiriniz.