TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-II

Çiğneme ve yutma güçlüğü olan bireylerde yetersiz/eksik beslenme sık görülen bir sorundur. Bu nedenle yetersiz beslenme konusunda dikkatli olunmalı ve önlenmelidir. Bireyin çiğneme ve yutma problemlerini göz önüne alarak sıvı ve yumuşak besinler verilerek enerji gereksinimi karşılanmalı, özellikle çocuklarda büyüme ve gelişme desteklenmelidir. Bu hastalarda, oral motor terapinin kullanımı, uygun beslenme pozisyonu ve sıklığının düzenlenmesi ve yüksek yoğunluklu besin takviyelerinin kullanılması ideal beslenme sağlayabilir. Bazı durumlarda beslenme tüpü yerleştirilmesi (genellikle karın duvarından mideye cerrahi olarak ya da endoskopik yöntemle tüp yerleştirmesi) yeterli sıvı alımı ve beslenme için gerekli olabilmektedir. Bu durumda ailelere beslenme tüpü ile nasıl besleyecekleri öğretilmelidir. Ayrıca ailelere bireyin yaşına ve hastalık/engeline uygun yeterli ve dengeli beslenme önerilerinde bulunulmalıdır. Besin grupları, içerikleri ve besinlerin hazırlanması anlatılmalıdır. E seçeneği ise obezite görülen bireylerde hemşirelerin bakım sorumlulukları arasındadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bazı engelli bireylerde gastroözofageal reflü (mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması) ya da oral motor sorunlar nedeniyle tükürük, besin ve/veya mide içeriğinin akciğerlere kronik aspirasyonu nedeniyle pnömoniye ya da “kronik akciğer hastalığı” adı verilen akciğer hasarı görülebilir. Düzenli bir şekilde öksürme ve derin nefes alma egzersizleri yaptırılmalı ve postural drenaj uygulanmalıdır. Aileye aspirayonu önlemek için dikkat edilecek hususlar anlatılmalıdır. Solunum sistemi kasları ya da toraksın etkilendiği durumlarda kronik solunum yetmezliği görülebilir. Bireye ventilasyon ve trakeotomi gerekebilir. Bu durumda hemşirenin aileye trakeotomi, aspirasyon ve ventilasyondaki hasta bakımını öğretmesi gerekir. Ayrıca, ailenin solunum enfeksiyon belirtileri, cilt bakımı, aspirasyonun nasıl yapılacağı, solunum egzersizleri, bol sıvı alması, ilaçlarını düzenli alması konularında da eğitime gereksinmesi olacaktır. Gerekli ise evde nebülizasyonla ilaç uygulaması ya da buhar uygulamaları konularında aileye eğitim verilmelidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hemşire hareket yetersizliği olan bireylerde, hareketsizliğe bağlı komplikasyonların gelişimini (bası ülserleri, kontraktür gelişimi, tromboflebit, pnomoni gibi) önlemek, olası travmaları en aza indirmek için güvelik önlemleri almalıdır. Ayrıca bireyin hareketlerinde artış olmasını sağlamak için uygun hemşirelik girişimlerini planlamalı, ailenin bilgi gereksinimini karşılamalı ve bakımın sürekliliğini değerlendirmelidir. Bireyde ciddi kas zayıflığı varsa özel olarak tasarlanmış gövde ceketleri, kemerleri ve dik oturmayı destekleyici tekerlekli sandalye kullanılarak skolyoz önlenmelidir. Hareket kısıtlılığı olan bireyler günlük aktivitelerini yürütmekte ve oyun/spor aktivitelerine katılmakta zorluk yaşamaktadırlar. Çocuklar gelişimsel olarak temel gereksinimleri olan oyun ve aktivitelere istenilen
düzeyde katılamamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Engelli bireylerde engelden kaynaklanan ya da engele bağlı ikincil olarak gelişen pek çok duygusal ve psikososyal sorun görülebilir. En sık görülen psikososyal sorunlardan biri iletişim sorunudur. Bedensel engelli bireyler için iletişimde dikkat edilecek unsurlar ise; 

• Duygularını ifade etmelerine fırsat verilmelidir.
• Bireyin değerli olduğunu hissetmesi sağlanmalıdır gibidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Engelli bireylerde engelden kaynaklanan ya da engele bağlı ikincil olarak gelişen pek çok duygusal ve psikososyal sorun görülebilir. En sık görülen psikososyal sorunlardan biri iletişim sorunudur. İşitme engelli bireylerle iletişimde dikkat ed,lecek unsurlar ise; 

• Bireyle yüz yüze iletişim sağlanmalıdır.
• Konuşurken göz teması kurulmalıdır.
• Eğitimlerde yazılı eğitim materyalleri, resim ve modellerin kullanılmalıdır.
• İletişim sırasında ağız açık olmalı maske varsa çıkarılmalıdır.
• Gerekli ise işaret dili tercümanından destek alınmalıdır gibidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Damgalama engelli bireylerin en sık karşılaştığı sorunlardan biridir. Damgalanma, toplumun “normal saydığı” ölçülerin dışında olan bireylere, toplumdaki diğer bireyler tarafından saygınlığı azaltıcı nitelikte atıflarda bulunulmasıdır. Ne yazık ki engelsiz bireylere göre tasarlanmış bir yaşam düzeni içinde hayatını sürdüren engelli bireyler toplumda normal sayılan ölçülere uyamadığı için birçok alanda dışlanma ve damgalanmaya maruz kalmaktadır. doğru cevap C seçeneğidir.

Öz bakım becerileri bireyin hayatını rahat bir biçimde devam ettirebilmek, sağlığını korumak ve devam ettirmek, kendi ihtiyaçlarını yardım almadan karşılayabilmek için öğrenmesi gereken becerilere denir. Bu beceriler; tuvalet eğitimi, kendi başına soyunup-giyinme, yeme-içme ve vücut temizliğidir (el ve yüzü yıkama, tırnağı kesme, saçın taranması ve bakımı, diş fırçalama ve banyo alışkanlığı). Öz bakım becerileri bu konuda yetersiz olan kişiler için çok önemlidir. Engelli olmayan kişiler gibi engelli kişiler de bedenlerini tanımalı ve bireysel bakımları ile ilgili gereken becerileri öğrenmelidir. Engelli kişilere bu becerileri öğretmek ve kendi kendilerine yapmalarına yönelik fırsatlar tanımak önemlidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Güvenli çevre terimi, hem fiziksel hem ruhsal ve hem de sosyal yönden güvenli ortamı ifade eder. Engelli bireylerin, duyusal ve zihinsel fonksiyon bozukluğu, ev ortamındaki tehlikeler (banyo, merdiven, kaygan zemin gibi) nedeniyle travma riski (aspirasyon, boğulma, düşme, yaralanma, zehirlenme) ortaya çıkmaktadır. Hemşire bu soruna ilişkin; bireyi ve ailesini bilgilendirmeli, travmaya neden olabilecek faktörleri önleyici hemşirelik girişimlerini planlayarak uygulamalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Baladerian ve ark. (2013) yetersizliği olan bireylerin yaklaşık %70’inin istismar mağduru olduğunu saptamışlardır. Bu çalışmada ruh sağlığı
sorunları olan bireylerin %74.8’inin, konuşma sorunları olan bireylerin %67.1’inin, otizm tanısı olan bireylerin %66.5’inin, zihinsel ya da gelişimsel yetersizliği olan bireylerin %62.5’inin ve fiziksel yetersizliği olan bireylerin %55.2’sinin istismara maruz kaldıkları saptanmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ailede engelli bireyin olması ailenin fiziksel, psikososyal ve ekonomik iyiliğini etkilemektedir. Aileler sosyal etkinliklerin kısıtlanması, aile rutinlerinin bozulması, gelir kaybı ve duygusal sıkıntı gibi sorunlar yaşayabilmektedir. Hemşire aile bireylerinin keder sürecindeki duygularını serbestçe ifade etmelerine izin vermelidir. Gerekli ise psikolog ile işbirliği yaparak, engelli çocuk ve ailelerine stresle etkili baş etme ve öfke kontrolü davranışlarını kazandırmalıdır. Ebeveynlerin, ebeveyn destek gruplarına katılımlarını sağlayarak problem çözme becerilerini arttırmalıdır. Ebeveynlerin maddi sorunlardan kaynaklanan stresle etkili baş etmelerini sağlamak için aileyi ekonomik olarak destek alabilecekleri kuruluşlara yönlendirmelidir. Doğru cevap C seçeneğidir.