TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-I

Hareket eden bir cismi durduran, duran bir cismi hareket ettiren, cisimlerin şekil, yön ve doğrultularını değiştiren ‘etki’ de kuvvet olarak adlandırılır.

Bacağımızı büktüğümüzde ortaya çıkan kuvvet iç kuvvete örnektir. Cevap A'dır.

Bir ya da birden fazla kuvvetin, vücuda etki etmesine yüklenme denir.

Herhangi bir hastalığa bağlı olarak uzun bir süre yatmak zorunda kalan bir hastanın, kaslarında meydana gelen zayıflama ve incelme, yetersiz yüklenmenin bir sonucudur.

Birinci sınıf kaldıraçlar genellikle dengeleyici kaldıraçlardır ve vücutta nadir olarak bulunurlar.  Cevap A'dır.

İstirahat nabız hızının normal değerlerden yüksek olmasına (>100 atım/dakika) taşikardi adı verilir?

Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne adı verilir.

Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne, 20’nin üzerinde olmasına taşipne denir.

Tıpta kabul görmüş dört vital bulgu vardır. Bunlar; nabız, kan basıncı, solunum ve vücut sıcaklığıdır.

Solunumu etkileyen faktörler aşağıda sıralanmıştır. • Yaş: Yenidoğanda solunum hızı dakikada 30-50 nefestir. Hız yetişkinliğe kadar tedrici olarak azalır. Yaşlılarda ise solunun sayısı yetişkinlerden daha fazladır. • Egzersiz: Fiziksel aktivite, solunum hızını ve derinliğini arttırır. • Sıcaklık: Vücut sıcaklığındaki artış solunum hızını arttırır. • Duygu durumu: Ağrı, korku, kaygı, heyecan solunum hızını arttırır.  • Sigara: Uzun süreli sigara kullanımı solunum hızını arttırır.

Biyomekanik, insan vücudundaki hareketlerin mekanik bilimini kullanarak incelenmesidir. Mekanik bilimi, hareket ve kuvvetlerin hareketi nasıl meydana getirdiği ile ilgilenir. İnsan vücuduna etki eden kuvvetler, biyomekaniksel prensipler dikkate alınmazsa, vücut dokularında aşırı yüklenme meydana getirerek yaralanmalara neden olabilir. Hastaya bakım verirken ve hareketliliğini arttırmayı hedefleyen uygulamalar esnasında, sağlık çalışanının vücudu en önemli aracıdır. Bu nedenle, vücudu etkili bir şekilde kullanmak, yaralanmalara karşı korumak, hastalara vücutlarını etkin ve güvenli bir şekilde kullanmalarını öğretmek için hareket ile ilişkili biyomekaniksel prensipleri bilmek ve uygulamak önem taşır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bir yüzeyde, birim alana düşen kuvvet miktarı basınç olarak adlandırılır. Basınç, vücuttaki dokuların yüklenme miktarını etkiler. Kuvvetlerin, küçük bir alandan uygulanması, ilgili bölgedeki basıncı arttırır. Bunun tersine, kuvvetlerin daha geniş bir alandan uygulanması basıncı azaltır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Denge, vücudun ağırlık merkezini destek yüzeyi içerisinde tutma yeteneği olarak tanımlanır. Destek yüzeyi ise vücudun yerle temas ettiği alandır. Örneğin; tek bacak üzerinde ayakta duran bir kişinin destek yüzeyi, yer ile temasta olan ayağının kapladığı alandır. Oturan bir kişinin destek yüzeyi, oturduğu alanla vücudunun temas ettiği alandır. Destek yüzeyi ne kadar geniş olursa, kişinin dengesi o kadar iyi olur. Yürüme dengesi bozuk olan bir kişinin eline bir baston vererek, destek yüzeyini arttırabiliriz, bu sayede kişinin daha dengeli bir şekilde yürümesini sağlarız. Doğru cevap C seçeneğidir.

1687 yılında Isaac Newton tarafından ortaya atılan bu kanunlar, insanlarda hareket analizinin temelini oluşturur. Newton’un birinci kanunu, ‘Atalet Kanunu’ olarak da adlandırılır. Bir hareketi başlatmak, durdurmak ve değiştirmek için bir kuvvete ihtiyaç vardır. Atalet, hareketin başlangıcına veya değişikliğine gösterilen dirençtir. Herhangi bir cismin ataletini yenmek için, onu hareket ettirecek bir kuvvetin uygulanması gerekir. Kütle bir kez hareket ettiğinde onu durdurmak içn başka bir kuvvete ihtiyaç vardır. Vücuttaki atalet cismin kütlesi ile ilişkilidir. Cismin kütlesi ne kadar fazla olursa onu hareket ettirmek veya durdurmak için o kadar fazla kuvvete ihtiyaç duyulur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir cismin kütlesi ile hıznın çarpımına momentum denir. Momentum, cisimlerin enerjisinden dolayı sahip olduğu harekettir. Bir objenin hızını veya ona etki eden kuvveti arttırısanız ona momentum kazandırırsınız ve onu durdurmanız daha zorlaşır. Hareketliliği arttırmaya yönelik aktivitelerde momentumu kullanmak, hareketi tamamlamak için gereken kuvvet miktarını azaltır. Örneğin; oturma pozisyonundan ayakta durma pozisyonuna geçerken ataleti yenmede güçlük çeken hastalar, bulundukları yerde, öne arkaya doğru sallanarak bir momentum açığa çıkarırlar. Ortaya çıkan bu momentum ayağa kalkmayı başlatmak için gereken kuvvet miktarını azaltır. Doğüru cevap E seçeneğidir.

Özellikle istirahat hâlinde fark edilmeyen problemler, kişiler
yatakta hareket ederken, ayağa kaldırıldıklarında ve yürüme gibi zorlayıcı bazı aktivitelerle karşı karşıya kaldıklarında daha belirgin bir hâle gelebilir. Örneğin; istirahat halindeyken kan basıncı normal değerlerinde seyreden bir hasta, ayağa kaldırıldığında ani bir tansiyon düşüklüğü yaşayabilir. Buna ‘ortostatik hipotansiyon’ denir. Hasta, bunun sonucunda düşüp kendisini yaralayabilir. Bu nedenle vital bulgular, harekete başlamadan önce, hareket sırasında ve hareket sonrasında mutlaka değerlendirilmelidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tıpta kabul görmüş dört vital bulgu vardır. Bunlar; nabız, kan basıncı, solunum ve vücut sıcaklığıdır. Her bir vital bulgu ayrı ayrı değerlendirilebilir ancak genel yaklaşım hepsini aynı anda değerlendirmektir. Vital bulguların her biri vücuttaki farklı bir sistem ile ilgili bilgiler verir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Nabız ve kan basıncı kalp-damar sisteminin durumu hakkında bilgi sağlarken solumunun değerlendirilmesi akciğerlerin düzgün görev yapıp yapmadığını gösterir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kalp hızı kişisel ve çevresel pek çok faktörden etkilenir.Pozisyon faktörü ise,  Yatarken, nabız hızı düşük olduğunu, ayakta dururken ve otururken ise nabzın hızlandığını göstermektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hava ya da oksijen insanın en temel fizyolojik gereksinimidir. İnsan yaşamı, oksijenin vücut hücrelerine ulaştırılmasına ve hücrelerden karbondiyoksitin uzaklaştırılmasına bağlıdır. Solunumun temel amacı; vücuda oksijen verip karbondiyoksiti uzaklaştırmaktır. İnspirasyon yani nefes alma, havanın akciğerlere alınmasıdır. Ekspirasyon yani
nefes verme, akciğerlerdeki havanın dışarı atılmasıdır. Sağlıklı bir yetişkinde solunum hızı dakikada 12-20 nefes arasındadır. Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne, 20’nin üzerinde olmasına taşipne denir. Doğru cevap E seçeneğidir.