TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-I - Deneme Sınavı - 5

Engelli bireylerin, güvenliğini geliştirmeyi hedefleyen uygulamalar iki noktaya odaklanır.
• Potansiyel olarak zararlı etmenlerin belirlenmesi ya da tahmin edilmesi ile önceden önlem alınması
• Kişinin çevresinde bulunan ve kendisine zarar verebilecek etmenlerden nasıl korunacağının öğretilmesi

Doğru cevap D seçeneğidir.

Bağımsızlık becerilerinin neler olabileceğine dair alanyazında farklı sınıflandırmalar mevcuttur. Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2016’da yayımladığı
Çocuk Gelişimi ve Eğitimi alanının Bağımsız Yaşam Becerileri Modülünde bağımsız yaşam becerileri; Özbakım ve Kişisel Temizlik (el-yüz yıkama, deri ve banyo temizliği, saç ve traş alışkanlığı) Becerileri, Beslenme (farklı biçimlerde yemek yeme) Becerileri, Giyinme (soyunma) Becerileri, Tuvalet Becerileri, Ev İçi (yiyecek hazırlama, depolama, ev temizliği, çamaşır yıkama ve ütü, dikiş dikme,
telefon etme, yatak yapma, misafir karşılama) Beceriler, Ev Dışı (ulaşım araçlarını kullanma, alışveriş yapma, doktora gitme, dışarda yeme) Becerileri olarak belirtilmiştir.

Bedensel/ortopedik yetersizlik:  Switch ve tarama çözümleri, KinectRom sistemi: ses, kafa, ayak,
ağız ve gözle kontrol, ortam kontrolü

Abartılı jest, mimik ve ses tonu kullanın: Otizmli çocuklarla etkileşirken tıpkı küçük bir bebekle oynuyor gibi jest, mimik ve ses
tonunuzu olabildiğince oyuncaklı hâle getirin. Böyle yapmanın iki temel yararı vardır. Birincisi çocuğun, sizin söylediklerinizi anlama olasılığını artırmak, ikincisi de çocuğun ilgisini çekmek

Ülkemizde PECS olarak tanınan Resim Değiş Tokuşuna Dayalı İletişim Sistemi’nde çocuğa, istediği bir nesneyi ya da etkinliği elde etmek için, o nesnenin ya da etkinliğin resmini karşısındakine vermesi öğretilir.

Aşamalı Yardımla Öğretim: Aşamalı yardımla öğretimde, hedef uyaran ile ipucu bir arada sunulur ve zamanla ipuçları geri çekilir, başka bir ifadeyle silikleştirilir.

Paraları tanır.
Para üstünü hesaplar
Dört işlem gerektiren market problemlerini çözer
Hesap makinesi kullanır
Harçlığına göre alışveriş yapar.
İhtiyacı olan şeyleri satın alır.
İhtiyaç duyduğu şeyleri gereksinimi kadar satın alır.
Alışverişten artan parasını cebine/cüzdanına koyar.
Banka kartı kullanarak para çeker.
Kantinden alışveriş yapar.
Verilen listeye göre alışveriş yapar.
Gereksinimlerine göre alışveriş listesi yapar.
Pazardan/marketten alışveriş yapar.
Ürünlerin son kullanma tarihini kontrol eder.
 Fatura ödemelerini yapar.
 Banka işlemlerini yapar.
 Aylık bütçe yapar.
 Aylık bütçesine uygun harcamalar yapar.

Kahvaltı hazırlar.
Çorba yapar.
Omlet yapar.
Makarna pişirir.
Sandviç hazırlar.
Tost yapar.
Salata yapar.
Çay demler.
Türk kahvesi yapar.
 Ayran yapar.
 Fırında yemek yapar.
Mikrodalgada yemek pişirir.
 Blender, mikser kullanır.
Su ısıtıcı kullanır.
 Yemek masası hazırlar.
Yiyecekleri bölümlerine göre buzdolabına yerleştirir.
Yemek masasını toplar.
 Su ısıtıcısı kullanır.
 Bulaşık makinesine bulaşık dizer.
Bulaşık makinesinden temizleri çıkarır

Kıyafeti ıslak ya da kirli olduğunda kıyafetini değiştirir.
Kendisinden istenmeden kişisel eşyalarını kaldırır.
Kendi yatağını toplar.
Elektrikli cihazların fişlerini takar çıkarır (örneğin; elektrik süpürgesi).
Yerleri süpürür, pas pas yapar, siler ve toz alır.
Eve ait temizlik ürünlerini uygun bir şekilde kullanır.
Odasını temizler.
Ampulleri değiştirir.
Boş bir odaya girerken ışıkları açar ve odadan çıkan son insansa ışıkları kapatır..
Kavanoz kapaklarını takar ve çıkarır.
Paketlenmiş olan karton kutuları ya da yiyecekleri açar (süt kutusu, şeker gibi)
Zil çaldığında kapıya bakar.
Buzdolabını kullanır.
Çamaşır makinesinden temizleri çıkarır.
Çamaşır makinesinden çıkardığı çamaşırları, çamaşırlığa asar.
Evdeki çöpleri çöp kutusuna atar.
Evdeki çöpleri kapıya çıkarır.
Araç kullanarak yer siler.
Toz alır.
Masa siler.
Dolap düzeltir.
Yatak düzeltir.
Çamaşırlıktan asılı olan çamaşırları toplar.
Çamaşırları katlar.
Çamaşırları dolaba yerleştirir.
Dolapta giysileri yazlık-kışlık olarak sınıflandırır.
Ayakkabılarını siler.
Kirli giysilerini kirli sepetine atar

Rehabilitasyon, hizmet sunulan grubun farklılığı ve desteğe ihtiyaç duyulan konuların çeşitliliği sebebiyle çok farklı tedbirler ve uygulamalar içerebilmektedir. Aşağıdaki örneklerle farklı rehabilitasyon tedbirlerinin ayrımı daha net yapılabilecektir:

İleri diyabet hastası orta yaşlı bir kadın: Rehabilitasyon, kadının diyabet koması nedeniyle hastaneye yatışını takiben gücünü geri kazanmasına yardım edilmesini, ekstremite ampütasyonu sonrasında bir protezin ve yürüme eğitiminin sağlanmasını ve devam eden görme kaybı sonrasında muhasebeci olarak işine devam edebilmesi için ekran okuyucu sağlanmasını içerebilir.

Telefon erişilebilir mi?
Acil telefon numaraları yazılı mı?
Posta kutusu erişilebilir mi?
Termostat/kombi erişilebilir mi?
Elektrik prizleri/anahtarları erişilebilir mi?
Kusurlu zemin var mı?
Keskin kenarlı mobilya var mı?
Sıcak su boruları izole mi?
Yangın söndürücü erişilebilir mi?
Ev girişine bir rampa veya parmaklık yapılmış mı?
Tuvalet ve küvete destek tutmaklar eklenmiş mi?
Halılar, kapı eşikleri ve ekstra mobilyalar çıkarılmış mı?
Elektrik kabloları yerden uzak ve güvenli mi?
Dolaptaki giysi çubuğu alçaltılmış mı?
Mutfak tezgâhının altı boş mu?
Mutfak depoları ve mobilya takımları tekerlekli sandalyeye uyum
sağlayacak şekilde düzenlenmiş mi?

Otizm spektrum bozukluğu: Zihin yetersizliği, öğrenme güçlüğü
Görsel çizelgeler, hatırlatıcılar, sesli kitaplar, sözcük denetleyiciler, dijital asistanlar, robotlar
Görme yetersizliği: Dijital ekran büyüteçleri, uzak görüntüleme büyüteci, ekran okuyucuları, sesli uyarı sistemleri, braille klavye ve yazıcı,
optik karakter tanımlama (optical character reader: OCR), akıllı gözlükler, dokunsal saatler
İşitme yetersizliği Kulak içi işitme cihazları, görsel ve fiziksel uyarıcılar, ses tanıma yazılımları, konuşma cihazı
Dil ve konuşma bozukluğu: Dijital ve sentez cihazlar (kayıtlı ses ve yapay ses üreten), yazıdan seslendirme (text to speech: TTS)
Bedensel/ortopedik yetersizlik: Switch ve tarama çözümleri, KinectRom sistemi: ses, kafa, ayak, ağız ve gözle kontrol, ortam kontrolü

Otizm spektrum bozukluğu Zihin yetersizliği, öğrenme güçlüğü için kullanılan teknolojik yardımcılar: Görsel çizelgeler, hatırlatıcılar, sesli kitaplar, sözcük denetleyiciler, dijital asistanlar, robotlar.

Zihinsel sınırlılığı olan bireylerle çalışacak öğretmenlerin dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır:

• Yaptığınız çalışmaların etkililiğini göstermek için veri tutun.

• Çalışacağınız becerilerin günlük hayatta sık kullanılan işlevsel beceriler olmasına dikkat edin.

• Öğretim yaparken öğrencinin dikkatini sağladığınızdan emin olun.

• Öğrenciye anlayacağı şekilde dil düzeyine uygun yönerge verin.

• Özellikle uzun süre dikkat ve performans gerektiren günlük yaşam becerilerinin öğretiminde öğrenci yorulduğunda ara verin.

• Ortamdaki dikkat dağıtıcı ve tehlike arz edebilecek unsurları kaldırın.

Örneklemek gerekirse otizmli çocuk aileleri ve eğitimcileri için kanıta dayalı müdahale biçimlerine ilişkin pek çok bilgi ve uygulama örneği barındıran “Tohum Otizm Portalında” küçük yaşlardaki otizmli çocuklarla çalışacak öğretmenlerin kullanabileceği şu stratejileri önermektedir:

İlginç nesne ve etkinlikler bulun

Gereksiz sorular sormaktan kaçının

Çocuğun yaptıklarıyla ilgili yorumlarda bulunun

Beklemek ve işaret verin

Sohbete katılmayı pekiştirin

Abartılı jest, mimik ve ses tonu kullanın

Özel gereksinimli bireylerle çalışan öğretmenler kullanacakları yöntem ve stratejileri çalışacakları öğrencinin özelliklerine göre bireyselleştirmeyi hiçbir zaman unutmamalıdır. Zihinsel sınırlılığı olan çocuklara iletişim becerilerinin kazandırılmasında en sık kullanılan birkaç öğretim yönteminden aşağıda bahsedilmiştir.

Yanlışsız Öğretim Teknikleri

Ayrık Denemelerle Öğretim

Replik silikleştirme

Fırsat öğretimi

Fiziksel Engelli Bireylerin Evleri İçin Güvenlik ve Erişilebilirlik Kontrol Listesi

Telefon erişilebilir mi? Acil telefon numaraları yazılı mı? Posta kutusu erişilebilir mi? Termostat/kombi erişilebilir mi? Elektrik prizleri/anahtarları erişilebilir mi? Kusurlu zemin var mı? Keskin kenarlı mobilya var mı? Sıcak su boruları izole mi? Yangın söndürücü erişilebilir mi? Ev girişine bir rampa veya parmaklık yapılmış mı? Tuvalet ve küvete destek tutmaklar eklenmiş mi? Halılar, kapı eşikleri ve ekstra mobilyalar çıkarılmış mı? Elektrik kabloları yerden uzak ve güvenli mi? Dolaptaki giysi çubuğu alçaltılmış mı? Mutfak tezgâhının altı boş mu?

Mutfak Becerileri Kontrol Listesi

________ Kahvaltı hazırlar.

________ Çorba yapar.

________Omlet yapar.

________ Makarna pişirir.

________ Sandviç hazırlar.

________ Tost yapar.

________ Salata yapar.

________ Çay demler.

________ Türk kahvesi yapar.

________ Ayran yapar.

________ Fırında yemek yapar.

________ Mikrodalgada yemek pişirir.

________ Blender, mikser kullanır.

________ Su ısıtıcı kullanır.

________ Yemek masası hazırlar.

________ Yiyecekleri bölümlerine göre buzdolabına yerleştirir.

________ Yemek masasını toplar.

________ Su ısıtıcısı kullanır.

________ Bulaşık makinesine bulaşık dizer.

________ Bulaşık makinesinden temizleri çıkarır.

Mutfak becerilerinin kazandırılması için kullanabileceğimiz pekçok etkili öğretim yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan en sık kullanılan birkaç öğretim yöntem ve stratejisinden aşağıda bahsedilmiştir.

Etkinlik temelli öğretim

Beceri analizi

Mali Yönetim Becerileri Kontrol Listesi

________ Paraları tanır.

________ Para üstünü hesaplar

________ Dört işlem gerektiren market problemlerini çözer

________ Hesap makinesi kullanır

________ Harçlığına göre alışveriş yapar.

________ İhtiyacı olan şeyleri satın alır.

________ İhtiyaç duyduğu şeyleri gereksinimi kadar satın alır.

________ Alışverişten artan parasını cebine/cüzdanına koyar.

________ Banka kartı kullanarak para çeker.

________ Kantinden alışveriş yapar.

________ Verilen listeye göre alışveriş yapar.

________ Gereksinimlerine göre alışveriş listesi yapar.

________ Pazardan/marketten alışveriş yapar.

________ Ürünlerin son kullanma tarihini kontrol eder.

________ Fatura ödemelerini yapar.

________ Banka işlemlerini yapar.

________ Aylık bütçe yapar.

________ Aylık bütçesine uygun harcamalar yapar.