TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-I - Deneme Sınavı - 8

Var olan bilişsel ve gelişimsel engele bağlı olarak besinleri yeme, çiğneme, nedeniyle beslenmede zorluklar yaşanabilmekte, emilim bozuklukları, motor bozukluklar, bakım verenin beslenme ve beslenmeye ilişkin bilgi eksiklikleri de beslenme sorunlarının yaşanmasına neden olabilmektedir (Groce ve diğ.2013).

Beslenme değerlendirmesi antropometri, biyomedikal, klinik, diyet ve çevresel değerlendirmeyi içermelidir.

• Antropometri değerlendirmesinde; Kilo, boy, baş çevresi, kas kalınlığı ve bel çevresi gibi ölçümler yer almaktadır.

• Biyomedikal değerlendirmede; vitamin, mineral, protein, kan yağ düzeyleri, kemik yoğunluğu ölçümleri, yutma değerlendirmesi yer almaktadır.

• Klinik değerlendirmede; cilt, diş, saç değerlendirmesi, uyku alışkanlıkları, bağırsak alışkanlıkları, bulantı olması, kullandığı ilaçlar değerlendirilmelidir.

• Diyet başlığında; yenilen besinler, besin gruplarına göre dağılımları, tüketilen sıvı miktarı, beslenme biçimi, diyetleri, alerjileri sorgulanmalıdır.

• Çevresel değerlendirmede; Besin hijyeni, besin güvenliği, zehirlenme riski ele alınmalıdır

Antropometri değerlendirmesinde; Kilo, boy, baş çevresi, kas kalınlığı ve bel çevresi gibi ölçümler yer almaktadır.

Aşağıdaki durumlarda klinik yutma değerlendirmesine başvurulmalıdır: 

• Beslenme 30-40 dakikadan uzun sürüyorsa
• Aşırı öğürme varlığı
• Sert gıdaların zor yutulması
• Çocuklarda gelişimsel beslenme özelliklerini yapamama
• Anormal çiğneme davranışları
• Sürekli olarak besini reddetme
• Besini ağızda tutma
• Besinlerin hepsini reddetme
• Belirli besinleri tüketme
• Yemek yemek için zorlama ve kandırmaya gerek duyma
• Bakım verenin zorlanması
• Yutma güçlüğü tarif edilmesi
• Besinlerin hava yoluna kaçtığını düşünme
• Yutma durumunda değişiklik olması
• Beslenmeye bağlı öksürük, ses değişikliği yaşanması
• Yemek sonrası bulantı, kusma, ishal yaşanması
• Kilo değişikleri olması

Geniş bir yelpazeye sahip olan engelli olma durumu bireyin yeme ve yutma bozukluklarına neden
olabilmektedir. Beslenme sorunları tanıya göre değişiklik gösterebilmektedir: 

- Serebral Palsi

- Epilepsi

- Otizm

- Demans

Yeme sorunlarının en sık nedeni yutma güçlüğü/disfajidir. Özellikle sinirkas iletim bozukluğu olan hastalar bu sorunu sık yaşamaktadır.

• Bilişsel durum ile beceri arasındaki uyumsuzluk arttıkça yemek yeme ile ilgili düzenlemeler önemli olmaktadır. • Beslenme düzeninin sürdürülmesinde bireyin katılımını kültürüne uygun bir biçimde bireysel beslenme eğitimi vermek önemlidir. • Hastaya en sevdiği yiyecekler, neleri sevip sevmediği sorulmalıdır. Beslenme ile ilgili kültürel özellikleri dikkate alınmalıdır. • Kişinin beceri düzeyine göre resimler, videolar kullanarak evde yemek pişirmeyi teşvik edici eğitimler önerilmektedir. • Bireyin yapabildiği kadar kendi yemeğini kendisinin yemesi sağlanmalıdır. • Yemek saatleri aceleye getirilmemelidir, hastalara zaman verilmelidir. • Engelli birey ile bakım veren ilişkisi korunmalıdır (“Bakım veren ne zaman, nerede ve nasıl yeneceğine, engelli birey ne kadar yiyeceğine karar vermelidir”). • Beslenmede yeni besinleri baskı yapmadan yavaş yavaş denetilmelidir. • Beslenme öncesinde hastanın yorgunluk durumu değerlendirilmelidir.

Yutma güçlüğü olan bireylere yönelik dikkat edilecek noktalar aşağıda yer verilmiştir.
• Yutma güçlüğü olan bireylere besinleri püre haline getirilerek, kalori miktarları artırılarak (fındık, fıstık, süt, avakado, et gibi besin tüketimi) verilmelidir. İlerleyen dönemde ihtiyaca göre tüp ile beslenmeye geçildiğinde sağlık ekibinin uygulamaları izlenmelidir. Ayrıca;
• Terapist tarafından önerilen ilkeler takip edilmelidir.
• Su, süt gibi ince sıvıların tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Sabırlı olunmalıdır. Yemek için zaman ayırılmalıdır.
• Yemek yerken ve içecek tüketirken birey dik oturtulmalıdır.
• Terapist aksini iletmedikçe pipet kullanılmamalıdır.
• Sıvı yutmada güçlük yaşayan bireylere çay kaşığıyla küçük miktarlarda sıvı verilmelidir.
• Her beslenmede küçük miktarlar denenmelidir.
• Yiyecek hastanın ağzında hissedebileceği kısma konulmalıdır.
• Beslenme sonrasında ayna ile hastanın ağzı kontrol edilmelidir.

Down Sendromu: Gece uyanma, gündüz uykululuk, uyumaya direnme gibi sorunlar görülebilir. Ayrıca uyku apne sendromu da sıklıkla görülmektedir.

Kişisel temizlik (bireysel hijyen) kişinin sağlığını korumak ve devam ettirmek için gereklidir (MEGEP, 2011).
Kişisel temizlik uygulamaları;
• Vücut salgıları, atıkları ve geçici mikropların vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar.
• Rahatlama, dinlenme ve gevşeme sağlar.
• Genel görünümü olumlu hâle getirir.
• Özgüveni artırır.

Hareket eden bir cismi durduran, duran bir cismi hareket ettiren, cisimlerin şekil, yön ve doğrultularını değiştiren ‘etki’ de kuvvet olarak adlandırılır.

Bacağımızı büktüğümüzde ortaya çıkan kuvvet iç kuvvete örnektir. Cevap A'dır.

Bir ya da birden fazla kuvvetin, vücuda etki etmesine yüklenme denir.

Herhangi bir hastalığa bağlı olarak uzun bir süre yatmak zorunda kalan bir hastanın, kaslarında meydana gelen zayıflama ve incelme, yetersiz yüklenmenin bir sonucudur.

Birinci sınıf kaldıraçlar genellikle dengeleyici kaldıraçlardır ve vücutta nadir olarak bulunurlar.  Cevap A'dır.

İstirahat nabız hızının normal değerlerden yüksek olmasına (>100 atım/dakika) taşikardi adı verilir?

Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne adı verilir.

Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne, 20’nin üzerinde olmasına taşipne denir.

Tıpta kabul görmüş dört vital bulgu vardır. Bunlar; nabız, kan basıncı, solunum ve vücut sıcaklığıdır.

Solunumu etkileyen faktörler aşağıda sıralanmıştır. • Yaş: Yenidoğanda solunum hızı dakikada 30-50 nefestir. Hız yetişkinliğe kadar tedrici olarak azalır. Yaşlılarda ise solunun sayısı yetişkinlerden daha fazladır. • Egzersiz: Fiziksel aktivite, solunum hızını ve derinliğini arttırır. • Sıcaklık: Vücut sıcaklığındaki artış solunum hızını arttırır. • Duygu durumu: Ağrı, korku, kaygı, heyecan solunum hızını arttırır.  • Sigara: Uzun süreli sigara kullanımı solunum hızını arttırır.